Η αγορά προεξοφλεί εδώ και ενάμιση περίπου μήνα ότι η κερδοφορία των ελληνικών τραπεζών το 2010 θα ενισχυθεί σημαντικά από τις χαμηλότερες προβλέψεις, σε σύγκριση με τη φετινή χρονιά, η πορεία όμως των επισφαλών δανείων ενδέχεται να επιφυλάσσει "σκοτσέζικο ντους".

Τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια ως ποσοστό επί των συνολικών χορηγήσεων στην Ελλάδα στις 30/6/09 ανήλθαν στο 6,8%. Ο ρυθμός αύξησης των επισφαλών δανείων, σύμφωνα με τους τραπεζίτες και κύκλους της ΤτΕ, επιβραδύνθηκε κατά τη διάρκεια του γ΄ τριμήνου και στο τέλος του Σεπτεμβρίου τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια άνω των 90 ημερών ανέρχονταν στο 7,8% των συνολικών χορηγήσεων.

Σύμφωνα δε με εκτιμήσεις κορυφαίων τραπεζιτών, ο ρυθμός αύξησης των επισφαλών δανείων θα παραμείνει και στο δ΄ τρίμηνο μειούμενος και τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια άνω των 90 ημερών στο τέλος του 2009 θα ανέρχονται περίπου στο 9% του χαρτοφυλακίου συνολικών χορηγήσεων.

Μέχρι τις 30/6 οι ελληνικές τράπεζες είχαν σχηματίσει προβλέψεις 7,4 δισ. ευρώ με τον ρυθμό σχηματισμού τους να επιταχύνεται από το δ΄ τρίμηνο του 2008 και έπειτα. Μόνο μέσα στο α΄ εξάμηνο της τρέχουσας χρήσης οι προβλέψεις ξεπέρασαν τα 2,5 δισ. ευρώ.

Αρκούν οι παραπάνω προβλέψεις για ενδεχόμενη εκτίναξη των επισφαλειών εντός του 2010; Έχει ενσωματωθεί στα μοντέλα των αναλυτών η εκτίναξη των μη εξυπηρετούμενων δανείων στο 12% - 13% των χορηγήσεων; Σε ποιο ύψος διαγραφές θα αναγκαστούν να προχωρήσουν οι τράπεζες και πόσο αυτές θα επηρεάσουν την καθαρή τους θέση;

Το hot σενάριο για τα τραπεζικά κέρδη

Το υφιστάμενο χαρτοφυλάκιο χορηγήσεων των ελληνικών τραπεζών ανέρχεται περίπου σε 200 δισ. ευρώ στην Ελλάδα και σχεδόν στα 45 δισ. ευρώ στη ΝΑ. Ευρώπη. Εξ αυτών το 54% είναι δάνεια προς επιχειρήσεις, το 32% στεγαστικά και το υπόλοιπο 14% καταναλωτικά δάνεια.

Αν ο ρυθμός σχηματισμού προβλέψεων διατηρηθεί κατά τη διάρκεια του τρέχοντος δευτέρου εξαμήνου στα ίδια επίπεδα με αυτά του α΄ εξαμήνου, τότε για επισφαλή δάνεια στην Ελλάδα ύψους 18 δισ. ευρώ (9% των χορηγήσεων) οι τράπεζες θα έχουν σχηματίσει συνολικές προβλέψεις που θα ξεπερνούν ελαφρώς στο τέλος του έτους τα 10 δισ. ευρώ.

Η Citigroup πρόσφατα προέβλεψε ότι η Εθνική Τράπεζα, η Eurobank, η Alpha Bank και η Τράπεζα Πειραιώς θα σχηματίσουν στο σύνολο της χρήσης αθροιστικές προβλέψεις 3,3 δισ. ευρώ, ενώ στο α΄ εξάμηνο είχαν σχηματίσει 1,58 δισ. ευρώ.

Με ερώτημα τι ύψους επισφάλειες προκύπτουν φέτος από το χαρτοφυλάκιο χορηγήσεων στη ΝΑ. Ευρώπη, ο δείκτης κάλυψης δείχνει να κινείται στο 50% - 60%, λίγο χαμηλότερα δηλαδή από τον μέσο ευρωπαίκό όρο (60%).

Με δεδομένο ότι περίπου το ένα τρίτο των μη εξυπηρετούμενων είναι στεγαστικά δάνεια και επομένως οι τράπεζες έχουν ικανές εξασφαλίσεις, ο παραπάνω δείκτης κάλυψης θεωρείται και από εγχώριους αναλυτές ικανοποιητικός.

Βάσει της εκτιμώμενης πορείας επισφαλειών και προβλέψεων έως το τέλος του 2009 η αισιοδοξία των αναλυτών για επιβράδυνση του ρυθμού σχηματισμού προβλέψεων το 2010 δείχνει δικαιολογημένη. Ταυτόχρονα, στο γ΄ τρίμηνο αυξήθηκε μέχρι και πάνω από 40% η απόδοση των τμημάτων εισπράξεων, σε σχέση με το β΄ τρίμηνο, ενδεικτικό της επικέντρωσης των τραπεζών στην είσπραξη των οφειλών.

