*** Δείτε το διάγραμμα με τη διαφορά μεταξύ ελληνικών και γερμανικών 10ετών ομολόγων καθώς και τον αναλυτικό πίνακα με τις αποδόσεις των μετοχικών αγορών σε Ευρώπη και Αμερική, στη δεξιά στήλη "Συνοδευτικό Υλικό".

Eπειτα από μια παρατεταμένη περίοδο δυσοίωνων προοπτικών, οι αισιόδοξοι της αγοράς άρχισαν να βλέπουν το πρώτο αχνό φως στην άκρη ενός πολύ μεγάλου τούνελ.

Η πτώση των spreads, η διάθεση ξένων κρατών να επενδύσουν στη χώρα, οι επενδυτές που έβαλαν τα κεφάλαιά τους στην αύξηση της Εθνικής, ο νόμος για την επιτάχυνση των μεγάλων projects, τα μέτρα για τη στήριξη των θέσεων εργασίας καθώς και οι σκέψεις για μείωση της φορολογίας στα επανεπενδυόμενα κέρδη αποτελούν τονωτικές ενέσεις για την αγορά γενικότερα και για το Χρηματιστήριο της Αθήνας ειδικότερα.

Κανείς δεν αμφιβάλλει ότι η ανάπτυξη στην εγχώρια οικονομία θα καθυστερήσει όπως και ότι τουλάχιστον κατά τους επόμενους εννέα μήνες η οικονομική δραστηριότητα θα κυμανθεί σε ακόμη πιο χαμηλά επίπεδα. Ωστόσο, για πρώτη φορά έπειτα από πολύ καιρό, τα πράγματα εμφανίζονται περισσότερο αισιόδοξα σε σχέση με το παρελθόν.

Η διάθεση των διεθνών επενδυτών για την Ελλάδα παρουσιάζεται βελτιωμένη και έγκυροι επιχειρηματίες δηλώνουν πως τα πράγματα βαδίζουν καλύτερα απ’ ό,τι αρχικά φοβούνταν. Οι πλέον αισιόδοξοι, μάλιστα, κάνουν λόγο για έξοδο του κράτους και των τραπεζών στις αγορές μέσα στο 2011 και για σταδιακή ανάκαμψη της οικονομικής δραστηριότητας από το δεύτερο μισό του επόμενου έτους.

Αν όλα αυτά επιβεβαιωθούν, ίσως η Σοφοκλέους να «δικαιούται» καλύτερες αποτιμήσεις από τις τρέχουσες, με δεδομένο ότι η υποαπόδοσή της κατά το τελευταίο δωδεκάμηνο σε σχέση με τις ξένες αγορές είναι εξόφθαλμη.

Ωστόσο, η αισιοδοξία αυτή σήμερα δεν βασίζεται σε επαρκή δεδομένα, αλλά σε παραδοχές που μπορούν να ανατραπούν ανά πάσα στιγμή και, τέλος, μπορεί εύκολα να πληγεί από μια σειρά προβλέψιμα και απρόβλεπτα γεγονότα και εξελίξεις.

Η κυβέρνηση τους τελευταίους μήνες έχει ξεκινήσει μια μεγάλη προσπάθεια για να κερδίσει τη μάχη στο πεδίο των εντυπώσεων και να βελτιώσει τη (βαρύτατα) τραυματισμένη εικόνα της χώρας στις διεθνείς αγορές. Στη μάχη αυτή έχουν επιστρατευτεί κάθε είδους όπλα, από τη γνωστοποίηση κάποιων οικονομικών δεικτών (βελτίωση δημοσιονομικού ελλείμματος κ.λπ.) και την προώθηση ορισμένων μεταρρυθμιστικών αλλαγών (ασφαλιστικό, εργασιακό κ.λπ.) έως, τέλος, και κάποια καθαρά επικοινωνιακά γεγονότα, όπως οι βραβεύσεις του πρωθυπουργού από διεθνείς φορείς για την πορεία της οικονομίας, οι θετικές δηλώσεις από ξένους αξιωματούχους κ.λπ.

