Τι έδωσε και τι πήρε ο Ερντογάν στις Βρυξέλλες

Η επίσκεψη Ερντογάν στις Βρυξέλλες τη Δευτέρα θα μπορούσε να χαρακτηριστεί ως το «τέταρτο ναυάγιο» μεταξύ της ηγεσίας της ΕΕ και της Τουρκίας για το προσφυγικό. Ήδη έχουμε γράψει για τις πρώτες τρεις αποτυχημένες προσπάθειες.

Φεύγοντας από τις Βρυξέλλες ο Ερντογάν συνέχισε τις απειλές ότι τα σύνορα θα μείνουν ανοικτά, δείχνοντας ότι τίποτα δεν άλλαξε. Υψηλά ιστάμενοι αξιωματούχοι της ΕΕ που συνομίλησαν με το Euro2day.gr, όμως, σημειώνουν ότι τα δεδομένα είναι πλέον διαφορετικά.

Στην αίθουσα ήταν μόνο οι τρεις πρόεδροι: Ερντογάν, Φον ντερ Λάιεν (Κομισιόν) και Σ. Μισέλ (Ευρωπαϊκό Συμβούλιο). Οι αρμόδιοι επίτροποι έμειναν εκτός. Κάπως έτσι ξεδιπλώνεται το κουβάρι της «ιδέας» ότι το πρόβλημα είναι τόσο έντονο, που χρειάζεται να διοριστεί ειδικός διαμεσολαβητής για το μεταναστευτικό μεταξύ της ΕΕ και της Τουρκίας.

Η ιδέα ξεκίνησε από τον κ. Ερντογάν, που είχε διαμηνύσει σε όλους τους τόνους ότι δεν «καταδέχεται» να συνομιλεί με τον αρμόδιο επίτροπο που είναι Έλληνας. Τον Μαργαρίτη Σχοινά, δηλαδή, με τον οποίο είχε συναντήσεις τον περασμένο Δεκέμβριο και ο οποίος έχει την εποπτεία της κατάρτισης του νέου σχεδίου της Κομισιόν για το προσφυγικό μαζί με την Ιλβα Γιόχανσον.

Και ενώ η Κομισιόν και ιδιαίτερα η πρόεδρός της έπρεπε να χτυπήσει το χέρι στο τραπέζι και να δηλώσει στον κ. Ερντογάν ότι οι επίτροποι είναι Ευρωπαίοι αξιωματούχοι, υπηρετούν την ΕΕ και όχι τις χώρες προέλευσής τους, η κα Φον ντερ Λάιεν φαίνεται να ακολούθησε τις προτροπές του Βερολίνου να εξετάσει το «θέμα». Κάπως έτσι αναμένεται να μπει «από το παράθυρο» ειδικός διαμεσολαβητής και να γίνει ένα χατίρι στον Ερντογάν.

Η ΕΕ θα μπορούσε να λήξει το θέμα την Δευτέρα, διαμηνύοντας στον Ερντογάν τις επίσημες θέσεις, προσθέτοντας ότι θα μπορούσε να συνεχίσει τις συνομιλίες με την προϋπόθεση η Τουρκία να κλείσει τις ροές. Σε επίπεδο επικοινωνίας αυτό συνέβη και η χώρας μας πήρε αυτό που ήθελε. Ωστόσο αυτό είναι η μια όψη των πραγμάτων.

Γιατί ο κ. Ερντογάν, εκτός της «απομάκρυνσης» Σχοινά από το προσφυγικό θέμα (ο ίδιος είναι αντιπρόεδρος της Κομισιόν και έχει πολλά χαρτοφυλάκια να διαχειριστεί) έχει καταφέρει να σπάσει την συνοχή της ΕΕ και διαπραγματευτεί και πάλι μόνο με Γερμανία και Γαλλία. Με τις ευλογίες των Βρυξελλών βέβαια που φαίνεται πως θέλουν και την πίτα ολόκληρη και τον σκύλο χορτάτο. Και βεβαίως με αυτό τον τρόπο ξαναδημιουργούνται υπό-ομάδες εντός της ΕΕ, εθνικοποίηση της εξωτερικής πολιτικής και... χαλασμένο τηλέφωνο.

