Τα υπόγεια παιχνίδια Ερντογάν με το βλέμμα στον Μπάιντεν

Αν και ακόμα δεν υπάρχει επίσημος νικητής των εκλογών στις Ηνωμένες Πολιτείες, ο υποψήφιος των δημοκρατικών Τζο Μπάιντεν άρχισε ήδη να οργανώνει την κυβέρνησή του. Μετά το όνομα του Antony Blinken για το υπουργείο Εξωτερικών, έρχεται να «παίξει» το όνομα του παλιού γνώριμου της Ελλάδας Nicholas Burns για τη θέση ενός εκ των υφυπουργών (Undersecretary of State).

Η εντολή Μπάιντεν είναι να επιστρέψουν οι ΗΠΑ δυναμικά στην εξωτερική πολιτική, να αναθερμανθούν οι σχέσεις με τους εταίρους σε ΕΕ και ΝΑΤΟ και να επανενταχθούν σε μια σειρά από συμφωνίες και Οργανισμούς όπως η Συνθήκη του Παρισιού για την κλιματική αλλαγή, ο ΠΟΥ και η συμφωνία JCPOA με το Ιράν.

Καλά πληροφορημένες πηγές από την Ουάσιγκτον, που κλήθηκαν να σχολιάσουν τις αμερικανο-τουρκικές σχέσεις και την προσμονή της Αθήνας να «μπει στη θέση» του ο Ερντογάν από τον Μπάιντεν, μας ανέφεραν τα εξής:

1. Η στάση του κ. Μπάιντεν αναμένεται να είναι πιο ξεκάθαρη και εντός των θεσμικών πλαισίων. «No backdoor deals», ανέφερε χαρακτηριστικά αξιωματούχος των Δημοκρατικών.
2. Δεν αναμένεται να υπάρξει με το «καλημέρα» μετωπική σύγκρουση ΗΠΑ-Τουρκίας. Κατά τις πηγές, αναμένεται να υπάρξει μια περίοδος «ανίχνευσης», όπου η μία πλευρά θα παρακολουθεί τι λέει και τι κάνει η άλλη.
3. Στο πλαίσιο αναθέρμανσης σχέσεων των ΗΠΑ με τους εταίρους τους, εντάσσεται ως χώρα και η Τουρκία, που παραμένει στρατηγικός σύμμαχος στην ευρύτερη περιοχή. Υπηρεσιακός παράγοντας από την Ουάσιγκτον μας ανέφερε ότι ενδέχεται να «αναθερμανθεί» η λειτουργία της βάσης του Ιντσιρλίκ και να εγκαταλειφθεί το όποιο σχέδιο απομάκρυνσης των αμερικανικών στρατευμάτων από εκεί.
4. Υπάρχει σαφής διαχωρισμός των ελληνοτουρκικών διαφορών με το Κυπριακό ως πολιτικό πρόβλημα. Η νέα κυβέρνηση των ΗΠΑ ενδέχεται να χωρίσει το πακέτο αυτό ανάλογα με τα συμφέροντά της στην περιοχή.

Η Γερμανία περιμένει τον Μπάιντεν

Η Γερμανίδα καγκελάριος Αγκελα Μέρκελ, που όπως έχουμε γράψει αρνείται ακόμα και τώρα να συζητήσει κυρώσεις κατά της Τουρκίας, φαίνεται πως περιμένει να δει πώς θα κινηθεί ο νέος Αμερικανός πρόεδρος σε σχέση με τον Ερντογάν. Εάν και αυτός επιμείνει στην επίλυση των διαφορών δια της διπλωματικής οδού και όχι με κυρώσεις, τότε η κα Μέρκελ θα βρει έναν σύμμαχο στο πρόσωπο του κ. Μπάιντεν για κοινή πολιτική.

Αυτό βέβαια, αν συμβεί, θα είναι σε βάρος των ελληνικών θέσεων, που παραμένουν «χαμηλά» στη λίστα των προτεραιοτήτων σε ό,τι αφορά τις σχέσεις ΕΕ και ΗΠΑ με την Τουρκία. Και αυτό ενώ παράλληλα τους τελευταίους μήνες η Αγκυρα δημιουργεί «τετελεσμένα» και «γκρίζες ζώνες».

Χθες το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο (ΕΚ) ψήφισε με 631 ψήφους υπέρ, 3 κατά και 59 αποχές ότι οι «παράνομες δραστηριότητες της Τουρκίας στο προάστιο των Βαρωσίων στην περίκλειστη πόλη της Αμμοχώστου είναι καταδικαστέες» και προειδοποιούν ότι «το μερικό άνοιγμα υπονομεύει τις προοπτικές για μια συνολική επίλυση του Κυπριακού, βαθαίνει τη διαίρεση και εδραιώνει τη μόνιμη διχοτόμηση του νησιού.
Μπορεί το ΕΚ να ζητεί κυρώσεις κατά της Τουρκίας, όμως αυτοί που θα αποφασίσουν, είναι οι ηγέτες της ΕΕ, όπου, όπως έχουμε δει, δεν υπάρχει ομοφωνία.

