Χαμόγελα σε μερικές περιπτώσεις και προβληματισμό σε κάποιες άλλες προσέφεραν τα αποτελέσματα των τραπεζών για το α΄ εξάμηνο, τα οποία σε μεγάλο βαθμό ήταν καλύτερα από τα αναμενόμενα από τους αναλυτές παρά τις ισχυρές ζημίες, όπως σημειώνει η Merit AXEΠΕΥ.

Το σύνολο των ζημιών για τις 14 εισηγμένες τράπεζες ανήλθε σε 500 εκατ. από σύνολο κερδών 1.203 εκατ. ευρώ για το α΄ εξάμηνο του 2009. Η διαφορά αυτή οφείλεται κυρίως στην αύξηση των προβλέψεων για επισφάλειες από προβληματικά δάνεια από 2,5 δισ. για το α΄ εξάμηνο του 2009 σε 3,4 δισ. φέτος, στις ζημίες από τα εμπορικά και επενδυτικά χαρτοφυλάκια ύψους περίπου 300 εκατ. έναντι κερδών περίπου 950 εκατ. για το α΄ εξάμηνο του 2009 και στην έκτακτη εισφορά που πέρυσι συμπεριλήφθηκε στο β΄ εξάμηνο.

Αυτά τα τρία γεγονότα αντιστάθμισαν την αύξηση των καθαρών εσόδων από τόκους που οφείλεται στην αύξηση των επιτοκίων των δανείων λόγω αναδιάρθρωσής τους, στους υψηλούς τόκους από ομόλογα και στη διατήρηση των επιτοκίων καταθέσεων σε όχι υψηλά επίπεδα. Επίσης, είναι φανερή η προσπάθεια συγκράτησης των εξόδων στους ισολογισμούς των τραπεζών, ενώ η πολύ καλή πορεία κάποιων θυγατρικών των ελληνικών τραπεζών όπως της Finansbank μετρίασε το τελικό αποτέλεσμα.

Μολαταύτα, μια δεύτερη πιο προσεκτική ματιά στα αποτελέσματα των τραπεζών οδηγεί σε κάποια συμπεράσματα που δημιουργούν σκεπτικισμό για τη μελλοντική πορεία των τραπεζών.

Συγκεκριμένα:

I. Οι 10 από τις 14 τράπεζες εμφάνισαν μειωμένες καταθέσεις στις 30/6/2010 σε σχέση με τις 31/12/2009. Εκτός απο τις 2 κυπριακές τράπεζες, αύξηση στις καταθέσεις παρουσίασαν η Proton Bank και οριακά το Τ.Τ. Η συνολική μείωση των καταθέσεων του συνόλου των 14 εισηγμένων τραπεζικών ομίλων ανέρχεται στο 3,16%, ενώ για τις 12 ελληνικές τράπεζες ανέρχεται σε -5,87%. Η μείωση αυτή είναι αρκετά μεγαλύτερη σε επίπεδο μητρικών τραπεζών και οφείλεται κυρίως σε μεταφορά μετρητών προς την Κύπρο και άλλες χώρες όπως και στη χρησιμοποίηση της διαθέσιμης ρευστότητας από επιχειρήσεις και νοικοκυριά λόγω της κατάστασης της αγοράς.

II. Η πιστωτική επέκταση σε επίπεδο ομίλων (καθαρά δάνεια) ανήλθε μόλις στο 1,95% στο α΄ εξάμηνο του έτους με την Proton και τις κυπριακές τράπεζες να πρωταγωνιστούν, ενώ υπήρξε σχετική ισορροπία μεταξύ εταιριών με αύξηση των δανείων και αυτών με μείωση (8-6).

III. Ένας από τους βασικότερους δείκτες ρευστότητας των τραπεζών (δείκτης καταθέσεις προς δάνεια) εμφανίζεται μειωμένος στο 0,92 από 0,95 στο τέλος του 2009. Η τράπεζα με τις υψηλότερες καταθέσεις σε σχέση με τα καθαρά δάνειά της εξακολουθεί να είναι το Τ.Τ., ακολουθούμενο από την Τράπεζα Κύπρου και την Proton Bank. Αντίθετα, οι τράπεζες με τη χαμηλότερη ρευστότητα είναι εκείνες υπό γαλλική ιδιοκτησία.

IV. Οι προβλέψεις για προβληματικά δάνεια αυξήθηκαν κατά 3,4 δισ. με το σύνολό τους να φτάνει τα 15,5 δισ. περίπου. Πρωταθλήτριες στις προβλέψεις για μη εξυπηρετούμενα δάνεια σε σχέση με το ύψος του χαρτοφυλακίου τους εμφανίζονται οι τράπεζες υπό γαλλική διοίκηση και η Αγροτική. Από τις μεγάλες τράπεζες σημαντικές προβλέψεις έκανε φέτος η Eurobank. Αντίθετα, τα καλύτερα δανειακά χαρτοφυλάκια, κρίνοντας από τις προβλέψεις που έχουν κάνει, έχουν το Τ.Τ., οι κυπριακές τράπεζες και η Τράπεζα Αττικής. Οι τρεις άλλες μεγάλες ελληνικές τράπεζες βρίσκονται σε μέση κατάσταση.

