Στοίχημα μιας χρονιάς η έγκαιρη αξιολόγηση

Στοίχημα μιας ολόκληρης χρονιάς αποτελεί για οικονομία, τράπεζες και Χρηματιστήριο, η έγκαιρη και χωρίς έντονες αναταράξεις ολοκλήρωση της πρώτης αξιολόγησης του προγράμματος, με τους αναλυτές και τους τραπεζίτες να μην κρύβουν, πάντως, τον προβληματισμό τους.

Από τη μέχρι τώρα στάση κυβέρνησης και θεσμών δεν προκύπτουν ενδείξεις για μια γρήγορη και κοινώς αποδεκτή λύση, όσον αφορά στο ασφαλιστικό, που αποτελεί το μέγα θέμα της αξιολόγησης, καθώς το περιεχόμενο και η κατεύθυνση της μεταρρύθμισης θα συσχετισθούν, πιθανότατα, με την παραμονή ή όχι του ΔΝΤ στο ελληνικό πρόγραμμα, την οποία το Ταμείο ξεκαθάρισε ότι επιδιώκει αν καλυφθούν τα δύο προαπαιτούμενα που θέτει (ισχυρό πρόγραμμα μεταρρυθμίσεων και ρύθμιση χρέους).

Ο Γερούν Ντάισελμπλουμ, χθες, ουσιαστικά δεν «απέσυρε» την εκτίμηση ότι μπορεί να χρειαστούν μήνες για να ολοκληρωθεί η διαδικασία, αν και ο ίδιος παραδέχτηκε ότι η ελληνική κυβέρνηση «σοβαρολογεί» όταν υποστηρίζει ότι αποτελεί βασικό κομμάτι της στρατηγικής της, η γρήγορη ολοκλήρωση της αξιολόγησης. Ακόμα σημαντικότερο ίσως είναι το γεγονός ότι ο επικεφαλής του ESM προειδοποίησε ότι ο χρόνος δεν είναι ατελείωτος, δεδομένου ότι υπάρχουν ανάγκες για πληρωμές που θα πρέπει να καλυφθούν και αυτό πρακτικά σημαίνει κινδύνους για τη ρευστότητα της χώρας. 

Σύμφωνα με τραπεζικά στελέχη, υπάρχει απόσταση μεταξύ κυβέρνησης και Ευρώπης για την προωθούμενη μεταρρύθμιση του ασφαλιστικού. Η αναφορά του διοικητή της ΤτΕ Γ. Στουρνάρα στη συνέντευξή του στον ΣΚΑΪ ότι η αύξηση των ασφαλιστικών εισφορών έχει μεγαλύτερη αρνητική επίδραση στον στόχο ανάκαμψης της οικονομίας σε σχέση με τη μείωση των συντάξεων αποτυπώνει, σύμφωνα με τα ίδια στελέχη, τη διαφορά προσέγγισης.

Αν στην παραπάνω εξίσωση προστεθεί και η στάση του ΔΝΤ, ο βαθμός δυσκολίας για κοινά αποδεκτή λύση αυξάνεται. Το Ταμείο άλλωστε θεωρεί μη βιώσιμο το υφιστάμενο σύστημα, όπως επανέλαβε για πολλοστή φορά χθες ο εκπρόσωπος του Ταμείου Τζ. Ράις. Η δε συνέχιση της συμμετοχής του ΔΝΤ στο πρόγραμμα κερδίζει έδαφος μετά και τη δημόσια τοποθέτηση του υπουργού Οικονομικών των ΗΠΑ, Τζακ Λιου, αλλά και την επίσημη παραδοχή του Ευκλείδη Τσακαλώτου ότι περιλαμβάνεται στη συμφωνία του καλοκαιριού.

Τραπεζίτες και αναλυτές προειδοποιούν ότι σε περίπτωση που η διαπραγμάτευση τραβήξει επί μακρόν, επαναφέροντας την αβεβαιότητα ως προς τη πολιτική σταθερότητα και τους δημοσιονομικούς στόχους, αυξάνεται η πιθανότητα να χαθεί όλη η χρονιά.

Η ύφεση θα παραταθεί, οι τράπεζες θα δυσκολευτούν να επιτύχουν τον στόχο επαναφοράς σε επαναλαμβανόμενη κερδοφορία και η εύθραυστη μετά την τρίτη ανακεφαλαιοποίηση εμπιστοσύνη των επενδυτών θα αναιρεθεί.

Το καλό σενάριο για οικονομία, τράπεζες και Χ.Α.

Στο καλό σενάριο, η αξιολόγηση ολοκληρώνεται εντός Φεβρουαρίου ή το αργότερο τον Μάρτιο (εντός τεσσάρων εβδομάδων, όπως εκτίμησε ότι μπορεί να γίνει ο Ευκλείδης Τσακαλώτος), χωρίς ιδιαίτερες ενδιάμεσες αναταράξεις, και ανοίγει ο δρόμος για την κατ' εξαίρεση (waiver) επαναφορά των τίτλων έκδοσης (σ.σ. πιθανώς και εγγύησης) Δημοσίου, ως αποδεκτά ενέχυρα για απευθείας χρηματοδότηση από την ΕΚΤ, την ταχύτερη χαλάρωση των capital controls, την ένταξη των κρατικών ομολόγων στο πρόγραμμα ποσοτικής χαλάρωσης και βεβαίως τη συζήτηση για τη μείωση του χρέους.

