ΧΑ: Οι «τρύπιες άμυνες» των… αμυντικών κλάδων

Τι δείχνουν τα στοιχεία της τελευταίας 5ετίας για τις εταιρείες και τους κλάδους που αναλυτές και στελέχη πίστευαν ότι θα αμυνθούν σθεναρά στην κρίση. Ποιες βούλιαξαν και ποιες κατάφεραν να περιορίσουν δραστικά τις απώλειες.

Δημοσιεύθηκε: 27 Αυγούστου 2012 - 07:54

Στέφανος Kοτζαμάνης [email protected]

ΧΑ: Οι «τρύπιες άμυνες» των… αμυντικών κλάδων

Πέρασαν πέντε χρόνια από τότε (Αύγουστος του 2007) όπου ξεκίνησε η εκδήλωση της οικονομικής κρίσης στην παγκόσμια οικονομία, μια κρίση που διέκοψε το ανοδικό ράλι στο Χρηματιστήριο της Αθήνας και στη συνέχεια οδήγησε τις τιμές των μετοχών σε πολύ χαμηλότερα επίπεδα.

Στον παρακάτω πίνακα, παρατίθενται οι μεταβολές των τιμών 25 ελληνικών μετοχών από τον Αύγουστο του 2007 (κλείσιμο 24ης/8) έως και την 24η/8/2012, οι οποίες συγκαταλέγονταν τότε από πολλούς στα αποκαλούμενα «αμυντικά χαρτιά» του Χ.Α.

Από την ανάγνωση των στοιχείων του παρατιθέμενου πίνακα, μπορούν να προκύψουν τα ακόλουθα συμπεράσματα:

Πρώτον, στην περίπτωση μιας τόσο μεγάλης οικονομικής κρίσης, ούτε και οι αποκαλούμενες αμυντικές μετοχές αποφεύγουν τις βαριές απώλειες. Απλώς, στην καλύτερη περίπτωση καταγράφουν μικρότερες ζημίες από τις υπόλοιπες.

Δεύτερον, πολλές προϋπάρχουσες εκτιμήσεις γύρω από τον αμυντικό χαρακτήρα μιας εταιρείας και μιας μετοχής διαψεύστηκαν παταγωδώς. Τελικά, από την κρίση επλήγησαν σοβαρά και οικονομικές δραστηριότητες που θεωρούνταν αμυντικές.

Τρίτον, τις απώλειες δεν μπόρεσαν να τις αποφύγουν ούτε και τα αποκαλούμενα εξαγωγικά χαρτιά του Χ.Α., δηλαδή οι μετοχές των εταιρειών που κατά κύριο λόγο απευθύνονται στις αγορές του εξωτερικού.

Ας δούμε όμως τι υποστήριζαν τότε αρκετοί χρηματιστηριακοί αναλυτές, ή και στελέχη των επιχειρήσεων την πρώτη περίοδο της κρίσης και ας αντιπαραβάλουμε τη μεταβολή στο ταμπλό που έλαβε χώρα μέχρι σήμερα.

Fourlis: Βασικότερη δραστηριότητα του εισηγμένου ομίλου είναι τα έπιπλα ΙΚΕΑ και οι αναλυτές εκτιμούσαν πως λόγω του ότι τα προϊόντα της ΙΚΕΑ διατίθενται σε χαμηλές τιμές οι επιπτώσεις από την κρίση θα ήταν περιορισμένες. Οι απώλειες του τίτλου την τελευταία πενταετία διαμορφώθηκαν στο 95,5%, με τα αποτελέσματα του ομίλου το πρώτο φετινό εξάμηνο να είναι ζημιογόνα (μειωμένη ζήτηση, αυξημένα μερίδια αγοράς).

Sprider: Με ανάλογα επιχειρήματα (κατηγορία προϊόντων value for money), ορισμένοι αναλυτές πίστευαν στον αμυντικό χαρακτήρα της Sprider. Το επιχείρημά τους ήταν πως η οικονομική κρίση θα στρέψει πολλούς καταναλωτές στην κατηγορία των προϊόντων που προσφέρει η εισηγμένη εταιρεία. Προφανώς, αποδείχτηκε ότι πολλοί καταναλωτές δεν στράφηκαν σε φθηνότερα ρούχα, αλλά προτίμησαν να... μην αγοράσουν καθόλου ρούχα. Η μετοχή καταγράφει την τελευταία πενταετία απώλειες 99,63%.

Audiovisual: Ο όμιλος δραστηριοποιείται στην ευρύτερη αγορά της ψυχαγωγίας. Στελέχη του εκτιμούσαν πως η κρίση θα έστρεφε πολύ κόσμο στο να περνά περισσότερο χρόνο στο σπίτι του και έτσι μέρος της ζήτησης του ομίλου που θα χανόταν από τις εξόδους διασκέδασης θεωρούσαν πως θα αντικαθίστατο από αυξημένες υπηρεσίες διασκέδασης που προσφέρονται κατ’ οίκον. Τελικά, το όλο ισοζύγιο των εργασιών του ομίλου εξελίχθηκε χειρότερα απ’ ό,τι αρχικά προβλεπόταν, με αποτέλεσμα την εμφάνιση ζημιών και την υποχώρηση της τιμής της μετοχής κατά 97,5%.

