Στοιχήματα και κίνδυνοι για τις επενδύσεις στα ομόλογα

Οι κεντρικές τράπεζες θα συνεχίσουν να επιδρούν καταλυτικά στις κινήσεις όλων των περιουσιακών στοιχείων -και ειδικά των ομολόγων- το 2017, αφού η βαρύτητα των αποφάσεών τους έχει αυξηθεί υπέρμετρα τα τελευταία 10 χρόνια.

Ταυτόχρονα, η διαφορετική πορεία των αποφάσεων των κεντρικών τραπεζών σε ΗΠΑ και Ευρώπη προκαλεί αυξανόμενη μεταβλητότητα στους τίτλους των ομολόγων, καθιστώντας τις αγορές τους ολοένα και πιο ευμετάβλητες, σε συνδυασμό με τους πολιτικούς κινδύνους που μπορεί να προκαλέσουν οι εκλογικές αναμετρήσεις στην Ευρώπη, αλλά και η διακυβέρνηση Τραμπ. 

Παρ’ όλα αυτά, η αναμενόμενη μεταβολή της δημοσιονομικής πολιτικής στις ΗΠΑ, η χαλάρωση στους κανονιστικούς περιορισμούς, οι πληθωριστικές επιδράσεις και η αργή βελτίωση της παγκόσμιας οικονομικής ανάπτυξης φαίνεται να δίνουν τάση για αυξημένες αποδόσεις των ομολόγων τα επόμενα έτη.

Σε μια χρονιά πάντως έντονης της πολιτικής και οικονομικής αναταραχής, όπως το 2016, θεωρείται εκπληκτικό ότι οι καμπύλες αποδόσεων των κρατικών ομολόγων των ανεπτυγμένων χωρών σχεδόν έμειναν αμετάβλητες.

Συνολικά, ωστόσο, οι αποδόσεις των ομολόγων πέρυσι ήταν ιδιαίτερα ικανοποιητικές και στις αρχές του Φεβρουαρίου του 2016 βρέθηκαν σε all time high εξαιτίας των φόβων που προκλήθηκαν από την αποσταθεροποίηση της μετοχικής αγοράς της Κίνας, αλλά και την απόφασης της Fed να αρχίσει να εξομαλύνει την πολιτική της.

Ανάμεσα στις καλύτερες αποδόσεις σε όλες τις ομολογιακές αγορές για το 2016 ήταν η Ελλάδα, σύμφωνα με τα στοιχεία της Factset, με απόδοση κοντά στο 7%.

Αλλαγή στάσης

Η διάθεση ανάληψης κινδύνου των επενδυτών άλλαξε δραματικά κατά τη διάρκεια του 2016. Για παράδειγμα, το πρώτο εξάμηνο του έτους χαρακτηρίστηκε από τους φόβους για την οικονομική ανάπτυξη γεγονός που βοήθησε στην άνοδο των τιμών των ομολόγων και την πτώση στις αποδόσεις τους. Ωστόσο, με την τιμή του αργού πετρελαίου να βρίσκει στήριξη μετά από δύο χρόνια δραματικής πτώσης, οι επενδυτές υιοθέτησαν μια πολύ πιο επιθετική διάθεση ανάληψης κινδύνου, καθώς και η οικονομία άρχισε να σταθεροποιείται από το καλοκαίρι και να βελτιώνεται μέσα στο φθινόπωρο.

Ο δείκτης Fixed income της Morningstar είχε άνοδο 2,65% το 2016, έναντι οριακής μεταβολής το 2015. Αθροιστικά ο παγκόσμιος δείκτης εταιρικών ομολόγων των ανεπτυγμένων χωρών στη διάρκεια του 2016 επέδειξε άνοδο 4,27% (Bloomberg Barclays Global Aggregate Corporate Βond Ιndex), με τις θετικές αποδόσεις να ξεπερνούν όλα τα προηγούμενα έτη από το 2012.

Η αμερικανική αγορά έχασε σχεδόν όλα τα κέρδη από τον Νοέμβριο και μετά, κλείνοντας στο +2,7%, ενώ πολλές ευρωπαϊκές χώρες εμφανίζουν πλέον αρνητικές αποδόσεις στα διετή τους ομόλογα -με εξαίρεση την Ελλάδα, σε όλες τις χώρες της ευρωζώνης οι αποδόσεις δεν ξεπερνούν το 2%.

Ακόμα σημαντικότερη άνοδο σημείωσαν οι διεθνείς αγορές εταιρικών ομολόγων υψηλού κινδύνου (ΗΥ - High Yield) με 17,5%, ενώ απογοήτευσαν συγκριτικά οι αποδόσεις των ομολόγων υψηλής διαβάθμισης (IG - Investment Grade) με 2,6% περίπου.

Ειδικά για τις αναδυόμενες χώρες, μετά από ένα δύσκολο 2015 για τις περισσότερες εξαιτίας της πορείας των τιμών των εμπορευμάτων και της υποτίμησης των νομισμάτων τους, η συνολική απόδοση για τον δείκτη ομολόγων της JP Morgan EMBIG το 2016, ο οποίος μετρά την απόδοση όλων των ομολόγων, προσέγγισε θετικό έδαφος στο 10,2%. Ο δείκτης των ομολόγων εκφρασμένος σε τοπικό νόμισμα σημείωσε άνοδο 12,7%, απόδοση ιδιαίτερα υψηλή.

