Tα πέντε κλειδιά του success story

Oι αγορές έχουν πιστέψει στην ανάκαμψη της ελληνικής οικονομίας και στο «success story» του Χ.Α. από το περασμένο καλοκαίρι, κόντρα στις δραματικές συνθήκες που επικρατούσαν (και συνεχίζουν να επικρατούν...) στις επιχειρήσεις και στα νοικοκυριά.

Αυτό φάνηκε τόσο από τα κεφάλαια ξένων επενδυτών που τοποθετήθηκαν στην Ελλάδα το τελευταίο εννεάμηνο όσο φυσικά και από την πρόσφατη άνετη υπερκάλυψη των αυξήσεων κεφαλαίου σε Τράπεζα Πειραιώς και Alpha Bank, ενώ ένδειξη αποτελεί και η επικείμενη (περιορισμένης έκτασης) επανέξοδος του ελληνικού δημοσίου στις αγορές.

Περίπου εννέα μήνες μετά το περασμένο καλοκαίρι, οι αγορές φαίνεται να κερδίζουν τον... πρώτο γύρο του στοιχήματος, καθώς οι πρώτες ενδείξεις ανάκαμψης είναι πλέον ορατές και η χώρα φαίνεται να έχει αφήσει πίσω της τις έντονες αβεβαιότητες που υπήρχαν γύρω από το νόμισμα και τις τράπεζές της. Παρ' όλα αυτά, πολλά είναι αυτά που πρέπει να γίνουν ακόμη μέχρις ότου το στοίχημα κερδηθεί οριστικά και αρκετά από αυτά θα κριθούν μέσα στους επόμενους μήνες του 2014.

Οι επόμενοι μήνες θεωρούνται σημαντικοί γιατί θα πρέπει να γίνουν ουσιαστικά βήματα ώστε η οικονομία να αρχίσει σταδιακά να μπαίνει στην τροχιά της ανάκαμψης. Γιατί μπορεί ο αυξημένος τουρισμός και τα μεγαλύτερα κονδύλια του ΕΣΠΑ να υπόσχονται κάποια μικρή άνοδο του ΑΕΠ, ωστόσο χρειάζονται πολύ περισσότερα πράγματα για να είναι διατηρήσιμη η ανάκαμψη.

1. Η ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών

Μέχρι πριν από μερικές μόλις εβδομάδες το ζήτημα του διαγνωστικού ελέγχου της BlackRock και γενικότερα της ανακεφαλαιοποίησης των ελληνικών τραπεζών αποτελούσε ένα από τα ακανθώδη προβλήματα της οικονομίας και του χρηματιστηρίου. Ωστόσο, η ευκολία και η ταχύτητα με την οποία η Alpha Bank και η Τράπεζα Πειραιώς κάλυψαν τις κεφαλαιακές τους ανάγκες από την αγορά δημιουργούν βάσιμες προσδοκίες ότι σύντομα τόσο η Eurobank όσο και η Τράπεζα Αττικής θα τα καταφέρουν, όπως επίσης ότι θα επιτύχει και η κίνηση μετατροπής της Γενικής σε επενδυτική τράπεζα με συμμετοχή ξένων επενδυτών.

Επίσης, οι τελευταίες εξελίξεις προσφέρουν τη δυνατότητα προσφυγής για αύξηση κεφαλαίου και στην Εθνική Τράπεζα, στην περίπτωση που επιλέξει να μην καλύψει το κεφαλαιακό της κενό με εναλλακτικούς τρόπους.
Αυτό που είχαμε τονίσει και σε προηγούμενο φύλλο του «Μ» είναι πως η τοποθέτηση των ξένων στις συστημικές τράπεζες σημαίνει ουσιαστικά την εμπιστοσύνη τους για μια ευνοϊκή εξέλιξη στο μέτωπο των μη εξυπηρετούμενων δανείων, άρα ουσιαστικά στην πραγματική οικονομία της χώρας.

2. Ο επαναπατρισμός των καταθέσεων

Υψηλόβαθμο στέλεχος ξένης ασφαλιστικής εταιρείας παραδέχτηκε πως η πλειονότητα των επιχειρήσεων του κλάδου (με βασικές εξαιρέσεις τις θυγατρικές των ελληνικών τραπεζών) έχει τοποθετημένες τις περισσότερες επενδύσεις και καταθέσεις στο εξωτερικό. Και όταν ρωτήσαμε το ίδιο στέλεχος γιατί ο βασικός του μέτοχος επιλέγει τα χαμηλότερα επιτόκια των καταθέσεων εξωτερικού (μηδενικά στην πράξη...) μας απάντησε:

«Όχι, οι ξένοι δεν πιστεύουν πλέον ότι η Ελλάδα θα βγει από τη ζώνη του ευρώ, ούτε πως οι συστημικές τράπεζες θα αντιμετωπίσουν τέτοια προβλήματα ώστε να κουρέψουν καταθέσεις. Απλά, όταν μόλις πριν από έναν χρόνο έχεις καταγράψει τόσο μεγάλες ζημίες λόγω του PSI, δεν είναι καθόλου εύκολο να αλλάξεις τόσο γρήγορα ψυχολογία και να πεις πως... δεν τρέχει τίποτε.