Απέναντι σε όλα αυτά, βέβαια, βρίσκονται όχι μόνο το τεράστιο μέγεθος του δημοσιονομικού προβλήματος αλλά και η εγχώρια οικονομία, που διάγει περίοδο εντεινόμενης ύφεσης. Στο πολιτικό μέτωπο, ένα πρώτο crash test θα πραγματοποιηθεί τον επόμενο μήνα, με τις περιφερειακές και δημοτικές εκλογές.


1. Τα spreads και η πολιτική λύση

Τις τελευταίες ημέρες έγινε γνωστό σε όλους αυτό που μέχρι πρότινος πίστευαν μόνο οι «ψαγμένοι»: ότι δηλαδή το πιθανότερο σενάριο στο δημοσιονομικό πρόβλημα της Ελλάδας είναι να υπάρξει πολιτική λύση, αρκεί φυσικά η χώρα να προχωρήσει σε ένα νέο κύμα μεταρρυθμίσεων μέσα στους προσεχείς έξι ή και δώδεκα μήνες.

Δεν είναι δυνατόν οι Ευρωπαίοι και οι ξένοι οργανισμοί να αφήσουν την Ελλάδα να πτωχεύσει, υποστηρίζουν αναλυτές, καθώς, εκτός όλων των άλλων, στην υπόθεση της διάσωσης έχουν -με τον έναν ή τον άλλον τρόπο- αναμιχθεί οι σημαντικότεροι διεθνείς οργανισμοί, όπως η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο, η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα κ.ά. Σε περίπτωση πτώχευσης της χώρας μας, το κύρος όλων αυτών θα καταρρακωθεί, με ευρύτατες άμεσες και έμμεσες συνέπειες, αναφέρουν οι ίδιοι.

Το γεγονός, βέβαια, ότι η Γερμανία αρνείται σήμερα να εγκρίνει το σενάριο της χρονικής μετακύλισης των χρεών της Ελλάδας προς την Ευρωπαϊκή Ένωση και το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο ερμηνεύεται από πολλούς ως μια προσπάθεια «να κερδίσει πολιτικό χρόνο για το εσωτερικό της Γερμανίας», ή/και ως μοχλός πίεσης προς την κυβέρνηση Παπανδρέου για να βάλει βαθύτερα στο κόκαλο το μαχαίρι των διαρθρωτικών αλλαγών.

Επίσης, παρά τη σχετική πρόταση του ΔΝΤ για παράταση αποπληρωμής του ελληνικού χρέους, δεν είναι γνωστό ακόμη το περιεχόμενο που θα μπορούσε να έχει η «πολιτική λύση», καθώς διάφορα άλλα στοιχεία θα μπορούσαν να προστεθούν.

Όλα αυτά, σε συνδυασμό με μια -επίπονη έστω- υποχώρηση του δημοσιονομικού ελλείμματος, έχουν οδηγήσει σε κάποια αποκλιμάκωση τα spreads των ελληνικών ομολόγων και, παρά το γεγονός ότι αυτά παραμένουν σε επίπεδο... στρατόσφαιρας, έχουν αρχίσει να καλλιεργούνται τα πρώτα ψήγματα αισιοδοξίας πως ίσως κάτι θα μπορούσε να αλλάξει με την πάροδο του χρόνου.

Σε κάθε περίπτωση, πάντως, η πρόθεση του υπουργού Οικονομικών κ. Παπακωνσταντίνου να βγει η Ελλάδα να δανειστεί από τις αγορές μέσα στο 2011 βρίσκεται -επί του παρόντος τουλάχιστον- «στον αέρα», καθώς δεν βασίζεται σε κανένα απτό στοιχείο.


