Πού βάζουν τώρα τον πήχη τα χρηματιστήρια

Κατά τη διάρκεια των τριών τελευταίων ετών, οι δείκτες των μετοχών και των ομολόγων έχουν δείξει επανειλημμένα ότι καταφέρνουν να ξεπερνούν τις δυσκολίες ή τα προβλήματα που παρουσιάζονται στην ανοδική τους πορεία. Η πολιτική της ποσοτικής και της ποιοτικής χαλάρωσης των κεντρικών τραπεζών σε μεγάλο βαθμό έχει προσφέρει το απαραίτητο μαξιλάρι ασφαλείας για την επάνοδο των αγορών σε ακόμα υψηλότερα επίπεδα έπειτα από κάθε sell off.

Ωστόσο, αυτήν τη στιγμή, οι φόβοι για τη νομισματική πολιτική είναι και η αιτία πανικού που παρατηρήθηκε σε κάποιες αγορές. Πλέον, το ερώτημα που κυριαρχεί είναι πότε οι κεντρικές τράπεζες θα μειώσουν τη μόχλευση των ισολογισμών τους και ποιες θα είναι οι πιθανές επιδράσεις στην οικονομία και στην αγορά.

Το επόμενο -και πιο κρίσιμο ίσως- ερώτημα είναι πώς θα αντιδράσουν οι αγορές μετά και τα χθεσινά ρεκόρ στις ΗΠΑ, οι οποίες -πρέπει να τονιστεί- δείχνουν πολύ ικανές στο να απορροφούν τα μικρά σοκ μέχρι στιγμής. Και η αγωνία αφορά την παράμετρο αν θα αντιδράσουν όπως το 2007, όταν οι τεράστιοι όγκοι ρευστότητας που υπάρχουν στο σύστημα αρχίσουν να απορροφώνται.

Για πολλούς παρατηρητές των αγορών αυτή η περίεργη κατάσταση έχει αρχίσει να… ξηλώνεται. Η ίδια η ρευστότητα των κεντρικών τραπεζών βοηθά τις αγορές να απορροφήσουν τα μικρά σοκ και η ίδια η ρευστότητα και η αναζήτηση των yields είναι αυτά που θα προκαλέσουν τη μελλοντική αντίδραση.

Ο ρόλος των κεντρικών τραπεζών σε αυτήν την άνοδο των τιμών όλων των περιουσιακών στοιχείων ήταν κρίσιμος, ειδικά αν ληφθεί υπόψη η υπερβάλλουσα ρευστότητα (central bank liquidity) που έχει διοχετευθεί στο σύστημα. Η ρευστότητα που παρέχει η Fed, από το 1,77 τρισ. δολάρια το 2009 έχει ανέλθει στα 2,926 τρισ. δολάρια, για την ΕΚΤ από το 1,052 τρισ. ευρώ το 2009 το ποσό έχει διαμορφωθεί στο 1,295 τρισ. ευρώ, ενώ για την Ιαπωνία το quantitative easing έχει ωθήσει τη ρευστότητα από τα 93 τρισ. γεν στα 146 τρισ. γεν.

Η ελβετική κεντρική τράπεζα SNB από τα 48 δισ. ελβετικά φράγκα το 2009 έχει φτάσει στα 363 δισ.

Στα επόμενα τρίμηνα, κρίσιμες φαίνεται ότι θα είναι οι αποφάσεις της ομοσπονδιακής κεντρικής τράπεζας των ΗΠΑ αναφορικά με τη συνέχιση ή μη της αγοράς επενδυτικών στοιχείων. Η προγενέστερη απόφαση της Fed να περιορίσει τις αγορές ομολόγων της από τα 85 δισ. δολάρια τον μήνα σε 65 δισ. από τον Σεπτέμβριο του 2013 δεν ήταν ευχάριστη είδηση για τις αγορές μετοχών, και ειδικά γα τις αναδυόμενες αγορές ομολόγων.

Ενώ οι μετοχικές αγορές όμως άρχιζαν να προεξοφλούν το γεγονός ότι το πρόγραμμα αγοράς ομολόγων της Fed θα μειωθεί, η νέα στροφή στις δηλώσεις για στήριξη της αμερικανικής οικονομίας από τον κεντρικό τραπεζίτη των ΗΠΑ δείχνει να επαναφέρει τη θετική διάθεση στις τάξεις των αγοραστών.

Η διαφοροποιημένη προσέγγιση στο θέμα της νομισματικής πολιτικής και η άποψη ότι η οικονομία δείχνει να χρειάζεται ακόμα στήριξη ήταν αρκετά για να προκαλέσουν πιέσεις στο δολάριο και να πυροδοτήσουν το ανοδικό momentum στις μετοχές!

