Σκληρή κόντρα Μακρόν-Μέρκελ για τις κυρώσεις κατά Τουρκίας

Άρχισαν τα… όργανα μεταξύ Παρισιού και Βερολίνου, μετά την ολοκλήρωση του ταξιδιού-αστραπή του Γάλλου προέδρου Μακρόν στη Βαγδάτη.

Με την παρουσία του εκεί, ο Εμ. Μακρόν χαράζει ακόμα πιο έντονα την κόκκινη γραμμή που τον χωρίζει από τον Τούρκο ομόλογό του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν. Η γαλλική βεντάλια ανοίγει σε ό,τι αφορά τη γαλλική επιρροή στη Μέση Ανατολή, στη Λιβύη, στον Λίβανο και φτάνει δια μέσου των γεωτρήσεων της Total στα ανοιχτά της Κύπρου και στις ελληνοτουρκικές διαφορές.

Η απόφαση να σταλεί το αεροπλανοφόρο Σαρλς Ντε Γκολ στην Ανατολική Μεσόγειο εξόργισε όμως τη Γερμανία. Κάποιες πληροφορίες μάλιστα κάνουν λόγο για ανεπιτυχή προσπάθεια επικοινωνίας από πλευράς Αγκ. Μέρκελ με τον Εμ. Μακρόν για το θέμα. Αναμένεται δε με ενδιαφέρον η διμερής τους συνάντηση πριν από τη Σύνοδο Κορυφής του Σεπτεμβρίου, όπου συνήθως χαράσσεται η κοινή στάση του γαλλογερμανικού άξονα. Όπως είναι τώρα τα πράγματα, αυτό φαντάζει πολύ δύσκολο.

Διπλωματικές πηγές από το Παρίσι δηλώνουν πως η γαλλική αποφασιστικότητα δεν είναι παροδική και πως αυτή τη χρονική στιγμή η Τουρκία πρέπει να δείξει «σαφέστατη αποκλιμάκωση, με πράξεις σε όλα τα ανοικτά μέτωπα».

Πίσω από τη γαλλική στάση μπορεί εύκολα να «κρυφτεί» η ελληνική διπλωματία. Όμως, τόσο οι Βρυξέλλες όσο και το Βερολίνο κάνουν προσπάθειες απεμπλοκής από φλέγοντα θέματα και συνεχίζουν να δίνουν πίστωση χρόνου στην Τουρκία, παρά τις ξεκάθαρες προκλήσεις. Στόχος είναι να δείξει καλή θέληση η Άγκυρα και ο ίδιος ο Ερντογάν, ώστε να αποφευχθεί η επιβολή (και όχι η κατάρτιση) κυρώσεων, που ακόμα μοιάζουν μακρινό ενδεχόμενο, λόγω έλλειψης ομοφωνίας από τα κράτη-μέλη.

Μέσα σε αυτό το πλαίσιο, κάποιες πληροφορίες αναφέρουν ότι οι εταίροι μας αναμένουν κινήσεις «καλής θέλησης» και από την Ελλάδα, ανεξάρτητα από το ότι αυτό δεν βγαίνει επικοινωνιακά στην επιφάνεια. Βασική επιδίωξη αυτής της θεώρησης είναι η αποκλιμάκωση να είναι αμοιβαία.

Προς το παρόν, οι γαλλικές θέσεις και οι κινήσεις του Παρισιού απέναντι στην Τουρκία εξυπηρετούν την Αθήνα. Ο ίδιος ο κ. Μακρόν, για να ενισχύσει τη θέση του, βάζει όλες τις διαφορές του με την Αγκυρα σε ένα καλάθι, συμπεριλαμβανομένων και των ελληνοτουρκικών.

Αυτό όμως που έσπευσε να αναρωτηθεί υψηλά ιστάμενος παράγοντας της Κομισιόν στο Euro2day.gr είναι «τι θα γίνει εάν τα θέματα "σπάσουν" και μελετηθούν ένα προς ένα;». Τα ερωτήματα που προκύπτουν είναι τρία:

