Στα 3,79 δισ. διαμορφώθηκαν τα καθαρά κέρδη 279 εταιριών στο δ΄ τρίμηνο, με πτώση 37,1% σε ετήσια βάση, σύμφωνα με τα στοιχεία που συνέλεξε η Πήγασος ΑΕΠΕΥ.

Ο κύκλος εργασιών των 279 εταιριών μειώθηκε κατά 12,6% στα 77,7 δισ. ευρώ, με τα EBITDA να ενισχύονται κατά 6,2% στα 10,53 δισ. ευρώ.

Ειδικότερα, σύμφωνα με τα στοιχεία της χρηματιστηριακής, από τις 279 εταιρίες που έχουν δημοσιοποιήσει λογιστικές καταστάσεις οι 156 παρέμειναν κερδοφόρες στο δ΄ τρίμηνο, εκ των οποίων 45 ενίσχυσαν την κερδοφορία τους, 87 υποχρεώθηκαν σε μείωση κερδών, ενώ 24 επέστρεψαν σε κέρδη από ζημίες. 

Στον αντίποδα, από τις 123 ζημιογόνες επιχειρήσεις οι 39 αύξησαν τις ζημίες τους, οι 39 τις μείωσαν, ενώ 45 εταιρίες οδηγήθηκαν σε ζημίες από κέρδη.  

Τις καλύτερες επιδόσεις, από πλευράς ποσοστιαίας αύξησης κερδών, εμφάνισαν ο Περσέας (3.319%), οι Μινωικές Γραμμές (880%), η Μαθιός Πυρίμαχα (830%), τα Ελληνικά Πετρέλαια (640%) και το Ταχυδρομικό Ταμιευτήριο (615%).  

* Το σχόλιο της Πήγασος

Όπως αναφέρει η χρηματιστηριακή, σοκ και δέος προκαλούν τα αποτελέσματα του δ΄ τριμήνου τα οποία κατάφεραν να επαναλάβουν μία από τις πλέον αρνητικές επιδόσεις σε επίπεδο ζημιών, καθηλώνοντας το συνολικό καθαρό αποτέλεσμα κάτω από τα 4 δισ. ευρώ για πρώτη φορά μετά το 2003 (3,2 δισ. ευρώ).

Σημείο αναφοράς σε αυτήν την εικόνα "καμένης γης" είναι η σχεδόν ισορροπημένη παρουσία ζημιογόνων και κερδοφόρων εταιριών, φαινόμενο πρωτόγνωρο στην ιστορία της ελληνικής αγοράς, δεδομένων των αναστολών και διαγραφών διαπραγμάτευσης που έχουν προηγηθεί, οι οποίες ως επί το πλείστον αφορούσαν σε πτωχευμένες εταιρίες.

Η ουρά των ζημιογόνων επιχειρήσεων δεν φαίνεται να έχει τέλος και η προσέγγιση της ισορροπίας στο 50% του συνόλου είναι μια ένδειξη σταδιακής προσβολής ακόμα και παραδοσιακά υγιών εταιριών ή κλάδων.

Οι δύο τελευταίοι μήνες του 2009 ήταν απογοητευτικοί από πλευράς εμπορικής δραστηριότητας, γεγονός που ήρθε να προστεθεί πάνω στην αδύναμη επίδοση των τραπεζών. Στην περυσινή χρήση το δ΄ τρίμηνο είχε επηρεαστεί σε επίπεδο εμπορικών επιχειρήσεων από τα επεισόδια στα κυριότερα αστικά κέντρα, ενώ φέτος ο συνδυασμός της κάμψης στη ζήτηση στην εμπορική αγορά και του περιορισμού των εσόδων των τραπεζών λόγω των αυξημένων προβλέψεων και έκτακτων παραγόντων ανέκοψε το momentum των τριμήνων που προηγήθηκαν.