Οι νέες ισορροπίες

Πλέον, η διαφοροποίηση στις πολιτικές της Fed και της EKT αλλάζει εντελώς τις ισορροπίες ανάμεσα στα αμερικανικά και τα ευρωπαϊκά ομόλογα, όπως επίσης αλλάζει το outlook για τα ομόλογα των αναδυόμενων οικονομιών που είναι εκφρασμένα σε δολάριο.

Οι προσδοκίες για οριακή μόνο σύσφιγξη της νομισματικής πολιτικής της ΕΚΤ το 2017 και η σύσφιγξη της πολιτικής της Fed είναι αναμφισβήτητα οι μεγαλύτερες κινητήριες δυνάμεις στην κίνηση των τιμών όλων των ομολόγων μέχρι τώρα. Παρότι οι προοπτικές στην ευρωζώνη, και ειδικά των προβληματικών χωρών, έχουν βελτιωθεί σε σχέση με έναν χρόνο πριν, δεν σημαίνει ότι οι ανισορροπίες ή οι αδυναμίες των οικονομιών έχουν επιλυθεί.

Οι ανησυχίες γύρω από το ενδεχόμενο να ξανανοίξει η συζήτηση για Grexit, ο αυξημένος πολιτικός κίνδυνος στη Γαλλία, αλλά και οι εκλογές στη Γερμανία είναι πιθανό να συνεχίσουν να βαραίνουν στο μυαλό των επενδυτών και το 2017.

Από την άλλη πλευρά, όμως, και για την ώρα, όλες οι παραπάνω παράμετροι κινδύνου υπερκερνώνται με ευκολία από τις προσδοκίες για τις αποφάσεις της ΕΚΤ, αλλά και από το κυνήγι της απόδοσης και τη διάθεση ανάληψης κινδύνου των αμερικανικών επενδυτικών κεφαλαίων. Καταλυτικό ρόλο για τις αποφάσεις των αμερικανικών επενδυτικών κεφαλαίων σταθερού εισοδήματος διαδραματίζει η πεποίθηση ότι η ισοτιμία του κοινού ευρωπαϊκού νομίσματος δεν θα δεχθεί περαιτέρω πίεση από την αλλαγή πολιτικής ανάμεσα σε ΕΚΤ και Fed, μετά και τη σταδιακή υποχώρηση του ευρώ κατά τη διάρκεια του 2016 σε ισοτιμία 1/1 με το δολάριο ΗΠΑ.

Το έτερο στοιχείο που προκαλεί εισροές στις σταθερές αποδόσεις της Ευρώπης είναι το ποντάρισμα ότι τα ευρωπαϊκά εταιρικά ομόλογα θα παραμείνουν πεδίο εφαρμογής του QE από την ΕΚΤ, στην προσπάθεια της τελευταίας να ενθαρρύνει τις τράπεζες να δανείσουν στην πραγματική οικονομία. Σε αυτό το σενάριο, τα ευρωπαϊκά ομόλογα υψηλής ποιότητας μπορεί να είναι ο μεγαλύτερος κερδισμένος το 2017.

Θεωρητικά, η μεγάλη άνοδος στα ομόλογα και τα νομίσματα των αναδυομένων αγορών το 2016 θα έπρεπε να φοβίζει περισσότερο τους διαχειριστές στις παγκόσμιες αγορές σταθερού εισοδήματος. Το 2017 όμως το consensus των διαχειριστών έχει αυξημένες θέσεις στα ομόλογα των αναδυόμενων οικονομιών και φαίνεται να ξεκινάει πιο θετικά αν και είναι ακόμα νωρίς. Ο λόγος είναι ότι σημαντικοί κίνδυνοι παραμένουν λόγω των πολιτικών που μπορεί να ακολουθήσει ο Trump στους όρους του παγκόσμιου εμπορίου αλλά και των τιμών των εμπορευμάτων.

Τα σημεία προσοχής

Παραδοσιακά, τα κρατικά ομόλογα είχαν τον χαρακτήρα της ασφαλούς τοποθέτησης για τους επενδυτές, αλλά η παγκόσμια οικονομική κρίση πλέον έχει αναγκάσει τους επενδυτές να συνειδητοποιήσουν τους κινδύνους που μπορεί να περικλείουν.

Σε γενικές γραμμές, τα κρατικά ομόλογα συμπεριφέρονται διαφορετικά από τις πιο παραδοσιακά επικίνδυνες κατηγορίες περιουσιακών στοιχείων. Όπως και στις μετοχές, τα κρατικά ή τα εταιρικά ομόλογα χαρακτηρίζονται υπερτιμημένα ή υποτιμημένα.

Βάσει των σημερινών συνθηκών αποτίμησης, οι παγκόσμιες αγορές ομολόγων θα μπορούσαν να θεωρηθούν υπερτιμημένες βλέποντας τις αποδόσεις που προσφέρουν σε σχέση πάντοτε με τις εκτιμήσεις για την οικονομία, τον προσδοκώμενο πληθωρισμό και τις προσδοκώμενες αποδόσεις των μετοχικών αγορών.

Οι τιμές των ομολόγων είναι πολύ ευαίσθητες στις μεταβολές των προσδοκιών για την ανάπτυξη και τον πληθωρισμό. Βασική παράμετρος για την αποτίμηση των ομολόγων, εκτός από τις προβλέψεις για την οικονομική ανάπτυξη, είναι και οι αξιολογήσεις των οίκων Moody’s, Standard & Poor’s και Fitch.