Οι αναδυόμενες αγορές

Από τη μία πλευρά, παρότι η ισχυρή αύξηση της προσφοράς χρήματος στις ανεπτυγμένες οικονομίες στήριξε όλες τις χρηματοπιστωτικές αγορές τουλάχιστον μέχρι το τέλος Μαΐου 2013, φαίνεται πως είχε μικρή ή και σχεδόν καμία επίδραση στην υπεραπόδοση ή την υποαπόδοση των αναδυόμενων μετοχικών αγορών. Από την άλλη, τα τελευταία χρόνια τα ομόλογα των αναδυόμενων είχαν μεταξύ των κορυφαίων αποδόσεων τόσο σε σκληρό όσο και σε τοπικό νόμισμα. Αυτό μέχρι τα μέσα Μαΐου, οπότε οι ανησυχίες για το ξαφνικό τέλος στην επεκτατική νομισματική πολιτική των ΗΠΑ πυροδότησε ένα ξεπούλημα στα ομόλογα των αναδυόμενων αγορών, ενώ η πτώση των τιμών επιδεινώθηκε ακόμα περισσότερο από τις απώλειες των νομισμάτων τους έναντι του ευρώ.

Οι αναδυόμενες αγορές έχουν αισθανθεί τον πανικό πιο έντονα στις τιμές των επενδυτικών τους στοιχείων. Οι οικονομικές επιδόσεις σε αυτές είναι εξαιρετικά σημαντικό στοιχείο για τις διεθνείς οικονομικές εξελίξεις. Οι χώρες αυτές αντιπροσωπεύουν πλέον την παραγωγή και την κατανάλωση του 50% του παγκόσμιου ΑΕΠ, ενώ το μερίδιο της διεθνούς ανάπτυξης που τους αναλογεί είναι ακόμα πιο σημαντικό.

Σύμφωνα με το ΔΝΤ οι αναδυόμενες χώρες θα αναπτυχθούν με μέσο ρυθμό 5,3% το τρέχον έτος, ενώ οι ανεπτυγμένες θα έχουν ανάπτυξη της τάξεως του 1,5%. Παρ' όλα αυτά, από τον Οκτώβριο του 2011, οι αναδυόμενες αγορές μετοχών έχουν μείνει πίσω σε αποδόσεις από τις ανεπτυγμένες και πρόσφατα επλήγησαν από τις μαζικές πωλήσεις.

Η Ευρώπη και οι ΗΠΑ

Στις ανεπτυγμένες ευρωπαϊκές αγορές η εικόνα διαφέρει σε σχέση με αυτήν στις αναδυόμενες. Παρότι τον Μάιο ο EuroStoxx 50 είχε κινηθεί σε νέα υψηλά για το έτος και ο DAX είχε καταφέρει να προχωρήσει σε νέο υψηλό όλων των εποχών, οι δείκτες δεν ήταν σε θέση να κρατήσουν αυτά τα επίπεδα, δεδομένου ότι έκαναν την εμφάνισή τους οι ανησυχίες για την έναρξη της απόσυρσης ρευστότητας από την αμερικανική κεντρική τράπεζα. Παρά το γεγονός ότι τα οικονομικά δεδομένα εξακολουθούν να μη δείχνουν έντονη ανάκαμψη στο δεύτερο εξάμηνο του έτους, η κατάσταση θα μπορούσε να βελτιωθεί, εικόνα η οποία αρχίζει να αντικατοπτρίζεται και στην άνοδο των πρόδρομων δεικτών.

Πάντως, οι κίνδυνοι για την ευρωπαϊκή οικονομική δραστηριότητα παραμένουν, όπως φάνηκε και στα αποτελέσματα του πρώτου τριμήνου, όπου τα στοιχεία πωλήσεων ιδίως υπολείπονταν των προσδοκιών, ενώ και η άνοδος των κερδών ήταν ασθενέστερη απ’ ό,τι ήταν στα προηγούμενα τρίμηνα. Στα επόμενα 2-3 τρίμηνα το ζήτημα των αποτιμήσεων θα έρθει πιθανώς περισσότερο στο προσκήνιο, ενώ η σύγκριση ευρωπαϊκών κρατικών ομολόγων με τις ευρωπαϊκές μετοχές εξακολουθεί να είναι ελκυστική για τις δεύτερες.

Για τις αμερικάνικες μετοχές, ωστόσο, η κατάσταση είναι διαφορετική. Η διαδικασία της απομόχλευσης σε επιχειρήσεις και τράπεζες στις ΗΠΑ τελειώνει και η αύξηση του αμερικανικού ΑΕΠ κοντά στο 2,5% το δεύτερο εξάμηνο του έτους και το 2014 είναι εφικτή.

Καθώς η αμερικανική οικονομία ανακάμπτει, η μείωση στο πρόγραμμα ποσοτικής χαλάρωσης είναι αναπόφευκτη και η Fed θα πρέπει να πάρει απόφαση να συρρικνώσει τον ισολογισμό της αποσύροντας ρευστότητα στο τέλος του 2014 ή στις αρχές του 2015 για κάποιους και το 2013 για άλλους. Στον αντίποδα, η Κεντρική Τράπεζα της Ιαπωνίας βρίσκεται στην αρχή της μόχλευσης του ισολογισμού της. 

***Οι αποτιμήσεις των κύριων δεικτών και τα yields 10ετών ομολόγων δημοσιεύονται στη δεξιά στήλη "Συνοδευτικό Υλικό".