2. Η ΑΜΚ της Εθνικής

Το ότι κάποιοι έβαλαν το χέρι στην τσέπη -πολλοί εκ των οποίων ξένοι- για να συμμετάσχουν στην αύξηση κεφαλαίου της Εθνικής Τράπεζας αποτελεί αναμφίβολα ψήφο εμπιστοσύνης πρώτα απ’ όλα για τον συγκεκριμένο όμιλο και στη συνέχεια για τη χώρα.

Μετά την επιτυχή ολοκλήρωση της έκδοσης (αναμένεται άλλο 1 δισ. ευρώ από το placement στην τουρκική Finansbank), η τράπεζα μπορεί να αντέξει ένα πιθανό haircut στα κρατικά ομόλογα της τάξεως του 30%, έχει τη δυνατότητα να παίξει σημαντικό ρόλο στα κυοφορούμενα deals απορροφώντας άλλους ομίλους και επίσης είναι σε θέση -την ώρα όπου η ρευστότητα στο σύστημα έχει στεγνώσει- να κερδίσει μερίδια αγοράς στο μέτωπο των χορηγήσεων.

Πέραν αυτών, όμως, η ΑΜΚ της Εθνικής φαίνεται να διευκολύνει και τις άλλες ελληνικές τράπεζες να προχωρήσουν και αυτές σε αυξήσεις κεφαλαίου, είτε στην κατάσταση στην οποία βρίσκονται σήμερα είτε έπειτα από ένα συμφωνημένο deal με άλλο τραπεζικό ίδρυμα.

Αυτές οι αυξήσεις κεφαλαίου -εφόσον υλοποιηθούν- θα δώσουν πιθανότατα τη δυνατότητα σε αυτές να αρχίσουν να βγαίνουν δειλά-δειλά στις αγορές και να μειώσουν έτσι σταδιακά την εξάρτησή τους από την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα.

Επίσης, θα δώσουν την ευκαιρία στα πιστωτικά ιδρύματα να επιστρέψουν στο ελληνικό δημόσιο τα δάνεια (αθροιστικά πάνω από 4 δισ. ευρώ) που είχαν λάβει με την έκδοση προνομιούχων μετοχών, σε μια περίοδο όπου το Δημόσιο «καίγεται» ακόμη και για το τελευταίο σεντς...


3. Το "ανάχωμα" στην ανεργία

Η εκτίναξη της ανεργίας σε επίπεδα άνω του 12% αποτελεί ίσως την πιο ουσιαστική μακροχρόνια "βόμβα" στην επιχείρηση ανάκαμψης της ελληνικής οικονομίας, κάτι που αναγνωρίζει και η κυβέρνηση, με τον πρωθυπουργό να επισημαίνει ότι η αντιμετώπισή της αποτελεί πλέον τη βασική προτεραιότητα της χώρας.  

Το πλέγμα προγραμμάτων που ανακοινώθηκε, ύψους 2,6 δισ. ευρώ, αναμένεται να βάλει "φρένο" στο ρυθμό ανόδου της ανεργίας, βασική προϋπόθεση τόσο για την κυκλοφορία χρήματος στην αγορά όσο και για την αποφυγή περαιτέρω μαζικών κοινωνικών "εκρήξεων".

Παράλληλα, δίνει "ανάσες" σε μικρομεσαίες επιχειρήσεις μέσω της πλήρους επιδότησης των ασφαλιστικών εισφορών (αφορά 400.000 θέσεις εργασίας), στηρίζει τις "ταλαιπωρημένες" τουριστικές επιχειρήσεις και δίνει κίνητρα για επαναπρόσληψη ανέργων.


