* Ο πίνακας με τα αναλυτικά αποτελέσματα των εισηγμένων το 2009 δημοσιεύεται στη δεξιά στήλη "Συνοδευτικό Υλικό".

Ικανά να οδηγήσουν σε ποικίλες και σημαντικές εξελίξεις είναι τα αποτελέσματα του 2009, καθώς -εν όψει μιας δυσκολότερης χρονιάς την οποία βιώνουμε- φαίνεται να έχουν ξεχωρίσει τόσο οι «πρωταγωνιστές» την επόμενη μέρα της κρίσης όσο και οι «αδύναμοι κρίκοι», που είτε θα περιορίσουν δραματικά την παρουσία τους, είτε θα αναγκαστούν να πουληθούν, είτε, τέλος, θα σβήσουν από τον επιχειρηματικό χάρτη.

Η υποχώρηση του ΑΕΠ κατά 2% ήταν ικανή να υποχρεώσει τις περισσότερες εισηγμένες εταιρείες σε διψήφια ποσοστιαία πτώση πωλήσεων και σε ακόμη μεγαλύτερη υποχώρηση σε ό,τι αφορά την κερδοφορία.

Κι αυτό παρά το γεγονός ότι οι επιχειρήσεις προχώρησαν σε «γενναίες» περικοπές, που ξεκινούσαν από τα λεγόμενα ελαστικά έξοδα, περνούσαν στο μέτωπο των ενοικίων και κατέληγαν στις μειώσεις μισθών και στις απολύσεις εργαζομένων.

Επιπλέον, σαν «μαξιλάρι ασφαλείας» στα αποτελέσματα του 2009 λειτούργησαν τόσο η δραστική υποχώρηση των επιτοκίων όσο και η πτώση στις τιμές των πρώτων υλών για τις περισσότερες βιομηχανίες.

Ένα γενικότερο συμπέρασμα, λοιπόν, είναι ότι οι ελληνικές επιχειρήσεις δυσκολεύτηκαν να προσαρμοστούν στα δεδομένα της κρίσης και σ’ αυτό -σύμφωνα με παράγοντες της αγοράς- συνέβαλαν δύο λόγοι:

* Το γεγονός ότι το 2009 ήταν μόλις η τρίτη χρονιά από τη δεκαετία του 1970 μέχρι σήμερα όπου η οικονομία καταγράφει αρνητικό ΑΕΠ (1974, 1993 και 2009), άρα οι Έλληνες managers δεν έχουν την απαραίτητη πείρα ώστε να λειτουργούν σε τέτοιο περιβάλλον.

* Το υπάρχον θεσμικό πλαίσιο, το οποίο κρίνεται περισσότερο «ανελαστικό» σε σχέση με όσα συμβαίνουν στο εξωτερικό.

Η δεύτερη διαπίστωση ήταν ότι σε περιόδους κρίσης δεν μένουν αλώβητοι ούτε και οι αποκαλούμενοι αμυντικοί κλάδοι: τρόφιμα, τηλεπικοινωνίες, τομέας ιδιωτικής υγείας, ένδυση χαμηλού κόστους κ.ά. αποτελούν χαρακτηριστικά παραδείγματα όπου οι δραστηριοποιούμενες εταιρείες πέρυσι υποχρεώθηκαν σε σημαντική υποχώρηση των οικονομικών τους επιδόσεων.

Το 2009, τέλος, ουσιαστικά ήταν η πρώτη χρονιά κατά την οποία άρχισε να αμφισβητείται το σλόγκαν «ποτέ κανείς δεν έχασε αγοράζοντας γη». Η υποχώρηση των τιμών, των ενοικίων και κυρίως τα «άδεια σπίτια» και ο πολύ χαμηλός όγκος των συναλλαγών έθεσαν εν αμφιβόλω το πιο «σίγουρο χαρτί» του ελληνικού νοικοκυριού, σε ό,τι αφορά την επένδυση, κατά τις τελευταίες δεκαετίες. Αναπόφευκτα, σε κάποιον βαθμό επηρεάστηκαν ακόμη και οι εισηγμένες που τοποθετήθηκαν με επαγγελματικά κριτήρια σε συγκεκριμένες κατηγορίες αναβαθμισμένων ακινήτων.