Γιατί ενόχλησε Τουρκία και Βερολίνο ο Μαργαρίτης Σχοινάς

Πηγές κοντά στον επίτροπο ανέφεραν ότι ο ίδιος ο κ. Σχοινάς ζήτησε να μπει ειδικός μεσολαβητής, προκειμένου «να μην ελληνοποιηθεί το προσφυγικό». Υπάρχουν, όμως, διαφορετικές πληροφορίες. Ο αντιπρόεδρος της Κομισιόν, με σειρά ενεργειών (πέρασαν αποφάσεις από το Συμβούλιο Εσωτερικών Υποθέσεων την περασμένη εβδομάδα, ασκήθηκε πίεση να μεταβεί η κα Φον ντερ Λάιεν στην Ελλάδα για να επιθεωρήσει το μέγεθος του προβλήματος στον Έβρο), εξόργισε όχι μόνο τον Τούρκο πρόεδρο αλλά και τη Γερμανία, που είχε διαμηνύσει από καιρό τις Βρυξέλλες να χαμηλώσουν οι τόνοι απέναντι στην Τουρκία.

Και ας ήταν στο Βερολίνο ο κ. Σχοινάς την Καθαρά Δευτέρα για επαφές. Η γερμανική πολιτική είναι πάντοτε διττή: ακούει τις προτάσεις της επίσημης Κομισιόν, όμως ταυτοχρόνως σπρώχνει υπογείως -και στα κατάλληλα πρόσωπα- τη δική της εξωτερική πολιτική γραμμή, που τώρα «συγκρούεται» με το σχέδιο της Κομισιόν για το προσφυγικό.

Το διπλό πρόσωπο της Ευρώπης

Είναι ένα έργο που η χώρα μας το ζει συνεχώς την περίοδο της κρίσης. Πηγές επισημαίνουν ότι είναι κάτι άλλο οι επαφές με Βερολίνο, Παρίσι, Χάγη, ΕΕ και Κομισιόν και διαφορετικό μια Σύνοδος Κορυφής για το προσφυγικό που θα σφράγιζε επισήμως την ευρωπαϊκή στάση.

Πληροφορίες αναφέρουν ότι στο Βερολίνο ο Έλληνας πρωθυπουργός «υπέστη» το καθιερωμένο μασάζ, ώστε να αποφύγει να ζητήσει έκτακτη Σύνοδο Κορυφής. Πήρε δηλώσεις συμπαράστασης περισσότερο από το Παρίσι και λιγότερο από το Βερολίνο και άκουσε την ηγεσία της ΕΕ και της Κομισιόν να διακηρύττουν ότι παραμένει η απόφαση για το προσφυγικό του 2016 και ότι οι ευρωπαϊκοί κανόνες και οι αποφάσεις δεν αλλάζουν.

Κάποιος όμως μπορεί να διερωτηθεί: Αφού οι συνομιλίες ΕΕ-Τουρκίας για το προσφυγικό ναυάγησαν τέσσερις φορές σε δύο μήνες και αφού τόσο η Τουρκία όσο και οι Βρυξέλλες εμμένουν στις θέσεις τους, γιατί μεταβαίνει στην Τουρκία για νέο γύρο συνομιλιών τόσο η κα Μέρκελ όσο και ο κ. Μακρόν; 

Και τα ερωτήματα συνεχίζονται: δεν υπάρχει κοινή γραμμή της ΕΕ; Υποτίθεται υπάρχει. Δεν υπάρχουν αρμόδιοι επίτροποι που χειρίζονται το προσφυγικό θέμα; Υπάρχουν. Δεν υπάρχουν αποφάσεις του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου που να καλύπτουν τα όσα μπορεί να πουν οι κκ Μέρκελ και Μακρόν στον Ερντογάν; Υπάρχουν.

Τότε προς τι η νέα συνάντηση;

Η απάντηση είναι πλέον αυτονόητη. Στην Ευρώπη -όπου η ηγεσία της Κομισιόν και του Ευ. Συμβουλίου θεωρείται «αδύναμη»-, τη γραμμή εξακολουθεί να χαράσσει η Γερμανία και η Α. Μέρκελ που, παρά την πολιτική της αποδυνάμωση, παραμένει στην κορυφή της Ευρώπης. Με βάση τα σημερινά δεδομένα, η ανησυχία είναι ότι μπορεί να διαρραγεί το ενιαίο μέτωπο στην ΕΕ και η διαπραγμάτευση να γίνει μόνο με Γερμανία και Γαλλία.