«Αν η αξιολόγηση ολοκληρωθεί έγκαιρα και δεν επιδεινωθεί δραματικά το διεθνές μακροοικονομικό περιβάλλον, η ελληνική οικονομία θα ανακάμψει και το Χ.Α. θα συγκεντρώσει τις προϋποθέσεις για να λειτουργήσει ως επενδυτικό καταφύγιο, στο πλαίσιο των αναδυόμενων αγορών», συμπυκνώνει το στοίχημα του 2016 επικεφαλής τμήματος ανάλυσης εγχώριας μεγάλης χρηματιστηριακής εταιρείας.

Στο καλό σενάριο, οι τράπεζες θα μειώσουν, λόγω της επαναφοράς του waiver, το κόστος χρηματοδότησης, ενώ η αποκατάσταση της εμπιστοσύνης θα οδηγήσει σε σταδιακή αύξηση καταθέσεων. Κυρίως, όμως, θα διευκολυνθεί σημαντικά η επίτευξη του βασικού στόχου των τραπεζών, που δεν είναι άλλος από την τιθάσευση της δημιουργίας νέων δανείων σε καθυστέρηση (NPL formation) και τη σημαντική μείωση των νέων προβλέψεων, ώστε να κλείσουν τη χρήση με επαναλαμβανόμενη κερδοφορία.

«Κλειδί» για τις τράπεζες η συμπεριφορά των ρυθμισμένων δανείων

Παρότι οι τράπεζες έχουν ανακεφαλαιοποιηθεί υπό το ακραία δυσμενές σενάριο για ύφεση 3,9% φέτος και ως εκ τούτου είναι, θεωρητικά, θωρακισμένες, η εμπέδωση κουλτούρας πληρωμών προϋποθέτει σταθερότητα και κυρίως προοπτική ότι οι κίνδυνοι έχουν παρέλθει.

Σε διαφορετική περίπτωση, υπάρχει το ενδεχόμενο, ακόμη και με ύφεση μικρότερη του 3,9%, οι νέες επισφάλειες να αυξηθούν σημαντικά καθώς μέρος των ρυθμισμένων -επιχειρηματικών- δανείων θα σταματήσει να εξυπηρετείται. «Το πού θα γείρει το καράβι των προβλέψεων θα το κρίνει η στάση όσων έχουν ρυθμισμένα δάνεια, σε συνάρτηση με τις μακροοικονομικές και πολιτικές εξελίξεις», αναφέρουν τραπεζικά στελέχη.

Σημειώνεται ότι σήμερα περίπου ένα στα δύο δάνεια (107 δισ. ευρώ επί συνολικών χορηγήσεων 220 δισ. ευρώ) στην Ελλάδα ανήκει στην κατηγορία των μη εξυπηρετούμενων ανοιγμάτων (Non Performing Exposures NPEs).

Χαρακτηριστικό είναι το παράδειγμα της Κύπρου, όπου, παρά την επάνοδο της οικονομίας σε -αναιμικούς- ρυθμούς ανάπτυξης πέρυσι (σ.σ. με εξαίρεση το β' τρίμηνο), τα μη εξυπηρετούμενα ανοίγματα δεν μειώθηκαν, ενώ και οι επιδόσεις των ρυθμισμένων δανείων δεν έχουν βελτιωθεί αισθητά.

Οι τράπεζες δουλεύουν τους προϋπολογισμούς της χρονιάς με το καλό σενάριο επιστροφής σε ανάπτυξη στο γ' ή το αργότερο στο δ' τρίμηνο, συγκράτησης των νέων επισφαλειών και σταδιακής μείωσης μέσω αποτελεσματικότερων ρυθμίσεων των υφιστάμενων. Αυτό επικοινωνούν και στους ξένους επενδυτές που ξεκίνησαν τις επισκέψεις στην Αθήνα, χωρίς να κρύβουν, όμως, τον προβληματισμό τους για την πορεία των εξελίξεων.

Αντίστοιχα, για το σύνολο της οικονομίας τυχόν παράταση της αβεβαιότητας και της ύφεσης θα οδηγήσει σε ανάσχεση επενδύσεων και μείωση της κατανάλωσης, ανατρέποντας τις κορυφαίες επιλογές με τις οποίες ξεκινούν τη χρονιά οι εγχώριες χρηματιστηριακές.

Επιλογές που περιλαμβάνουν πέραν των τραπεζών, τίτλους εταιρειών λιανεμπορίου ή υπηρεσιών (Jumbo, Φουρλής, ΟΤΕ), προς αποκρατικοποίηση επιχειρήσεις (ΟΛΠ, ΟΛΘ), ή εταιρείες που διαπραγματεύονται αισθητά χαμηλότερα από ομοειδείς ευρωπαϊκές (Τιτάν, ΕΛΠΕ, Ελλάκτωρ κ.ά.).