Οι καταθέσεις θέλουν τον χρόνο τους για να γυρίσουν στην Ελλάδα και επίσης θέλουν και κάποια γεγονότα καταλύτες που θα επιδράσουν προς αυτήν την κατεύθυνση. Για παράδειγμα, η ολοκλήρωση των καλύψεων των φετινών αυξήσεων κεφαλαίου των τραπεζών και η συμφωνία για την αναχρηματοδότηση του ελληνικού δημόσιου χρέους θα μπορούσαν να επηρεάσουν προς το επιθυμητό αποτέλεσμα, κάπου προς το τέλος του έτους ή στις αρχές του επόμενου, αν φυσικά δεν προκύψει κάποια άλλη απρόσμενη αρνητική εξέλιξη».

Ανάλογου περιεχομένου απάντηση λάβαμε και από στέλεχος εισηγμένης εταιρείας του Χ.Α. που, ενώ είναι δανεισμένη από ελληνικές τράπεζες, έχει κατατεθειμένες τις καταθέσεις της στο εξωτερικό. «Οι καταθέσεις στο εξωτερικό αποτελούν την εγγύηση της συνέχισης λειτουργίας της εταιρείας, σε περίπτωση που υπάρξει ζήτημα δραχμής και επίσης αποτελεί επιχείρημά μας για να πάρουμε μεγαλύτερες πιστώσεις από προμηθευτές του εξωτερικού. Τους τελευταίους μήνες έχουμε αρχίσει να μεταφέρουμε κάποιο ποσό στις ελληνικές τράπεζες και φυσικά αυτό θα συνεχίσουμε να κάνουμε αν συνεχίσει να βελτιώνεται η εικόνα της χώρας μας στο εξωτερικό».

Κύκλοι της αγοράς επίσης ελπίζουν ότι ένα κύμα επιστροφής καταθέσεων στη χώρα θα μπορούσε να ξεκινήσει κάπου μέσα στο φθινόπωρο, υπό την προϋπόθεση ότι θα έχουν δημιουργηθεί οι προσδοκίες ανάκαμψης στην οικονομία και θα έχει περιοριστεί ακόμη περισσότερος ο θόρυβος γύρω από την Ελλάδα.

3. Η αύξηση του ΑΕΠ

Η πλειονότητα των αναλυτών έχει πλέον πειστεί πως το 2014 θα κλείσει με ανοδικό ΑΕΠ για την ελληνική οικονομία και μάλιστα ορισμένοι αναφέρονται σε επίδοση που θα ξεπεράσει το 1%. Οι ίδιοι κύκλοι εκτιμούν ότι μέσα στο πρώτο φετινό τρίμηνο θα καταγραφούν σαφή δείγματα σταθεροποίησης και η διαφορά θα φανεί κυρίως στο δεύτερο εξάμηνο, όταν ο τουρισμός θα έχει θετική εποχικότητα και θα αρχίσουν να φαίνονται ευρύτερα στην αγορά οι επιδράσεις από την επανεκκίνηση της κατασκευής των μεγάλων οδικών αξόνων. Όσο για τη θετική εξέλιξη που πήρε η ανάθεση του project στο Ελληνικό, θα αρχίσει να επηρεάζει μεν θετικά την οικονομία από το 2016 και μετά, ωστόσο δημιουργεί από τώρα ένα σχετικό κλίμα ευφορίας.

Πάντως, οι παράγοντες της αγοράς περιμένουν και άλλες κινήσεις από την κυβέρνηση και τις τράπεζες, προκειμένου η ανάπτυξη να λάβει ευρύτερες διαστάσεις. Ενδεικτική είναι η θέση της εταιρείας ΣΙΔΜΑ, όταν αναφέρεται στις περαιτέρω προοπτικές της: «Παρά τη συγκρατημένη αισιοδοξία, έχοντας υπόψη και τους κινδύνους που θέτουν σημαντικά εμπόδια για την αποκατάσταση του οικονομικού κλίματος, δεν αναμένουμε η ζήτηση σε χαλυβουργικά προϊόντα να ανακάμψει βραχυπρόθεσμα, στα προ κρίσης επίπεδα.

Σημαντική τόνωση της ζήτησης θα υπάρξει μόνο όταν οι τράπεζες αποκαταστήσουν τη ρευστότητα στην αγορά, όταν εισρεύσουν σταδιακά σημαντικά κεφάλαια από το εξωτερικό ανάλογα με την πρόοδο των ιδιωτικοποιήσεων και αυξηθεί η εμπιστοσύνη των ξένων επενδυτών στις θετικές προοπτικές της ελληνικής οικονομίας».

