* Οι αναλυτικοί πίνακες με τους πρωταθλητές στην αύξηση πωλήσεων, EBITDA και καθαρών κερδών, δημοσιεύονται στην δεξιά στήλη "Συνοδευτικό Υλικό". 


Το 2009 ξεκίνησε για τις επιχειρήσεις με τους χειρότερους οιωνούς έτσι ώστε η σύγκριση των τριμηνιαίων αποτελεσμάτων με τα αντίστοιχα περυσινά να αναμένεται συντριπτική.

Ωστόσο, το μόνο θετικό σημείο είναι το γεγονός πως πολλοί παράγοντες της αγοράς αναμένουν κάποια σημεία ανάκαμψης στην πραγματική οικονομία από το δεύτερο εξάμηνο του 2009 και μετά. Επιπλέον, με την πάροδο του έτους, ο πήχης της σύγκρισης θα κατεβαίνει, αφού το τελευταίο τετράμηνο του 2008 ήταν πολύ πιο αδύναμο σε σχέση με τους πρώτους του μήνες.

Κάτι που ορισμένα μεγάλα έργα υποδομής που θα ξεκινήσουν, κάτι η διαδικασία του destocking η οποία σύντομα αναμένεται να εξαντλήσει τα όριά της και, τέλος, κάτι η υπερβολική φοβία που έχει καλλιεργηθεί σε πολλούς καταναλωτές ενδέχεται να δικαιώσουν τους αισιόδοξους, με αποτέλεσμα στο τέλος του τρέχοντος έτους οι προσδοκίες να είναι καλύτερες σε σχέση με σήμερα.

Αν συμβεί αυτό, τότε αναμφίβολα θα μιλάμε για πολλές μετοχές εισηγμένων εταιρειών της Σοφοκλέους που θα είναι διαπραγματεύσιμες με ελκυστικούς δείκτες αποτίμησης, ακόμη και αν τα κέρδη τους υπολογιστούν με βάση τον «πάτο του βαρελιού» στην οικονομία...

Έντονα άφησε τα αποτυπώματά της η οικονομική κρίση στα μεγέθη του 2008, παρά το γεγονός ότι επέδρασε ουσιαστικά μόλις στο δ΄ τρίμηνο του έτους. Στο διάστημα αυτό πολλές εισηγμένες πρόλαβαν να απολέσουν το 50% και πάνω των κερδών που είχαν επιτύχει μέχρι τον Σεπτέμβριο, καθώς συνέβη τουλάχιστον ένα από τα παρακάτω γεγονότα: 

- Είδαν τις πωλήσεις τους να κατρακυλούν πολύ χαμηλά. 
- Φορτώθηκαν με μεγάλες ζημίες αποθεμάτων εξαιτίας της απότομης προσγείωσης στις τιμές των πρώτων υλών. 
- Αναγκάστηκαν να εγγράψουν πολύ μεγαλύτερες προβλέψεις για επισφαλείς απαιτήσεις λόγω και του ότι οι τράπεζες έκλεισαν τη στρόφιγγα της χρηματοδότησης. 
- Επιβαρύνθηκαν με σαφώς υψηλότερα επιτόκια. 
- Όσες είχαν παρουσία ή δραστηριότητα στις χώρες της ΝΑ. Ευρώπης επηρεάστηκαν από τις έντονες διολισθήσεις των τοπικών νομισμάτων έναντι του ευρώ.

Τα θετικά σημεία

Παρ’ όλα αυτά, υπάρχουν αναλυτές που διαπιστώνουν και κάποια θετικά στοιχεία στις λογιστικές καταστάσεις του 2008.

Πρώτα απ’ όλα, οι παρατηρήσεις των ορκωτών ελεγκτών είναι πολύ λίγες και σε κάθε περίπτωση πολύ λιγότερες από εκείνες των εννεαμηνιαίων αποτελεσμάτων, αν και η κατάσταση στην οικονομία επιδεινώθηκε δραματικά στο ενδιάμεσο διάστημα.

Επιπλέον, αρκετές ήταν οι εισηγμένες που παρότι υποχρεώθηκαν σε ζημίες ή σε μεγάλη υποχώρηση των κερδών, τελικά κατάφεραν να παρουσιάσουν καλή εικόνα σε ό,τι αφορά το μέτωπο των ταμειακών ροών, παράγοντας τον οποίο είδε με πολύ καλό μάτι η αγορά.

Οι εταιρείες αυτές, λοιπόν, φαίνεται ότι δεν έδωσαν μεγάλη σημασία τόσο στον τομέα των πωλήσεων όσο στο να επιλέξουν υγιείς πελάτες, να περιορίσουν τα αποθέματά τους και να επιλέξουν πελάτες με χαμηλή περίοδο πίστωσης.