Κλάδος υγείας: Η υγεία είναι υπέρτατο αγαθό για τον άνθρωπο και σύμφωνα με κάποιους αναλυτές η ζήτησή της θα εμφάνιζε σημαντικό βαθμό ανελαστικότητας. Όπως φάνηκε, η ζήτηση ήταν περισσότερο ελαστική απ’ ό,τι αναμενόταν. Το σύνολο των μετοχών του κλάδου υποχρεώθηκε σε βαρύτατες απώλειες και ενδεικτικά μόνο αναφέρουμε το -94,5% του Ιατρικού Αθηνών.

Τυχερά παιχνίδια: Πολλοί υποστηρίζουν πως ο τζόγος -και τα τυχερά παιχνίδια γενικότερα- ανθούν σε περιόδους οικονομικής κρίσης. Κάτι τέτοιο δεν επιβεβαιώθηκε στην περίπτωση της Ελλάδας και έτσι είδαμε να υποχωρεί η ζήτηση για τα προϊόντα του ΟΠΑΠ, για τις υπηρεσίες καζίνο κ.λπ. Η μετοχή του ΟΠΑΠ έχασε την τελευταία πενταετία το 80,2% της αξίας της, ωστόσο οι απώλειες των μετόχων στην πράξη ήταν αρκετά μικρότερες λόγω των μερισμάτων που διανεμήθηκαν τη συγκεκριμένη περίοδο.

Οι «νικητές» των κλάδων: Σύμφωνα με απόψεις αναλυτών, οι εταιρείες που θα κατάφερναν μέσα στην κρίση να αμυνθούν αποτελεσματικά, να κερδίσουν μερίδια αγοράς και να διατηρήσουν σε ισχυρότατο επίπεδο τη ρευστότητά τους θα ήταν λογικό να παρουσιάσουν και μια ιδιαίτερα αμυντική συμπεριφορά στο ταμπλό.

Ενδεικτικά αναφέρουμε τις περιπτώσεις της Jumbo και της Πλαίσιο. Η μετοχή της πρώτης έχει χάσει 72% την τελευταία πενταετία και της δεύτερης 77,7%. Η διανομή μερισμάτων μειώνει ως έναν βαθμό τις απώλειες, οι οποίες όμως εξακολουθούν να παραμένουν σημαντικές.

Οι επενδυτικές ακινήτων: Οι ΑΕΕΑΠ, λόγω του διαφοροποιημένου χαρτοφυλακίου ακινήτων τους, της επαγγελματικής διαχείρισης, των μακρόχρονων συμβολαίων ενοικίασης, της άριστης ρευστότητάς τους, των φορολογικών κινήτρων κ.λπ., θεωρούνται από τους πλέον αμυντικούς κλάδους σε μια οικονομία.

Τηρουμένων των αναλογιών, οι απώλειες των ΑΕΕΑΠ ήταν σαφώς περιορισμένες, αλλά σε καμιά περίπτωση ευκαταφρόνητες. Για παράδειγμα, η μεγαλύτερη εισηγμένη του κλάδου, η Eurobank Properties, έχει καταγράψει απώλειες 64,4% την τελευταία πενταετία, οι οποίες όμως περιορίζονται σε σημαντικό βαθμό αν συνεκτιμηθούν και τα ενδιάμεσα μερίσματα που έχουν διανεμηθεί.

Τα κρατικά μονοπώλια: Σε κλάδους όπου ανταγωνισμός δεν υπάρχει και προσφέρονται προϊόντα «πρώτης ανάγκης», λογικά κάποιος αναμένει ότι παρατηρούνται ιδιαίτερα αμυντικά χαρακτηριστικά. Μια τέτοια ιδιαίτερη περίπτωση είναι οι εταιρείες υδάτων, όπως η ΕΥΔΑΠ και η ΕΥΑΘ.

Η μετοχή της πρώτης έχει απολέσει την τελευταία πενταετία το 59,2% της αξίας της (έχουν διανεμηθεί και κάποια μερίσματα), ενώ ο τίτλος της δεύτερης έχει κερδίσει 9,4% την τελευταία πενταετία, πέρα από το μερίσματα που έχει διανείμει.