Με τις ευλογίες των Βρυξελλών βέβαια, που φαίνεται πως θέλουν «και την πίτα ολόκληρη και τον σκύλο χορτάτο». Και βεβαίως με αυτό τον τρόπο ξαναδημιουργούνται υπο-ομάδες εντός της ΕΕ, εθνικοποίηση της εξωτερικής πολιτικής και... χαλασμένο τηλέφωνο.

Θα ήταν έκπληξη ο κ. Μητσοτάκης να προσκληθεί στην Τουρκία για τη Σύνοδο. Διότι ο πρόεδρος της χώρας στην οποία γίνεται η συνάντηση (Ερντογάν) έχει την ευχέρεια να καλέσει όποιον θέλει. Ο μόνος τρόπος να υπάρξει έστω και μικρή περίπτωση να κληθεί η Ελλάδα είναι εάν απειλήσουν Γαλλία και Γερμανία ότι δεν θα παρευρεθούν, εάν δεν προσκληθεί και η χώρα μας. Κάτι που μάλλον δεν θα γίνει.

Η ευθύνη της ελληνικής κυβέρνησης

Δεν είναι όμως η πρώτη φορά που Βρυξέλλες και Γερμανία λειτουργούν με αυτό τον τρόπο. Παπανδρέου, Σαμαράς και Τσίπρας είχαν ανάλογη αντιμετώπιση. Υπό αυτό το πρίσμα εκδηλώνονται τοποθετήσεις υπέρ της έκτακτης Συνόδου Κορυφής. Αλλωστε όλα τα κριτήρια υπάρχουν.

Πώς συγκαλείται όμως μια έκτακτη Σύνοδος; Η χώρα που αντιμετωπίζει το πρόβλημα επικοινωνεί με τον πρόεδρο του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου και ζητάει τη σύγκληση της Συνόδου. Ο πρόεδρος τότε πραγματοποιεί γύρο επαφών με τους ηγέτες της ΕΕ και ανάλογα με την ανταπόκριση, πραγματοποιεί τη Σύνοδο.

Οσοι υποστηρίζουν αυτή την άποψη αναφέρουν ότι σε περίπτωση που η Σύνοδος συγκαλείτο, η ελληνική κυβέρνηση θα είχε την ευκαιρία να ακούσει την πραγματική θέση της κάθε χώρας, που ίσως να είναι διαφορετική από αυτά που ακούει σε διμερές επίπεδο. Γιατί άλλα λέγονται σε διμερείς συνομιλίες και άλλα στην ολομέλεια.

Προσώρας φαίνεται πως η ελληνική κυβέρνηση δεν κινείται προς την επιδίωξη έκτακτης Συνόδου Κορυφής, αναμένοντας την προγραμματισμένη για τις 26 Μαρτίου. Ωστόσο αυτή είναι οικονομικής φύσεως και έχει άλλα «φλέγοντα» θέματα στην ατζέντα. Στην καλύτερη των περιπτώσεων, ίσως υπάρξει μια σύντομη συζήτηση για το προσφυγικό και στη χειρότερη, να περιοριστεί στο πεντάλεπτο που θα έχει ο κ. Μητσοτάκης ώστε να εκθέσει τις απόψεις του ενώπιον των εταίρων του. Ίσως λάβει και κάποια αναφορά στα συμπεράσματα, που να καλύπτουν, επικοινωνιακά τουλάχιστον, τη χώρα.

Το πόσο, όμως, η Γερμανία θέλει να ικανοποιήσει τον Ερντογάν φαίνεται και από μια πρωτοφανή κίνηση που έγινε χθες. Η Γερμανίδα καγκελάριος είχε μια αιφνίδια συνάντηση με τον Λίβυο στρατάρχη Χαλίφα Χαφτάρ στο Βερολίνο.

Κατά τη διάρκεια της συζήτησης, η καγκελάριος τόνισε ότι δεν μπορεί να υπάρξει στρατιωτική λύση στη σύγκρουση και ως εκ τούτου, είναι αναγκαία η κατάπαυση του πυρός και η πρόοδος στην πολιτική διαδικασία, σύμφωνα με τις αποφάσεις της Διάσκεψης του Βερολίνου. Ο Χαφτάρ βάλλει κατά του Ερντογάν και τις τελευταίες εβδομάδες κερδίζει έδαφος στη Λιβύη.

Η χρονική στιγμή που ο Χαφτάρ είδε την κα Μέρκελ (μετά από τον κ. Μακρόν) προκαλεί και πάλι ερωτήματα. Ερωτήματα για το πόσα τελικά θέματα έθεσε ο Ερντογάν στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων για το προσφυγικό.