Το «πάγωμα» των επενδυτικών σχεδίων για πολλές εισηγμένες της Σοφοκλέους είχε ξεκινήσει αρκετά νωρίτερα...

Τέλος, ένα θετικό στοιχείο που φαίνεται σε δεκάδες επιχειρήσεις είναι η συνεργασία που αναπτύχθηκε μεταξύ εισηγμένων και τραπεζών προκειμένου οι πρώτες να διατηρήσουν σε ικανοποιητικά επίπεδα τη ρευστότητά τους και οι δεύτερες να μην κινδυνεύσουν να γράψουν επισφαλή δάνεια.

Συγκεκριμένα, δεκάδες εταιρείες μετέτρεψαν τις βραχυπρόθεσμες υποχρεώσεις τους σε ομολογιακά δάνεια, πολλά εκ των οποίων, άλλωστε, μπορούν να τιτλοποιηθούν, αποφέροντας ρευστότητα και για τα πιστωτικά ιδρύματα. Και επίσης, είδαμε -μέχρι στιγμής τουλάχιστον- τις τράπεζες να μην έχουν τη διάθεση να τραβήξουν το... χαλί των αδύναμων εταιρειών, αρκεί η κατάσταση να μην ξεπερνά ένα όριο..

«Τρομαγμένοι»

Το 2009 φαίνεται να ξεκίνησε με τους χειρότερους οιωνούς για τις επιχειρήσεις, καθώς μοιάζει να έχει αλλάξει δραματικά η συμπεριφορά των καταναλωτών.

«Οι καταναλωτές δεν είναι φοβισμένοι, αλλά τρομαγμένοι», δήλωσε στον «Μ» υψηλόβαθμο στέλεχος μεγάλου εμπορικού ομίλου και συνέχισε: «Στην Ελλάδα ούτε τράπεζες έκλεισαν, ούτε καμιά μεγάλη αυτοκινητοβιομηχανία κινδυνεύει να βάλει λουκέτο. Οι καταναλωτές διστάζουν να καταναλώσουν όχι τόσο επειδή σήμερα είναι φτωχότεροι, όσο γιατί έχουν τρομοκρατηθεί από τις καθημερινές και υπερβολικές αναφορές των μέσων μαζικής ενημέρωσης».

Ακόμη πιο μεγάλο πρόβλημα αντιμετωπίζουν οι εταιρείες του χονδρικού εμπορίου όπως και οι επιχειρήσεις που προσφέρουν προϊόντα που απευθύνονται στον ευρύτερο κλάδο των υποδομών.

Οι πωλήσεις αυτοκινήτων έχουν μειωθεί σε ποσοστό 30% - 35% στην εγχώρια αγορά κατά το πρώτο φετινό τρίμηνο δηλώνει η Σφακιανάκης. Για πτώση 25% στον εγχώριο κύκλο εργασιών μιλούν τα στελέχη της Σαράντης. Σε υποχώρηση των like for like επιδόσεων αναφέρονται εταιρείες όπως η Πλαίσιο, η Ηλεκτρονική, η Πετρόπουλος κ.ά. Έντονη υποχώρηση παραδέχεται και η Fourlis Συμμετοχών σε ό,τι αφορά τον κλάδο των ηλεκτρικών και των ηλεκτρονικών συσκευών. Ένα κακό δίμηνο Φεβρουαρίου - Μαρτίου περιγράφει η ΑΒ Βασιλόπουλος. Η ΑΛΟΥΜΥΛ βλέπει νέα υποχώρηση στην οικοδομική δραστηριότητα και τη φετινή χρονιά, ενώ η S&B Βιομηχανικά Ορυκτά υποστηρίζει ότι το 2009 ξεκίνησε το ίδιο άσχημα όπως τέλειωσε το 2008.

Γενικότερα, η σύγκριση του α΄ τριμήνου με το αντίστοιχο περυσινό αναμένεται συντριπτική. Και το χειρότερο είναι ότι τίποτα δεν φαίνεται να αλλάζει ούτε και κατά το επόμενο τρίμηνο. «Δεν υπάρχουν σήμερα ενδείξεις ότι επίκειται κάποια αξιοσημείωτη μεταβολή τους αμέσως επόμενους μήνες και αυτό επιβεβαιώνεται και από την εξέλιξη των δεικτών οικονομικού κλίματος τόσο σε γενικό όσο και σε κλαδικό επίπεδο (π.χ. λιανικό εμπόριο, βιομηχανία, υπηρεσίες κ.λπ.)».