Μαστίγιο και καρότο από τον Ερντογάν

Και ενώ αρκετά μέσα ενημέρωσης στην Ελλάδα επιμένουν να προβάλλουν ότι η Τουρκία είναι απομονωμένη, ο Ερντογάν αποφάσισε να τραβήξει το σχοινί στο τέρμα. Αυτή τη φορά, στο Κυπριακό. Επέλεξε χρονικά την 25η Νοεμβρίου 2020 για να ανακοινώσει, μέσω του νέου ηγέτη των Τουρκοκυπρίων, ότι στο τραπέζι πρέπει πλέον να μπει η λύση της Συνομοσπονδίας στην Κύπρο.

Ένα χρόνο πριν, στις 25 Νοεμβρίου του 2019, Νίκος Αναστασιάδης και Μουσταφά Ακιντζί συναντήθηκαν στο Βερολίνο και υπό την αιγίδα του ΓΓ του ΟΗΕ, συμφώνησαν σε μια κοινή οδηγία που θα έλυνε το κυπριακό πρόβλημα με ομοσπονδιακή λύση. Ο Ερσίν Τατάρ, διάδοχος του Ακιντζί, δήλωσε χθες ότι ήρθε η ώρα να εξηγηθεί «σε όλο τον κόσμο ότι εάν υπάρξει λύση, θα είναι δύο ισότιμα κράτη».

Υπενθυμίζεται ότι η χρηματοδότηση του ψευδοκράτους εξαρτάται εξ ολοκλήρου από την Τουρκία.

Για όσους παρακολουθούν την πορεία του Κυπριακού, γνωρίζουν ότι η λύση της Συνομοσπονδίας -η οποία ανέκαθεν έμπαινε και έβγαινε από το τραπέζι, αναλόγως των τουρκικών συμφερόντων- θεωρείται για πολλούς η ταφόπλακα της λύσης και οδός για την επίσημη διχοτόμηση.

Η Κύπρος είναι κατοχυρωμένη μέσω των ψηφισμάτων των Ηνωμένων Εθνών και του Συμβουλίου Ασφαλείας. Όμως η υψηλή ανοχή που δείχνει η ΕΕ στον Ερντογάν περιπλέκει την παρούσα κατάσταση και δίνει τροφή για νέες προκλήσεις.

Όπως μας μετέφερε Τούρκος διπλωμάτης, δεν αποκλείεται τις επόμενες εβδομάδες να δούμε την προσφορά ενός «καρότου», την επιστροφή των Βαρωσίων στους Ελληνοκυπρίους, με αντάλλαγμα τη Συνομοσπονδία ως λύση. Ήδη η επιτροπή αποζημιώσεων περιουσιών των Ελληνοκυπρίων που βρίσκεται στην κατεχόμενη Κύπρο δείχνει, για πολλούς, το πρώτο βήμα προς τη διχοτόμηση. Γι’ αυτό και η κυπριακή κυβέρνηση επέστησε την προσοχή και εξέθεσε τους κινδύνους μιας τέτοιας πράξης.

Το μεγάλο, όμως, «καρότο» που έδωσε ο Ερντογάν και που ενδιαφέρει τα διεθνή οικονομικά συμφέροντα είναι άλλο. Με διαρροές στο πρακτορείο Reuters κυκλοφόρησε χθες είδηση ότι ο Ερντογάν τόσο καιρό είχε πέσει θύμα παραπληροφόρησης για την κατάσταση της οικονομίας της χώρας του και ότι είναι τώρα διατεθειμένος να κάνει περισσότερες οικονομικές μεταρρυθμίσεις και αλλαγές στη δικαιοσύνη.

Ο Ερντογάν, κατά τις πηγές που μίλησαν στο Reuters, που για χρόνια κατηγορούσε τα υψηλά επιτόκια και τους ξένους επενδυτές για τα δεινά της οικονομίας, είπε τώρα πως θα «αγκαλιάσει» και τα δύο.

Λίγες ώρες μετά, η Τουρκία έβαλε και τους S400 στο τραπέζι. Σε συνέντευξή του και πάλι στο Reuters, ο αντιπρόεδρος του Ερντογάν, Νουμάν Κουρτουλμούς, εκτίμησε ότι «ο πρόεδρος των ΗΠΑ πιθανότατα θα δει πολύ προσεκτικά την ισορροπία στη Μέση Ανατολή για τα αμερικανικά συμφέροντα και δεν θα θελήσει να συνεχίσει την ένταση στις σχέσεις με την Τουρκία».

Πρόσθεσε, δε, ότι ότι η Τουρκία δεν θα κάνει πίσω στους S400, «δεν θα τους κρύψουμε» είπε και ότι οι ΗΠΑ δεν θα προβούν σε κυρώσεις κατά της Άγκυρας, αλλά αντιθέτως οι σχέσεις θα αναθερμανθούν.

Οι σχέσεις της τουρκικής κυβέρνησης με τα διεθνή μέσα θεωρούνται κάκιστες εδώ και χρόνια. Όμως, δύο δημοσιεύματα, το ένα με διαρροές και το άλλο με συνέντευξη του αντιπροέδρου της κυβέρνησης σε ένα διεθνές πρακτορείο όπως το Reuters, δεν πρέπει να περάσουν απαρατήρητα.

Αντιθέτως, για κάποιους, μπορεί να θεωρηθούν ως τα πρώτα μηνύματα του Ερντογάν προς τη διεθνή κοινότητα και ιδιαίτερα στον Τζο Μπάιντεν.