Πέρυσι το σύνολο των ζημιών στο δ΄ τρίμηνο είχε διαμορφωθεί σε 1,2 δισ. ευρώ, το μεγαλύτερο αρνητικό μέγεθος ζημιών που έχει καταγραφεί σε ένα τρίμηνο από την έναρξη δημοσίευσης των αποτελεσμάτων με διεθνή λογιστικά πρότυπα. Οι εισηγμένες έχασαν το πλεονέκτημα της χαμηλής βάσης σύγκρισης εξαιτίας μιας σειράς παραγόντων που κατά τη διάρκεια του 2009 έβαιναν από το κακό στο χειρότερο, όπως η πιστωτική επέκταση, η οικοδομική δραστηριότητα, η βιομηχανική παραγωγή, η διαφημιστική δαπάνη κ.ά.

Ακόμα και η εκλογική αναμέτρηση του Οκτωβρίου λειτούργησε ανασταλτικά στην κατανάλωση και στο κόστος των εταιριών λόγω της αναμονής που προκάλεσε στη λήψη αποφάσεων για την ανάθεση δημοσίων έργων (πληροφορική, κατασκευές) ή την έγκριση επενδύσεων.

Υπό αυτές τις συνθήκες, η κερδοφορία μειώθηκε το 2009 κατά 37% σε σχέση με το 2008, όπου είχε προηγηθεί μία ακόμα μείωση της τάξεως του 43%. Αθροιστικά, σε δύο χρήσεις η κάμψη των καθαρών κερδών περιορίστηκε κατά 63%, μέγεθος το οποίο δεν είχε προηγούμενο ούτε  την περίοδο 2000 - 2003.

Τα λειτουργικά κέρδη αυξήθηκαν στα 10,53 δισ. ευρώ αυξημένα κατά 6,2% εξαιτίας της εξαιρετικής επίδοσης της ΔΕΗ, χωρίς την οποία η μείωση θα διαμορφωνόταν στο 7,5%.

Η ζήτηση στο δ΄ τρίμηνο παρέμεινε σε αρνητικούς ρυθμούς (-14,16%), διαμορφώνοντας χαμηλότερο κύκλο εργασιών κατά 12,6% στο σύνολο του έτους.

Σε ό,τι αφορά τη συνεισφορά των κλάδων κεφαλαιοποίησης, οι 20 μεγαλύτερες εταιρίες παράγουν 4,3 δισ. ευρώ, 600 εκατ. ευρώ περισσότερα απ' ό,τι οι υπόλοιπες 259 εταιρίες που αποτελούν το σύνολο του Χ.Α., γεγονός το οποίο εξακολουθεί να αποτελεί και το κυριότερο άλλοθι του σχεδόν μονόπλευρου ενδιαφέροντος που εκδηλώνεται στην αγορά του Χ.Α.

Παρά την καθίζηση των κερδών, οι εμποροβιομηχανικές εταιρίες προσπάθησαν να διατηρήσουν το υγιές κομμάτι του πελατολογίου τους βελτιώνοντας τα περιθώριά τους.

Αν και εδώ η παρουσία των ισχυρών μεγεθών της ΔΕΗ είναι κρίσιμη για τη διαμόρφωση των συνολικών περιθωρίων, όλες οι κατηγορίες κεφαλαιοποιήσεων δείχνουν καλύτερη εικόνα σε σχέση με την περυσινή χρήση.

Ανησυχητική πάντως είναι η επανάληψη αρνητικών καθαρών περιθωρίων για δεύτερη συνεχόμενη χρήση στο δ΄ τρίμηνο, τάση που εξηγείται ως επιδίωξη των εταιριών να μειώσουν τα αποθέματά τους ή να "πιάσουν" κάποιους στόχους πωλήσεων, αδιαφορώντας για το κόστος.

Τα 573 εκατ. ευρώ ζημιών του δ΄ τριμήνου των εμπορικών εταιριών περιέχουν την έκτακτη φορολογική εισφορά αλλά και τις όποιες προβλέψεις απομείωσης αποθεμάτων, μη είσπραξης απαιτήσεων και ορθής απεικόνισης στοιχείων του ενεργητικού, που είθισται να διενεργείται στο τέλος του έτους.