--- Crash test το 2010

Γενικότερα:
1. Κάποιες δεκάδες εισηγμένες ξεκίνησαν το 2010 ιδιαίτερα καταπονημένες από τις υψηλές ζημίες και τα μεγάλα χρέη. Παρόλο που οι τράπεζες, σε πολλές περιπτώσεις, «εποίησαν την ανάγκην φιλοτιμίαν» και αναχρηματοδότησαν τα «ανοίγματα» πολλών εταιρειών, όλα δείχνουν ότι κάποιες από τις εισηγμένες δεν θα αποφύγουν το λουκέτο μέσα στη φετινή χρονιά, ενώ άλλων έχει απειληθεί σοβαρά η μακροπρόθεσμη βιωσιμότητα.

2. Τα περυσινά αποτελέσματα ήταν ένα πολύ καλό δείγμα προκειμένου οι επενδυτές να ξεχωρίσουν τις ισχυρές εταιρείες από τις υπόλοιπες. Μπορεί η κατάσταση φέτος να αναμένεται χειρότερη, ωστόσο η αγορά έχει μια ένδειξη για το ποιες εισηγμένες τελικά θα μπορέσουν να επιβιώσουν και να βγουν ενισχυμένες στο τέλος της κρίσης και ποιες είτε θα κλείσουν είτε θα αναγκαστούν να πουληθούν ή να συρρικνωθούν σε πολύ χαμηλότερα μεγέθη.

3. Με δεδομένο ότι περίπου η μία στις δύο εισηγμένες υποχρεώθηκε σε ζημιογόνο αποτέλεσμα το 2009, θεωρείται σχεδόν βέβαιο ότι η συγκεκριμένη αναλογία θα επιδεινωθεί τη φετινή χρονιά. Ακόμη περισσότερο μέσα στο 2010 θα απειληθούν τα μερίσματα, λόγω και της αυξημένης φορολόγησής τους.

4. Τα αμυντικά όπλα του 2009 (μειωμένα επιτόκια, πτωτικό κόστος πρώτων υλών, μείωση απαιτούμενου κεφαλαίου κίνησης) δεν αναμένεται να επαναληφθούν φέτος, ωστόσο το 2010 θα «τρέξουν» σε δωδεκάμηνη βάση περυσινές κινήσεις των εισηγμένων εταιρειών που αποσκοπούσαν στον περιορισμό των λειτουργικών δαπανών.

5. Παρά τη γενικότερη χρηματοπιστωτική στενότητα, υπήρξαν εταιρείες με καθαρό ταμείο, δηλαδή με διαθέσιμα που υπερέβαιναν το ύψος των τραπεζικών υποχρεώσεων (ΟΠΑΠ, ΕΧΑΕ, Jumbo, Ζάμπα, Κλωστ. Ναυπάκτου, Rilken, Μουζάκης, Intertech, Στ. Κανάκης, Eurobank Properties, ΓΕΚΕ κ.ά.).

--- Οι κυριότεροι κλάδοι

ΤΡΑΠΕΖΕΣ

Η αισιοδοξία που είχε αρχίσει να καλλιεργείται μέσα στο δεύτερο και στο τρίτο τρίμηνο του 2009 αποδείχτηκε υπέρμετρη, καθώς στο τελευταίο τέταρτο του έτους παρατηρήθηκε «βουτιά» στα κέρδη. Το καθαρό επιτοκιακό περιθώριο υποχώρησε, οι προβλέψεις για επισφαλείς απαιτήσεις αυξήθηκαν (οι νέες διοικήσεις των κρατικών τραπεζών είχαν έναν λόγο παραπάνω να το πράξουν), ενώ υπήρξαν και απώλειες από τις αποτιμήσεις επενδύσεων.