Οι μεγάλοι κατασκευαστικοί όμιλοι: Σύμφωνα με αρκετούς αναλυτές, οι μετοχές των τριών μεγάλων κατασκευαστικών (ΕΛΛΑΚΤΩΡ, ΓΕΚ-ΤΕΡΝΑ, J&P Άβαξ) διέθεταν ισχυρά αμυντικά χαρακτηριστικά και αυτό για πολλούς λόγους, όπως το υψηλό ανεκτέλεστο υπόλοιπο έργων τους, τα έσοδά τους από κερδοφόρες αυτοχρηματοδοτούμενες συμβάσεις, η δραστηριοποίησή τους στον «αμυντικό» κλάδο των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας κ.λπ. Στην πράξη, οι μετοχές των μεγάλων κατασκευαστικών ομίλων δεν απέφυγαν τη μεγάλη πτώση και ενδεικτικά αναφέρουμε την περίπτωση της Ελλάκτωρ, που την τελευταία πενταετία σημείωσε απώλειες 86,8%.

Ο κλάδος των τροφίμων: Οι αναλυτές θεωρούν παραδοσιακά τον κλάδο των τροφίμων έναν από τους πλέον αμυντικούς, λόγω του ότι προσφέρουν προϊόντα πρώτης ανάγκης. Η κρίση έδειξε ότι και στον συγκεκριμένο χώρο παρατηρήθηκε πτώση στη ζήτηση (και ακόμα συχνότερα συρρίκνωση των περιθωρίων κέρδους).

Ενδεικτικά θα αναφέρουμε την περίπτωση της Κρι Κρι, μιας εταιρείας που καταφέρνει να αντιμετωπίζει με μεγάλη αποτελεσματικότητα την κρίση και συνδυάζει κερδοφορία και άριστη ρευστότητα. Παρ' όλα αυτά, η τιμή της μετοχής της την τελευταία πενταετία έχει μειωθεί κατά 67,5%, πλην κάποιων μερισμάτων και επιστροφών κεφαλαίου που έλαβαν χώρα.

Τα εξαγωγικά «χαρτιά»: Πρόκειται για μετοχές ομίλων των οποίων το μεγαλύτερο ποσοστό των πωλήσεων κατευθύνεται στις αγορές του εξωτερικού και όχι στην Ελλάδα. Σύμφωνα με τη λογική, η κατηγορία αυτών των μετοχών θα έπρεπε να έχει επιδείξει πολύ ισχυρά αμυντικά χαρακτηριστικά. Όπως φάνηκε στην πράξη, αυτό δεν έγινε σε πολλές περιπτώσεις, για διάφορους λόγους (π.χ. μεγαλύτερα περιθώρια κέρδους στις ελληνικές πωλήσεις, αύξηση του κόστους δανεισμού, δυσκολία ανοίγματος νέων ξένων αγορών, στοιχεία κάποιας ύφεσης και στις αγορές του εξωτερικού κ.λπ.).

Στον παρατιθέμενο πίνακα αναφέρουμε ενδεικτικά τις απώλειες κάποιων εξαγωγικών χαρτιών την τελευταία πενταετία (από τα νούμερα αυτά θα πρέπει να αφαιρεθούν τυχόν μερίσματα και επιστροφές κεφαλαίου): Kleemann -96,1%, Βιοχάλκο -81,1%, Folli Follie -81,2%, Νηρέας Ιχθυοκαλλιέργειες -92,5%, Frigoglass -77,6%, Flexopack -73%, Πλαστικά Θράκης -69,7%, Μέτκα 63,6% κ.λπ.

Πολύ καλύτερη μετοχική συμπεριφορά στο συγκεκριμένο χρονικό διάστημα για Πλαστικά Κρήτης -24%, Coca Cola Hellenic -34,3%, Καράτζη -29,2%, S&B Βιομηχανικά Ορυκτά -39,8%, Ικτίνος Μάρμαρα -16,8%.

Χ.Α.: Μεταβολές 5ετίας για 25 μετοχές
Εταιρεία	Μεταβολή
FOURLIS	-95,56%
SPRIDER	-99,63%
AUDIOVISUAL	-97,50%
ΙΑΤΡΙΚΟ ΑΘΗΝΩΝ	-94,50%
ΕΥΔΑΠ	-59,19%
ΕΥΑΘ	9,41%
ΟΠΑΠ	-80,26%
JUMPBO	-71,92%
ΠΛΑΙΣΙΟ	-77,72%
ΚΡΙ ΚΡΙ	-67,59%
EUROBANK PROPERTIES	-64,40%
ΕΛΛΑΚΤΩΡ	-86,85%
ΜΕΤΚΑ	-63,60%
ΒΙΟΧΑΛΚΟ	-81,15%
KLEEMANΝ	-86,18%
FOLLI FOLLIE	-81,19%
ΝΗΡΕΑΣ	-92,50%
ΠΛΑΣΤΙΚΑ ΚΡΗΤΗΣ	-24,06%
S&B ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΑ ΟΡΥΚΤΑ	-39,82%
FRIGOGLASS	-77,57%
COCA COLA HELLENIC	-34,31%
FLEXOPACK	-73,04%
ΙΚΤΙΝΟΣ ΜΑΡΜΑΡΑ	-16,83%
ΠΛΑΣΤΙΚΑ ΘΡΑΚΗΣ	-69,76%
ΚΑΡΑΤΖΗΣ	-29,23%