4. Επενδύσεις από Κατάρ - Κίνα

Οι συμφωνίες τις οποίες υπέγραψε η ελληνική κυβέρνηση με την Κίνα και το Κατάρ δεν βεβαιώνουν αυτόματα και ότι οι σχεδιαζόμενες επενδύσεις των ξένων (ύψους πολλών δισ. ευρώ) τελικά θα γίνουν. Το βέβαιο είναι ότι θα διεξαχθούν σκληρές συζητήσεις μεταξύ των δύο πλευρών και, όπως δείχνουν τα πράγματα, τις πρώτες ενδείξεις για το πού τελικά θα καταλήξουν θα τις έχουμε σε 6 - 8 μήνες από σήμερα.

Εφόσον οι επενδύσεις αυτές υλοποιηθούν, θα τονώσουν το χειμαζόμενο ελληνικό ΑΕΠ από το 2012 και μετά, με ό,τι θετικό συνεπάγεται αυτό για την ανάκαμψη της οικονομίας αλλά και για τη μείωση των δεικτών του χρέους και του ελλείμματος. Πολλές φορές, βέβαια, σ’ αυτές τις περιπτώσεις «ο διάβολος βρίσκεται στις λεπτομέρειες» και επίσης οι κινήσεις των ξένων δεν σχετίζονται με τα οικονομικά των χωρών όπου πραγματοποιούνται οι επενδύσεις.

Ωστόσο, απλώς και μόνο η υπογραφή των συμφωνιών αποτελεί μιας μορφής ψήφο εμπιστοσύνης των κρατών αυτών προς την Ελλάδα και ένα διαπραγματευτικό χαρτί των Ελλήνων αξιωματούχων όταν προσπαθούν να κερδίσουν τη μάχη των εντυπώσεων και της ψυχολογίας.


5. Fast Track: όλα τα λεφτά...

Η κυβέρνηση έχει διαμηνύσει σε όλους τους τόνους ότι, σε μια οικονομία στην οποία το κράτος περιορίζει δραματικά τις δαπάνες του και αυξάνει κατακόρυφα τους φόρους τους οποίους επιβάλλει, ανάπτυξη δεν μπορεί να επιτευχθεί.

«Πρώτα θα πρέπει να μαζέψουμε το έλλειμμα και να βγούμε στις αγορές και μετά να στοχεύσουμε στην ανάπτυξη», δηλώνουν στελέχη του υπουργείου Οικονομικών. Μόνη λύση, ωστόσο, στο αδιέξοδο είναι η υλοποίηση μεγάλων επενδυτικών προγραμμάτων με ιδιωτικά κεφάλαια και προς την επίσπευση αυτών καλείται να λειτουργήσει ο υπό ψήφιση νόμος για την επιτάχυνση των μεγάλων επενδύσεων (Fast Track).

To Fast Track, επίσης, καλείται να ξεμπλοκάρει και τους αυτοχρηματοδοτούμενους οδικούς άξονες που έχουν μεν ανατεθεί, αλλά έχουν βαλτώσει στο πεδίο των απαλλοτριώσεων.

Γενικότερα, η ψήφιση του συγκεκριμένου νόμου, η έμφαση την οποία φαίνεται να δίνει η κυβέρνηση σ’ αυτόν αλλά και (τελευταία) η δημόσια εμφάνιση του κ. Παμπούκη στα κανάλια κάνουν μέρος της αγοράς να αισιοδοξεί ότι επενδύσεις που «κολλούσαν» για χρόνια και χρόνια θα ξεκινήσουν σχετικά σύντομα να υλοποιούνται. Αρκεί, φυσικά, να εξασφαλίζεται κάθε φορά και η απαιτούμενη χρηματοδότηση...


6. Φορολογία: Προς αλλαγή πλεύσης;

Πριν από λίγους μήνες ψηφίστηκε το νέο φορολογικό νομοσχέδιο και ήδη συζητούνται αλλαγές!