Υπάρχουν επίσης δύο ακόμη δυσάρεστα στοιχεία που αναμένεται να επηρεάσουν τη σύγκριση τους επόμενους μήνες: 

- Πρώτον, το ότι από τον Μάιο και μετά θα αρχίσει να επιδρά και στην πραγματική οικονομία η μειωμένη τουριστική ζήτηση που αναμένεται φέτος. 
- Και δεύτερον, το γεγονός πως το α΄ φετινό εξάμηνο θα κληθεί να συγκριθεί με την καλύτερη περίοδο του 2008. Και αυτό γιατί όσο και αν οι επιχειρηματίες διαμαρτύρονταν πέρυσι για την αναστάτωση που επικρατούσε στα λιμάνια, παρότι οι καταναλωτές δυσφορούσαν για την κατακόρυφη άνοδο στις τιμές των προϊόντων, η ζήτηση εξακολουθούσε να αυξάνεται με ικανοποιητικούς ρυθμούς, τους οποίους αν είχαμε φέτος θα πανηγυρίζαμε...

Οι ελπίδες στο β΄ εξάμηνο

Κάτω από αυτές τις συνθήκες, οι ελπίδες για την εμφάνιση κάποιων σημείων ανάκαμψης στην πραγματική οικονομία τώρα μεταφέρονται στο β΄ εξάμηνο του 2009. 

* «Η κρίση θα συνεχιστεί μέχρι και τον Σεπτέμβριο του τρέχοντος έτους», υποστηρίζει ο κ. Θεόδωρος Βάρδας, πρόεδρος της ομώνυμης εταιρείας και του ΣΕΛΠΕ, αναφερόμενος σε κάποια σημεία ανάκαμψης από το τέταρτο τρίμηνο του 2009, καθώς αυτό θα συγκρίνεται με το πλέον αδύναμο χρονικό διάστημα του 2008. 

* Ο κ. Κων/νος Ροζακέας, οικονομικός διευθυντής του ομίλου Σαράντη, δίνοντας την Τετάρτη το guidance της εισηγμένης για τη φετινή χρονιά (κέρδη στα 15 εκατ. ευρώ, ή -40%), προέβλεψε κλείσιμο της ψαλίδας σε σχέση με την περυσινή χρονιά για τους επόμενους μήνες. Έτσι, ενώ κατά το α΄ τρίμηνο η κάμψη στις πωλήσεις αναμένεται να κυμανθεί γύρω στο 20%, για το σύνολο της χρονιάς υπολογίζεται στο 15%. «Σήμερα δεν παρατηρούμε τις αλυσίδες λιανικής απλώς να επιτυγχάνουν χαμηλότερες πωλήσεις σε σχέση με πέρυσι αλλά και να προχωρούν επίσης σε μειώσεις αποθεμάτων, προκειμένου να βελτιώσουν τη ρευστότητά τους», συμπλήρωσε ο κ. Ροζακέας, υπονοώντας προφανώς ότι η διαδικασία του περιορισμού των αποθεμάτων (destocking) δεν θα διαρκέσει για πάντα... 

* Ο κ. Γιώργος Κρεμμύδας, πρόεδρος της Γενικής Εμπορίου, αφού περιγράφει με μελανά χρώματα την κατάσταση που επικρατεί φέτος στον κλάδο, καταλήγει: «Εκτίμηση της διοίκησης της εταιρείας είναι ότι θα υπάρξει βελτίωση του οικονομικού κλίματος και τόνωση της ζήτησης στους κλάδους δραστηριοποίησής της το δεύτερο μισό του τρέχοντος έτους. Τα προϊόντα που εμπορεύονται οι εταιρείες του ομίλου έχουν άμεση συσχέτιση με την πορεία των έργων υποδομής, επενδύσεις που αναμένουμε να ενισχυθούν τόσο σε παγκόσμιο όσο και σε εθνικό επίπεδο». 

* Ανάλογη είναι και η θέση της βιομηχανίας ξύλου Shelman, η οποία δραστηριοποιείται επίσης στον ευρύτερο χώρο των υποδομών. Η διοίκησή της, μάλιστα, δηλώνει πως «η ύφεση αναμένεται να ενταθεί στο πρώτο εξάμηνο του 2009, με σημάδια βελτίωσης στο υπόλοιπο του έτους. 