Στο σύνολό τους σχεδόν τα τμήματα ανάλυσης των ξένων οίκων προχώρησαν τον τελευταίο ενάμιση μήνα σε αναθεωρήσεις για την κερδοφορία του 2010 για τις ελληνικές τράπεζες, με βασική αιχμή τη μείωση των προβλέψεων κατά τη διάρκεια του 2010 σε σχέση με το 2009.

Οι πιο συντηρητικοί Έλληνες αναλυτές εκτιμούν ότι ακόμα και αν οι προβλέψεις του 2010 μείνουν στα ίδια επίπεδα με αυτά της φετινής χρονιάς, από το 2011 ή το αργότερο το 2012 οι εκτιμήσεις θα επιστρέψουν στα προ της κρίσης επίπεδα,  βελτιώνοντας θεαματικά την εκτιμώμενη κερδοφορία.

"Σκοτσέζικο ντους" επιφυλάσσει για επενδυτές το κακό σενάριο

Έχουν ενσωματώσει όμως στα μοντέλα τους ενδεχόμενη εκτίναξη των μη εξυπηρετούμενων δανείων κατά τη διάρκεια του 2010;

Οι ανεπίσημες εκτιμήσεις τραπεζιτών υπολογίζουν ότι το peak των επισφαλειών θα έρθει στο α΄ ή στο β΄ τρίμηνο του 2010 και τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια άνω των 90 ημερών θα φθάσουν να αποτελούν το 12% - 13% του συνολικού χαρτοφυλακίου χορηγήσεων στην Ελλάδα. Για τη ΝΑ. Ευρώπη τα στοιχεία του ΔΝΤ προβλέπουν ότι το αντίστοιχο ποσοστό θα διαμορφωθεί στο 15%.

Σε νούμερα αυτό μεταφράζεται σε 25 δισ. ευρώ μη εξυπηρετούμενα δάνεια στην Ελλάδα και σε 32 δισ. ευρώ στην Ελλάδα και στη ΝΑ. Ευρώπη. Και το σημαντικό είναι ότι από αυτά περίπου τα 10 - 11 δισ. ευρώ θα αφορούν σε επιχειρηματικά δάνεια και περίπου 6 δισ. ευρώ σε καταναλωτικά.

Αν οι ελληνικές τράπεζες διαθέτουν στο τέλος του 2009 ιστορικές προβλέψεις συνολικού ύψους 10 - 11 δισ. ευρώ, θα χρειαστεί το 2010 με το παραπάνω σενάριο να λάβουν επιπλέον προβλέψεις της τάξης των 6 δισ. ευρώ για να διατηρήσουν τον δείκτη κάλυψης στα ίδια επίπεδα με τα φετινά.

Η παραπάνω περίπτωση θα αποτελέσει, σύμφωνα με εγχώριους παράγοντες, σκοτσέζικο ντους καθώς οι προβλέψεις του 2010 θα είναι τουλάχιστον ισόποσες με τις φετινές και οι ξένοι αναλυτές θα αναγκαστούν να αναθεωρήσουν επί τα χείρω τις εκτιμήσεις κερδοφορίας.

Αντέχει και στο χειρότερο σενάριο η κεφαλαιακή επάρκεια

Κλειδί θα αποτελέσει, σύμφωνα με τους ίδιους, το πόσο γρήγορα θα ανακάμψει η οικονομία και επομένως τι μέρος από τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια για περισσότερες από 90 ημέρες θα καταστεί και πάλι ενήμερο.

Αν η ελληνική οικονομία δεν ανακάμψει μετά τους πρώτους μήνες του 2010 και οι πωλήσεις συνεχίσουν να υποχωρούν, τότε, όπως θεωρούν έμπειροι τραπεζίτες, θα χρειαστούν επιπλέον προβλέψεις αφού θα δημιουργηθεί ένα νέο κύμα μη εξυπηρετούμενων δανείων.

Ο κίνδυνος σε ένα τέτοιο σενάριο εντοπίζεται στα επιχειρηματικά δάνεια, για τα οποία φέτος οι τράπεζες σχημάτισαν πολύ μικρές προβλέψεις καθώς επέλεξαν να αναχρηματοδοτήσουν τον δανεισμό των επιχειρήσεων που αντιμετώπιζαν πρόβλημα εξυπηρέτησης.

Πόσα λεφτά μπορούν να χάσουν στη χειρότερη περίπτωση οι ελληνικές τράπεζες;

Οι διαγραφές δανείων στη χειρότερη περίπτωση θα ανέλθουν στα 15 δισ. ευρώ, σύμφωνα με άσκηση που επιμελήθηκε πρόσφατα τμήμα ανάλυσης εγχώριας χρηματιστηριακής. Αυτό σημαίνει ότι ακόμα και στο χειρότερο σενάριο η κεφαλαιακή επάρκεια των τραπεζών δύσκολα θα κινδυνέψει από διαγραφές δανείων.

Το ύψος όμως των διαγραφών στη χειρότερη περίπτωση σημαίνει ότι οι προβλέψεις θα πρέπει να είναι πολύ υψηλότερες από τα τρέχοντα επίπεδα ή αυτά που βάσει των προβολών θα φθάσουν στο τέλος του 2010.