Οι καθαρές θέσεις φαίνεται να αντέχουν παρά τις μεγάλες απομειώσεις δανείων στον τραπεζικό κλάδο (+1%), ενώ τα συνολικά μερίσματα που θα εισπράξουν οι μέτοχοι θα περιοριστούν στα 1,9 - 2 δισ. ευρώ (2008, 2,5 δισ. ευρώ), με το μεγαλύτερο μερίδιο να αφορά σε μερίσματα του ΟΠΑΠ (558 εκατ. ευρώ) του ΟΤΕ (245 εκατ. ευρώ) και της ΔΕΗ (224 εκατ. ευρώ).


Οι πρωταγωνιστές

Από τις εταιρίες που ξεχώρισαν, πλην του τραπεζικού κλάδου, σε επίπεδο μεγάλης κεφαλαιοποίησης η ΔΕΗ, η ΑΒΑΞ, η Folli Follie, ο Βασιλόπουλος, τα Ελληνικά Πετρέλαια, και η Motor Oil διακρίθηκαν για τη διεύρυνση των μεγεθών τους στο σύνολο της χρήσης.

Εκτός από τη δυναμική των κερδών, η ποιότητα των κερδών ήταν κατά κύριο λόγο λειτουργική και η διεύρυνση αφορούσε, εκτός των κερδών, σε τζίρους και περιθώρια κερδών.

Στις μικρές εταιρίες συμπαθητικά έως καλά αποτελέσματα εντοπίσαμε σε επιχειρήσεις που διατήρησαν καλά περιθώρια κέρδους με προσεχτική διαχείριση του δανεισμού όπως Κρι Κρι, Revoil, Elinoil, ΠΕΡΣΕΥΣ, Καραμολέγκος, Eurodrip, MLS Πληροφορική, Κυριακίδης, Rilken, ενώ τα κυριότερα θετικά turn around stories αφορούσαν στη ΔΕΗ, στην Intracom, στην Info-Quest, στη Lavipharm, στην Αθηνά και στη Ζήνων.

Στον αντίποδα, αρνητικός πρωταγωνιστής ήταν ο κλάδος βασικών μετάλλων, με όλες σχεδόν τις εταιρίες να εμφανίζουν ζημίες (πλήν της Σωληνουργείας) και συνολική "χασούρα" 185 εκατ. ευρώ.

Κακή εικόνα είχαμε ακόμα στους κλάδους των καλωδίων, της ξυλείας και επίπλου (επίσης οι περισσότερες εταιρίες παρέμειναν ζημιογόνες) και των εκδόσεων και ΜΜΕ λόγω της πολύ μειωμένης φετινής διαφημιστικής δαπάνης, η οποία εξακολουθεί να συμπιέζει την τελική γραμμή και στο δ΄ τρίμηνο.

Ιδιαίτερα ανησυχητική είναι η εικόνα των καθαρών κερδών μη ελαστικών κλάδων, όπως της ύδρευσης, των λιμένων και των νοσοκομείων, οι οποίοι για διαφορετικούς λόγους εμφανίζουν μεγάλες υστερήσεις σε σχέση με πέρυσι.


Τι αναμένεται για τη συνέχεια

Σε ό,τι αφορά τη συνέχεια, το α΄ τρίμηνο του 2010 τα μηνύματα εξακολουθούν να παραμένουν απαισιόδοξα αφού η διάρκεια της εγχώριας δημοσιονομικής κρίσης έχει κάνει ακόμα πιο συντηρητική την κατανάλωση αλλά και τη διάθεση πιστωτικής επέκτασης από τις τράπεζες.