* Προς την ίδια κατεύθυνση κινούνται και οι δηλώσεις μέσα στο 2009 υψηλόβαθμων στελεχών άλλων εισηγμένων εταιρειών, που δραστηριοποιούνται και αυτές στον χώρο των υποδομών, όπως για παράδειγμα των διευθυνόντων συμβούλων της S&B Βιομηχανικά Ορυκτά και της ΣΙΔΜΑ, κ. Βιδάλη και Μπεναρδούτ. Και οι δύο άνδρες (ο πρώτος στο πλαίσιο της παρουσίασης των ετήσιων αποτελεσμάτων και ο δεύτερος κατά τη διάρκεια έκτακτης γενικής συνέλευσης της εταιρείας του) αναφέρθηκαν στο πόσο υποτονικά ξεκίνησε το 2009. Σημείωσαν πως προσδοκούν κάποια ανάκαμψη στο μέλλον, χωρίς όμως αυτή να φτάνει σε επίπεδα που να θυμίζουν καλές εποχές. 

* Ενδεικτική επίσης είναι η θέση της διοίκησης της εταιρείας Σφακιανάκης (δραστηριοποιείται κυρίως στον χώρο των αυτοκινήτων) στο πλαίσιο της δημοσίευσης των ετήσιων αποτελεσμάτων του 2008 και πριν ανακοινωθεί η κυβερνητική πρόθεση για κάποια μέτρα στήριξης του φορολογικού περιεχομένου της εγχώριας αγοράς αυτοκινήτου: «Λαμβάνοντας υπόψη την περιορισμένη έκθεση του χρηματοοικονομικού συστήματος στην κρίση, τα μικρά μεγέθη των βιομηχανικών επιχειρήσεων, την ψυχολογία του καταναλωτικού κοινού στην Ελλάδα αλλά και το ενδεχόμενο ενίσχυσης της αγοράς στο πλαίσιο των μέτρων που ελήφθησαν στη Γερμανία και στη Γαλλία, εκτιμάται ότι η ελληνική αγορά αυτοκινήτου θα παρουσιάσει σημεία ανάκαμψης από το β΄ εξάμηνο και μετά».

ΤΙ ΔΕΙΧΝΟΥΝ ΤΑ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ

Το δ΄ τρίμηνο είναι μια καλή ένδειξη για το α΄ τρίμηνο της φετινής χρήσης καθώς και πυξίδα σχετικά με το πού βρίσκεται το νεκρό σημείο κερδοφορίας όχι μόνο εταιρειών αλλά και κλάδων συνολικής δραστηριότητας, εξηγεί στο σχόλιό του για τα αποτελέσματα του 2008 ο υπεύθυνος επενδυτικής στρατηγικής της Πήγασος ΑΧΕΠΕΥ κ. Μάνος Χατζηδάκης.

Η αναλογία κερδοφόρων - ζημιογόνων εταιρειών διαμορφώθηκε στο 61/39 και είναι η χειρότερη που έχει παρατηρηθεί στην ελληνική αγορά.

Ουσιαστικά, μόλις το 27% πήγε καλύτερα από πέρυσι σε ό,τι αφορά την τελική γραμμή, ενώ 54 νέες επιχειρήσεις μπήκαν σε ζημιογόνο αποτέλεσμα. Παρότι στο σύνολο του έτους ο κύκλος εργασιών έκλεισε θετικά (12%) στο δ΄ τρίμηνο κινήθηκε οριακά χαμηλότερα (περίπου 0,5%) σε σχέση με πέρυσι.

Οι ελπίδες που είχαν εναποθέσει πολλές εταιρείες για να «γυρίσουν» τη χρονιά σε θετική όχι μόνο δεν επαληθεύτηκαν αλλά διαψεύστηκαν κιόλας με τον πιο κατηγορηματικό τρόπο: Συνολικά λειτουργικά κέρδη μειωμένα κατά 56% (δ΄ τρίμηνο) και ζημίες 1,17 δισ. ευρώ ήταν το τελικό αποτέλεσμα του χειρότερου τριμήνου στην ιστορία των αποτελεσμάτων του ελληνικού χρηματιστηρίου από την περίοδο που υπάρχουν επίσημες λογιστικές καταστάσεις και φυσικά από την εφαρμογή των ΔΛΠ.

* Οι αναλυτικοί πίνακες με τους πρωταθλητές στην αύξηση πωλήσεων, EBITDA και καθαρών κερδών, δημοσιεύονται στην δεξιά στήλη "Συνοδευτικό Υλικό".

** Αναδημοσίευση από το 576ο φύλλο της εβδομαδιαίας εφημερίδας "ΜΕΤΟΧΟΣ & ΕΠΕΝΔΥΣΕΙΣ", 3/4 - 7/4/2009.