4. Η πορεία του ευρωπαϊκού νότου

Θετικό επίσης στοιχείο για την Ελλάδα είναι και η γενικότερη βελτίωση της οικονομικής κατάστασης τόσο στην ευρωζώνη όσο και στις χώρες του λεγόμενου ευρωπαϊκού νότου. Έτσι, από το τελευταίο τρίμηνο του 2013 η ευρωζώνη έχει περάσει σε θετικό ρυθμό ανάπτυξης, που αναμένεται να συνεχιστεί όλο το 2014.

Σε ό,τι αφορά τη νότια Ευρώπη, παρατηρείται σταδιακή βελτίωση του οικονομικού κλίματος, αλλά και σταδιακή αποκλιμάκωση των αποδόσεων (yields) των κρατικών ομολόγων των «επίφοβων» χωρών, με αποτέλεσμα αυτές να μη θυμίζουν σε τίποτα τις τιμές που επικρατούσαν την περίοδο της μεγάλης κρίσης. Για παράδειγμα, στις 31/3 η απόδοση των δεκαετών ελληνικών κρατικών ομολόγων είχε υποχωρήσει στο 6,50%, των ισπανικών στο 3,22%, των ιταλικών στο 3,29% και των πορτογαλικών στο 4%. Την ίδια ημερομηνία, τα spreads των πορτογαλικών ομολόγων έναντι των γερμανικών βρίσκονταν μόλις στις 242 μονάδες βάσης.

Σε ό,τι αφορά τους δείκτες οικονομικού κλίματος, από το καλοκαίρι μέχρι σήμερα εμφανίζεται συνεχής βελτίωση σε ολόκληρο των ευρωπαϊκό νότο. Για παράδειγμα, από τον Νοέμβριο του 2013 έως και τον Φεβρουάριο του 2014, είχαμε βελτίωση ως εξής: στην Ελλάδα από τις 91,6 στις 94,8 μονάδες, στην Ισπανία από τις 96,4 στις 100,3 μονάδες, στην Πορτογαλία από τις 94,8 στις 98,6 μονάδες, στην Ιταλία από τις 94,6 στις 99 μονάδες και γενικότερα στην ευρωζώνη από τις 98,8 στις 101,2 μονάδες.

Όπως δείχνουν τα πράγματα, η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα κάνει καλά τη δουλειά της, η ευρωζώνη συγκεντρώνει πλέον το διεθνές επενδυτικό ενδιαφέρον και οι οικονομίες του ευρωπαϊκού νότου κερδίζουν όλο και περισσότερο την εμπιστοσύνη.

Η εικόνα αυτή εκτιμάται ότι θα συνεχιστεί τουλάχιστον μέχρι τις επικείμενες ευρωεκλογές και σύμφωνα με την πλειονότητα των αναλυτών θα τη δούμε να εξελίσσεται και στη συνέχεια, καθώς -μεταξύ άλλων- η Γερμανία θέλει να πείσει πως μπορεί να διαχειριστεί με επιτυχία τα ζητήματα όχι μόνο των ισχυρών του βορρά, αλλά και των αδυνάμων του νότου. Επιπλέον, η όξυνση των σχέσεων μεταξύ ΗΠΑ και Ρωσίας εκτιμάται ότι θα αναβαθμίσει τη σημασία της νότιας Ευρώπης για τις γερμανικές εξαγωγικές εταιρείες.

5. Ο πολιτικός κίνδυνος

Οι αγορές φαίνεται να επηρεάζονται από τον πολιτικό κίνδυνο λιγότερο σε σχέση με το παρελθόν. Παράγοντες της αγοράς εκτιμούν πως, αν επιβεβαιωθούν στις κάλπες των ευρωεκλογών ποσοστά ανάλογα με τα ευρήματα των τελευταίων δημοσκοπήσεων, τότε δεν θα υπάρξει ζήτημα πρόωρων εκλογών, ιδίως αν τα κόμματα της συγκυβέρνησης κερδίσουν τις περιφέρειες και τους μεγάλους δήμους της χώρας. Επιπρόσθετα, η κυβέρνηση φαίνεται να ωφελείται τόσο από τη δημιουργία νέων πολιτικών σχηματισμών (π.χ. Ελιά, Ποτάμι) όσο και από τις διασπαστικές τάσεις που επικρατούν σε άλλους (Ανεξάρτητοι Έλληνες).

Σε κάθε περίπτωση πάντως, ο πολιτικός χρόνος μέχρι το τέλος του 2014 είναι ουσιαστικά... άπειρος και πολλά πράγματα θα μπορούσαν να μεταβληθούν. Ενδεικτικό στοιχείο του πόσο εύκολα μπορεί να αλλάξει η κατάσταση είναι το γεγονός ότι η υπόθεση Μπαλτάκου μετέβαλε την πολιτική ατζέντα των τελευταίων ημερών, χωρίς ωστόσο να διαφοροποιήσει επί του παρόντος τουλάχιστον το γενικότερο κλίμα στην αγορά.