Η ουσία είναι ότι η κυβέρνηση έχει αντιληφθεί πως είτε με τον έναν τρόπο (επιβολή φόρου 40% στα διανεμόμενα κέρδη) είτε με τον άλλον (συνεχείς έκτακτες εισφορές, αύξηση συντελεστή ΦΠΑ κ.λπ.) έχει προκαλέσει τις έντονες αντιδράσεις των επιχειρηματιών και ιδίως εκείνων που διαθέτουν υγιείς και κερδοφόρες εταιρείες. Είναι γνωστό, άλλωστε, ότι επιχειρήσεις με διεθνοποιημένη παρουσία έχουν λάβει εισηγήσεις από συμβουλευτικούς οίκους να μεταφέρουν την έδρα της επιχείρησής τους εκτός Ελλάδας.

Αυτό που έχει δημιουργήσει κάποια αισιοδοξία στην αγορά είναι το γεγονός ότι η κυβέρνηση φαίνεται να έχει αντιληφθεί πως οι τόσο μεγάλοι φόροι απωθούν τις επενδύσεις και πως εξετάζονται σενάρια για βελτίωση του φορολογικού καθεστώτος, τουλάχιστον για τις εταιρείες εκείνες οι οποίες επιλέγουν να επενδύσουν.


Το επιχείρημα των αποδόσεων

Η προσπάθεια... ανέλκυσης σε ανώτερα επίπεδα για τον Γενικό Δείκτη δεν είναι εύκολη, παρόλο που το κλίμα για την αγορά δείχνει να βελτιώνεται ελαφρώς. Η μέχρι σήμερα πορεία της ελληνικής αγοράς μετοχών είναι η συνεχής υποαπόδοση σε όλα τα πρόσφατα χρονικά διαστήματα έως και τις 52 εβδομάδες αλλά και σε μεγαλύτερο βάθος χρόνου έως και την πενταετία.

Οι βαριές απώλειες του τελευταίου δωδεκαμήνου έχουν δημιουργήσει την προσμονή σε κάποιους επενδυτές ότι η στιγμή όπου ο Γενικός Δείκτης θα καλύψει σημαντικό μέρος από τις υψηλότατες απώλειες και θα κινηθεί και πάλι κοντά στις αποδόσεις των ξένων αγορών βρίσκεται κοντά.

Με αυτές τις συνθήκες, και υπό το πρίσμα ότι η εγχώρια αγορά μετοχών είναι υπερπουλημένη τους τελευταίους 12 μήνες, αφού η απόδοσή της κυμαίνεται στο -43,7% για τον Γενικό Δείκτη και στο -48,2% για τον δείκτη της υψηλής κεφαλαιοποίησης, έναντι -11,3% για τον δείκτη PSI της Πορτογαλίας, -6,7% για τον IBEX 35 της Ισπανίας, -16,6% για τον δείκτη ISEQ Overall της Ιρλανδίας, αλλά και +0,7% για τον Euro Stoxx, +10% για τον δείκτη Stoxx 600 και +17,6% για τον S&P 500, μπορεί να ακολουθήσει ένα ανοδικό «τίναγμα».

Ωστόσο, μονόδρομος για την ύπαρξη ανοδικής διάρκειας είναι η αύξηση στον όγκο συναλλαγών και η απαραίτητη απεμπλοκή του Γενικού Δείκτη από το πρόσφατο εύρος συσσώρευσης, με την προϋπόθεση ότι και οι ξένες αγορές θα συνεχίσουν να ανεβαίνουν.

** Επικαιροποιημένη αναδημοσίευση από το 656ο φύλλο της εβδομαδιαίας εφημερίδας ΜΕΤΟΧΟΣ & ΕΠΕΝΔΥΣΕΙΣ, 15 - 19 Οκτωβρίου 2010.

*** Δείτε το διάγραμμα με τη διαφορά μεταξύ ελληνικών και γερμανικών 10ετών ομολόγων καθώς και τον αναλυτικό πίνακα με τις αποδόσεις των μετοχικών αγορών σε Ευρώπη και Αμερική, στη δεξιά στήλη "Συνοδευτικό Υλικό".