Σχετικά καλύτερες ήταν οι λειτουργικές επιδόσεις όσων πιστωτικών ιδρυμάτων έχουν μικρότερη ποσοστιαία εξάρτηση από την ελληνική αγορά, όπως η Εθνική Τράπεζα, η Τράπεζα Κύπρου και η Marfin Λαϊκή. Οι δύο τελευταίες, μάλιστα, θα είναι και οι μόνες που θα διανείμουν μέρισμα στους μετόχους τους.

ΕΜΠΟΡΙΟ

Από τους κλάδους που επλήγησαν έντονα από την κρίση, τόσο στη χονδρική όσο και στη λιανική. Πάντως, το «θαύμα» της Jumbo επιβεβαιώνεται για μία ακόμη χρονιά, ενώ άνοδο κερδών σημείωσε και η Rilken, που έπειτα από αναδιάρθρωση ετών επιχειρεί ένα επιτυχημένο come back αποτελεσμάτων.

Επίσης, θετικές εκπλήξεις είχαμε από τη Folli Follie, την ΕΛΙΝΟΪΛ αλλά και από τη Revoil, η οποία μάλιστα -όπως και η Rilken- συνδύασε την αυξημένη κερδοφορία με πολύ ανεβασμένο μέρισμα. Τηρουμένων των αναλογιών, πολύ ισχυρές αντιστάσεις επέδειξαν εταιρείες όπως η Fourlis, η Σαράντης, η Ελτον Χημικά, η AS Company κ.ά.

Από εκεί και μετά είχαμε μεγάλες (έως και πολύ μεγάλες) μειώσεις κερδών για τις πλείστες εισηγμένες του κλάδου, όπως την F.G. Europe, τη Γενική Εμπορίου, τη Βάρδας, την Κλουκίνας - Λάππας κ.ά. Ζημίες για τις εταιρείες Yalco, Μοτοδυναμική, Ridenco, Druckfarben, Vell, Ηλεκτρονική, Εικόνα Ήχος και για τη Sprider.

Σε ό,τι αφορά την τελευταία, αν και τα αποτελέσματα επηρεάστηκαν από μη επαναλαμβανόμενα έξοδα, φάνηκε ότι σε περίοδο κρίσης δεν πλήττεται μόνο το ακριβό ρούχο αλλά και τα προϊόντα «value for money», όπως αυτά της Sprider.

ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗ

Γενικότερο χαρακτηριστικό η πτώση του τζίρου, σε έργα τόσο του ιδιωτικού όσο και του δημόσιου τομέα. Οι εταιρείες, βλέποντας το υπόλοιπο των ανεκτέλεστων συμβάσεών τους να περιορίζεται, «χτύπησαν» τις τιμές, ψαλιδίζοντας ακόμη περισσότερο την τελική τους κερδοφορία.

Θετική έκπληξη για την προηγούμενη οικονομική χρήση ήταν η MLS Πληροφορική, όπου ο συνδυασμός των επιδόσεων στην παιδεία και η ανοδική πορεία στο λογισμικό του GPS έφεραν πολύ ανοδικά αποτελέσματα και καλύτερες προοπτικές.

H άλλη θετική έκπληξη της χρονιάς, η Singularlogic, αποχώρησε από το Χ.Α., ενώ ο πολυσχιδής όμιλος Info-Quest επέστρεψε στα κέρδη, «καθαρίζοντας» παράλληλα και «αμαρτίες του παρελθόντος». Η πάλαι ποτέ κραταιά Altec στηρίζεται πλέον από τις τράπεζες, που όχι μόνο κάλυψαν οι ίδιες την αύξηση κεφαλαίου αλλά αγόρασαν και το ακίνητο της εισηγμένης, προκειμένου να περιορίσουν τη δανειακή τους έκθεση.

Κατά τα λοιπά, έντονα διψήφιες μειώσεις κερδών είχαμε στις περισσότερες σοβαρές εταιρείες του κλάδου (Byte, Space Hellas κ.ά.), ενώ σε μικρότερη υποχώρηση κερδών υποχρεώθηκε και η Epsilon Net, διακόπτοντας έτσι μια μακρόχρονη πορεία ισχυρού growth. Ζημίες, τέλος, είχαμε για την Profile, την Ιλυδα κ.ά.