1. Ποια γραμμή θα επικρατήσει όσο οδεύουμε προς την κρίσιμη Σύνοδο Κορυφής στις 24 Σεπτεμβρίου; της Γαλλίας ή της Γερμανίας; Ήδη, μετά τη συνάντησή του με τη Γερμανίδα καγκελάριο, ο πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Σ. Μισέλ φαίνεται να υιοθετεί τη γερμανική γραμμή για «χώρο» και καλή θέληση. Υπάρχει, υπό αυτό το πρίσμα, ένα ενδεχόμενο να πάμε προς νέα αναβολή του deadline, εάν η Τουρκία δείξει έστω και λίγη καλή θέληση.
2. Τι θα πράξει η Ελλάδα στην περίπτωση που η Τουρκία ανακατέψει την τράπουλα και δείξει διάθεση για διάλογο σε άλλα φλέγοντα θέματα όπως η Λιβύη, δελεάζοντας έτσι τη Γαλλία;
3. Είναι αρκετά δυνατή η σχέση Αθήνας - Παρισιού (μέσω και του ενδιαφέροντος για αγορά των αεροσκαφών Rafale), ώστε να κρατήσει τον Μακρόν σταθερά υπέρ της Ελλάδας, σε περίπτωση που ανοίξει διάλογος μεταξύ Γαλλίας και Τουρκίας;

Η αμφιλεγόμενη στάση της Αγκελα Μέρκελ δεν πρέπει να παραξενεύει κανέναν, λένε πηγές. Λίγοι μήνες τη χωρίζουν από την αποχώρησή της από την Καγκελαρία και η ίδια αποφασίζει πλέον με βάση το εσωτερικό όφελος και την υστεροφημία της εντός της χώρας. Επίσης, υπάρχουν τέσσερα εκατομμύρια Τούρκοι ψηφοφόροι στη Γερμανία.

Δεύτερον, τα οικονομικά συμφέροντα των Γερμανών επιχειρηματιών στην Τουρκία ήταν ανέκαθεν τεράστια. Τόσο που ακόμα και στο θέμα του εμπάργκο όπλων γύρω από το θέμα της Λιβύης, δημοσιεύματα του γερμανικού Τύπου αναφέρθηκαν σε κρυφές πωλήσεις όπλων και γερμανικών συστημάτων στην Άγκυρα, αναγκάζοντας το Βερολίνο να μιλήσει για πωλήσεις λογισμικού και όχι όπλων.

Τρίτον, η κα Μέρκελ δεν θα ήθελε να διακινδυνεύσει νέες ροές προσφύγων από την Τουρκία προς την ΕΕ, θέμα που της στοίχισε πολιτικά πάρα πολύ.

Σε μια άλλη πρωτοφανή κίνηση, η κα Μέρκελ έδωσε πνοή στον αγωγό Nord Stream 2, γιατί η κατασκευή του θα ωφελήσει πολύ την εκλογική της περιφέρεια, συμπράττοντας εμμέσως πλην σαφώς με τη Ρωσία και εξοργίζοντας την Ουάσιγκτον. Την ίδια στιγμή μάλιστα που η ΕΕ, συμπεριλαμβανομένης και της Γερμανίας, κατακεραυνώνουν τη Ρωσία για την εμπλοκή της στα εσωτερικά της Λευκορωσίας και για την υπόθεση Ναβάλνι.

H Tουρκία πάντως δεν αφήνει κανένα παραθυράκι να πάει χαμένο. Γνωρίζοντας πολύ καλά ότι η σκακιέρα είναι πολύπλοκη και πολυδιάστατη, ανακοίνωσε χθες δύο νέες παράτυπες NAVTEX για εκπαιδευτικές ναυτικές ασκήσεις με τη Ρωσία σε περιοχές που συμπίπτουν με εκείνες στις οποίες διεξάγουν έρευνες τα ερευνητικά σκάφη «Ορούτς Ρέις» και «Μπαρμπαρός». Παράλληλα, κάνοντας «μασάζ» στην αργοκίνητη Ευρώπη, ο Ερντογάν επιλέγει τη γνωστή διττή τακτική και ανακοινώνει ότι θέλει πολιτική λύση και διάλογο με την Ελλάδα, την ίδια ώρα που αναγγέλλει ναυτικές ασκήσεις και εκφωνεί πύρινους λόγους εντός της χώρας του για την παντοκρατορία της Τουρκίας.