V. Οι ζημίες από τα εμπορικά - επενδυτικά χαρτοφυλάκια των τραπεζών εμφανίζονται στο σύνολο περίπου 300 εκατ., ενώ οι σημαντικές μεταφορές από το εμπορικό χαρτοφυλάκιο κυρίως προς το χαρτοφυλάκιο διαθεσίμων προς πώληση και προς το διακρατούμενων ως τη λήξη οδήγησαν τις τράπεζες στο να εξασφαλίσουν μερικά δισ. ευρώ σε κεφάλαια. Η ιστορική αυτή αναδιάρθρωση οδήγησε σε περιορισμό των ζημιών από ομόλογα αλλά και σε επιτυχημένη έκβαση των stress tests τον Ιούλιο, μολονότι η συνολική έκθεση των ελληνικών τραπεζών σε ομόλογα παραμένει υψηλή. Υπολογίζεται ότι οι 14 όμιλοι έχουν στο χαρτοφυλάκιό τους περίπου 70 δισ. ομόλογα από τα οποία τουλάχιστον τα 53 δισ. είναι ελληνικά κρατικά ομόλογα. Υπάρχει μια μικρή μείωση σε σχέση με τη θέση στις 31/12/2009, αλλά η θέση τους σε κρατικά χρεόγραφα παραμένει ισχυρή και η αναδιάρθρωση χαρτοφυλακίων δεν αποτελεί πανάκεια.

VI. Η Εθνική παραμένει η τράπεζα με τη μεγαλύτερη απόλυτη έκθεση σε ομόλογα, ακολουθούμενη από τη Eurobank και την Πειραιώς. Σε σχέση με το σύνολο του ενεργητικού της κάθε τράπεζας, υψηλότερη έκθεση σε ομόλογα έχει το Τ.Τ., ακολουθούμενο από την Εθνική, την Αγροτική, την Πειραιώς και βέβαια την Proton ως επενδυτική τράπεζα που είναι. Οι κυπριακές φαίνεται πως έχουν μεγάλη έκθεση σε ομόλογα, όμως το μεγαλύτερο μέρος των χαρτοφυλακίων τους αποτελείται από εταιρικά και κυπριακά ομόλογα και όχι από ελληνικά.

VII. Το εμπορικό χαρτοφυλάκιο των τραπεζών ανέρχεται σε 4,3 δισ. ευρώ από 8,92 δισ. στο τέλος του προηγούμενου έτους, που συνιστά μείωση της τάξεως του 51,7%. Το χαρτοφυλάκιο διαθεσίμων προς πώληση μειώθηκε κατά 43,3% στα 26,55 εκατ., ενώ το χαρτοφυλάκιο διακρατούμενων ως τη λήξη επενδύσεων αυξήθηκε 71% στα 26,3 δισ. Επίσης, μεγάλη αύξηση παρουσίασε σε μερικές τράπεζες και ο λογαριασμός Δάνεια και Απαιτήσεις Επενδυτικού Χαρτοφυλακίου, που περιέχει και αυτός ομόλογα του ελληνικού δημοσίου, αποτιμώμενα στο αναπόσβεστο κόστος.

VIII. Τα λοιπά συνολικά έσοδα των τραπεζών εμφανίζονται αρνητικά σε επίπεδα-ρεκόρ λόγω των αποτιμήσεων των διαθεσίμων προς πώληση ομολόγων που φτάνουν τα 2,7 δισ. ευρώ σε ζημίες. Αυτά τα έσοδα δεν επηρεάζουν τα αποτελέσματα της τρέχουσας χρήσης, αλλά μειώνουν την καθαρή θέση σε σημαντικό βαθμό.

IX. Έτσι το σύνολο των ιδίων κεφαλαίων του ελληνικού τραπεζικού συστήματος (συμπεριλαμβανομένων των προνομιούχων μετοχών και των υβριδικών κεφαλαίων) μειώθηκε στα 33,57 δισ. από 36,51 δισ. στο τέλος του 2009.

X. Παράλληλα, ο δείκτης κεφαλαιακής επάρκειας Τier 1 μειώθηκε στις περισσότερες τράπεζες σε επίπεδα όπου δημιουργούνται ανάγκες σε αρκετές για ΑΜΚ. Ο σταθμισμένος μέσος όρος του Τier 1 για το σύνολο του ελληνικού τραπεζικού συστήματος ανέρχεται πια στο 10,4%. Ήδη η Εθνική Τράπεζα, η Τράπεζα Κύπρου και η Γενική έχουν εξαγγείλει αυξήσεις, ενώ αναζητείται λύση για αύξηση στην Αγροτική.

XI. Σημαντική παραμένει η εξάρτηση των ελληνικών τραπεζών από την ΕΚΤ με εγγυήσεις ένα σημαντικό ποσοστό του ενεργητικού τους. Ο δανεισμός των ελληνικών τραπεζών από την κεντρική τράπεζα φτάνει τα 96 δισ., διατηρούμενος σε επίπεδα-ρεκόρ. Οι τράπεζες με τη μεγαλύτερη εξάρτηση από την ΕΚΤ είναι η Εθνική με 25 δισ., η Eurobank με 20 δισ., η Alpha Bank με 14,5 δισ., η Πειραιώς με 15 δισ. και η Αγροτική με 7,5 δισ. ευρώ. 

Οι παραπάνω λόγοι προμηνύουν ένα δύσκολο μέλλον για τις τράπεζες και εξηγούν το γιατί βρίσκονται σε αναζήτηση συμμάχων και λύσεων ΑΜΚ κατά το τελευταίο διάστημα.

Είναι φανερό από την πορεία της χρηματιστηριακής αγοράς ότι και η αγορά επιδοκιμάζει ακόμα και τις απλές προσεγγίσεις για κάποιο τραπεζικό deal που δεν αποκλείεται να έρθει σύντομα, ενώ η χρηματιστηριακή αναμένει να έχουμε σύντομα και από άλλες τράπεζες κινήσεις παρόμοιες με αυτής της ΕΤΕ.

* Οι αναλυτικοί πίνακες της Merit με τα βασικά μεγέθη των τραπεζών στο 6μηνο δημοσιεύονται στη δεξιά στήλη "Συνοδευτικό Υλικό".