ΜΕΤΑΛΛΟΥΡΓΙΑ

Σχεδόν καμία εισηγμένη επιχείρηση του κλάδου δεν κατάφερε να δημοσιεύσει αποτέλεσμα που να ξεκινάει από «συν». Ο συνδυασμός της έντονης υποχώρησης στη ζήτηση και της μεγάλης πτώσης στις τιμές των μετάλλων οδήγησε σε μεγάλες ζημίες, αλλά και σε θετικό cash flow λόγω του ότι τώρα απαιτείται χαμηλότερο κεφάλαιο κίνησης.
 
Έτσι, είδαμε μεγάλες ζημίες για τη Σιδενόρ, την ΕΛΒΑΛ, τη Χαλκόρ (και για ολόκληρο τον όμιλο ΒΙΟΧΑΛΚΟ), για τις εταιρείες καλωδίων (Ελληνικά Καλώδια, Nexans), εταιρείες προφίλ αλουμινίου (Αλουμύλ, ΕΤΕΜ, Βιοκαρπέτ, Alco), επιχειρήσεις επεξεργασίας χάλυβα (Έλαστρον, Αφοί Κορδέλλου, ΣΙΔΜΑ) κ.ά.

Θετική έκπληξη για τον κλάδο αποτέλεσε η Σωληνουργεία Κορίνθου, που βασιζόμενη στο υψηλό (πρόπερσι) ανεκτέλεστο υπόλοιπο των συμβάσεών της κατάφερε να σημειώσει ένα εντυπωσιακό για την εποχή αποτέλεσμα. Ωστόσο, το υπόλοιπο των ανεκτέλεστων συμβάσεων σήμερα είναι μικρότερο σε σχέση με το παρελθόν.

ΚΑΤΑΣΚΕΥΕΣ

Τα έργα είναι λίγα, «χτυπημένα» στις τιμές και οι μικρομεσαίες εταιρείες του κλάδου αντιμετωπίζουν προβλήματα ρευστότητας, καθώς το κράτος καθυστερεί χρόνια να τις πληρώσει και οι ιδιώτες πελάτες διευρύνουν τα περιθώρια πίστωσης: Μοχλός, Βιοτέρ, Αττικάτ, Intrakat είδαν τα αποτελέσματά τους να επιδεινώνονται μέσα στο προηγούμενο έτος και το υπόλοιπο των ανεκτέλεστων συμβάσεών τους να περιορίζεται.

Δυσκολότερα τα πράγματα για την Εδραση και την Προοδευτική. Όπως φαίνεται, ο ρόλος των τριών μεγάλων δυνάμεων του κλάδου (ΕΛΛΑΚΤΩΡ, ΓΕΚΤΕΡΝΑ, J&P Άβαξ) θα ενισχυθεί ακόμη περισσότερο.

ΚΛΩΣΤΟΫΦΑΝΤΟΥΡΓΙΑ

Από πού να αρχίσει κανείς και πού να τελειώσει... Όλες οι εταιρείες καταγράφουν μεγάλες ζημίες και η αγορά αναζητά εκείνες με τις μεγαλύτερες πιθανότητες επιβίωσης. Κάτω από αυτές τις συνθήκες, πλεονεκτούν η Κλωστοϋφαντουργία Ναυπάκτου (περιορισμένη δραστηριότητα, περισσευούμενα εκατ. ευρώ στο ταμείο), η Μουζάκης (θετικό καθαρό ταμείο και μεγάλη ακίνητη περιουσία) και η Ελληνική Υφαντουργία (διαφοροποιημένο προϊόν). Πολύ πιθανόν να δούμε εισηγμένες να διακόπτουν την παραγωγική τους διαδικασία μέσα στο 2010.

* Ο πίνακας με τα αναλυτικά αποτελέσματα των εισηγμένων το 2009 δημοσιεύεται στη δεξιά στήλη "Συνοδευτικό Υλικό".

** Αναδημοσίευση από το 628ο φύλλο της εβδομαδιαίας εφημερίδας ΜΕΤΟΧΟΣ & ΕΠΕΝΔΥΣΕΙΣ, 1 – 6 Απριλίου 2010.