Τι θα γίνει στη Σύνοδο Κορυφής του Σεπτεμβρίου

Παρά τα όσα ακούγονται, υψηλά ιστάμενος αξιωματούχος της Κομισιόν μάς διευκρίνισε ότι στη Σύνοδο Κορυφής θα αποφασιστεί εάν η Τουρκία έκανε σημαντικά βήματα «προόδου» σε όλα τα θέματα. Εάν όχι, τότε αυτό που εκτιμάται ότι θα αποφασίσουν οι ηγέτες είναι να δώσουν εντολή στους υπουργούς Εξωτερικών να συγκεκριμενοποιήσουν τις κυρώσεις κατά της Άγκυρας.

Δηλαδή, η Κομισιόν θα παρουσιάσει εναλλακτικές προτάσεις για κυρώσεις, οι οποίες, κατά την εν λόγω πηγή, αναμένεται να είναι κλιμακωτές, και μετά η συγκεκριμενοποίησή τους θα γίνει από τους υπουργούς Εξωτερικών της ΕΕ, μέσω εντολής των αρχηγών κρατών. Η επιβολή των κυρώσεων, προς το παρόν τουλάχιστον, μοιάζει να είναι το μεθεπόμενο βήμα.

Ο ίδιος αξιωματούχος απέφυγε να κάνει προβλέψεις για το αποτέλεσμα, λέγοντας ωστόσο ότι «τα πράγματα έχουν ξεφύγει ακόμα και σε επικοινωνιακό επίπεδο».

«Υπάρχουν δύο τρόποι αποκλιμάκωσης», είπε. «Ο ένας είναι αμοιβαίες υποχωρήσεις από Ελλάδα και Άγκυρα, χωρίς να υπάρξει θερμό επεισόδιο». Ο άλλος τρόπος «είναι η αποκλιμάκωση μετά από όξυνση της έντασης».

«Ανησυχώ γιατί αυτή τη στιγμή ο κ. Ερντογάν παλεύει στο εσωτερικό του και με την κατάρρευση της οικονομίας. Επιλέγει να τη "σκεπάσει" με τη στρατιωτική υπεροχή στη γύρω περιοχή και αυτό τον κάνει πιο απρόβλεπτο από ποτέ».

Έρχονται πιέσεις προς την Αθήνα

Όσον αφορά στα ελληνοτουρκικά, ορισμένοι πιστεύουν ότι δεν πρέπει να καλλιεργούνται ψευδαισθήσεις. Η εικόνα που παρουσιάζεται για πλήρη συσπείρωση πίσω από τις ελληνικές θέσεις δεν αντιστοιχεί με την πραγματικότητα. Βρυξέλλες και Βερολίνο αναμένεται να ασκήσουν πιέσεις και προς την Αθήνα, προκειμένου να επιτευχθεί η αποκλιμάκωση με την Τουρκία.

Επιπλέον, οι επίσημες δηλώσεις, τόσο από την Κομισιόν, το Ευρωπαϊκού Συμβούλιο όσο και από την Ουάσιγκτον, κινούνται προς την ίδια κατεύθυνση: Βρείτε τα μόνοι σας και μπείτε σε διάλογο.

Ο υπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ Μ. Πομπέο δήλωσε την Τρίτη, «παροτρύνουμε όλες τις πλευρές να κάνουν πίσω, να μειώσουν την ένταση και να ξεκινήσουν διπλωματικές συνομιλίες». Μίλησε για «όλες τις πλευρές» και θύμισε τις δηλώσεις του Ρίτσαρντ Χόλμπρουκ για τα Ίμια, όταν οι ΗΠΑ θεωρούσαν εξίσου συνυπεύθυνες Ελλάδα και Τουρκία για την κλιμάκωση της έντασης. Ο πρόεδρος Τραμπ, μετά τα τηλεφωνήματα με Μητσοτάκη και Ερντογάν, ζήτησε και αυτός αποκλιμάκωση και διάλογο.

Το ζήτημα τώρα είναι πώς θα αντιδράσει η Αθήνα σε πιθανές υπόγειες πιέσεις για να δείξει δείγματα καλής θελήσεως. Γιατί τα ξένα δημοσιεύματα από μόνα τους δεν είναι ικανά να χαράξουν κοινή ευρωπαϊκή εξωτερική πολιτική. Υπό αυτό το πρίσμα, όπως επισημαίνεται, αυτό που χρειάζεται να πετύχει η ελληνική κυβέρνηση είναι να κρατήσει τα ελληνοτουρκικά ως μέρος του πακέτου της σχέσης ΕΕ και Τουρκίας και να διατηρήσει τις συμμαχίες της.