Οι αρνητικοί παράγοντες που εμφανίζονται να επηρεάζουν τις πρώτες 90 ημέρες της χρήσης δεν αφήνουν και πολλά περιθώρια αισιοδοξίας:

- Περαιτέρω μείωση του spread των ομολόγων.
- Περιορισμένη τραπεζική χρηματοδότηση των καρτών και των καταναλωτικών δανείων.
- Αύξηση της ανεργίας.
- Συρρίκνωση διαφημιστικής δαπάνης.
- Αύξηση των συντελεστών ΦΠΑ και του κόστους καυσίμων.
- Φόρος πολυτελείας σε καταναλωτικά είδη.
- Τα τεκμήρια διαβίωσης ενδεχομένως να μειώσουν τη ζήτηση για αγορές ακριβών σπιτιών, αυτοκινήτων και σκαφών.
- Μείωση του διαθέσιμου εισοδήματος αλλά και των περικοπών στο δώρο του Πάσχα που αφορά σε σημαντικό τμήμα των καταναλωτών.
- Επιβράδυνση της οικοδομικής δραστηριότητας, με ό,τι αυτό συνεπάγεται για κατασκευές και για τη ζήτηση νέου οικιακού εξοπλισμού.
- Αύξηση του ανταγωνισμού μεταξύ εγχώριων και ξένων αλυσίδων.
- Εποχική μεταφορά της ζήτησης του Πάσχα στο α΄ τρίμηνο.
- Μηδενικές εισροές από ΕΣΠΑ.
- Μείωση της αξίας του ευρώ σε σχέση με το δολάριο.

Τα έκτακτα του δ΄ τριμήνου 

Τιτάν: Φορολογική διαφορά 1 εκατ. ευρώ επιβάρυνε τα αποτελέσματα τoυ δ΄ τριμήνου πλέον των 22,6 εκατ. ευρώ που αφορούσε στην έκτακτη εισφορά. 

S&B: Οι απομειώσεις παγίων στοιχείων (Κίνα) και η έκτακτη εισφορά χαμήλωσαν τα καθαρά κέρδη κατά 5.231 χιλ. ευρώ. 

ΟΠΑΠ: Φορολογική διαφορά 15,5 εκατ. ευρώ για τον έλεγχο της χρήσης 2008 επιβάρυνε τα αποτελέσματα τoυ δ΄ τριμήνου. Επιπλεόν, η φορολογική εισφορά ήταν της τάξεως των 98,1 εκατ. ευρώ. 

Πλαίσιο: Έσοδα από αποζημίωση 2,4 εκατ. ευρώ ενίσχυσαν τα αποτελέσματα στο τέλος της χρήσης. 

Trastor: Η μείωση της κερδοφορίας οφείλεται κυρίως στη μείωση των αποτελεσμάτων από αναπροσαρμογή επενδυτικών ακινήτων κατά 4.362 χιλ. ευρώ, που για το 2009 ανήλθαν σε ζημίες 497 χιλ., έναντι κερδών 3.865 χιλ. ευρώ το 2008. 

Attica Holdings: Από την πώληση του Superfast V προέκυψε λογιστική ζημία περίπου 3,5 εκατ. ευρώ. 

Φουρλής: Από την έκτακτη εισφορά η κερδοφορία είναι μειωμένη κατά 5,89 εκατ. ευρώ. 

Intracom: Η συγχώνευση της ΗΟL αύξησε την αξία της συμμετοχής περνώντας την εταιρία σε κέρδη. 

ΔΕΗ: Η μείωση της εύλογης αξίας των ακινήτων κατά 150 εκατ. ευρώ μείωσε τη συνολική κερδοφορία. 

EXAE: Από την έκτακτη εισφορά η κερδοφορία είναι μειωμένη κατά 12,1 εκατ. ευρώ. Ωστόσο, στα μεγέθη του 2009 υπάρχει και θετικό έκτακτο 1,8 εκατ. ευρώ από επιστροφή φόρου επί του πόρου της Επιτροπής Κεφαλαιαγοράς. 

Βασιλόπουλος: Τα κέρδη είναι μειωμένα κατά 4 εκατ. ευρώ λόγω της έκτακτης φορολογίας. 

Τρ. Πειραιώς: Η πώληση της Proton ενίσχυσε τα αποτελέσματα έτους κατά 10,5 εκατ. ευρώ. Από την άλλη πλευρά, η έκτακτη εισφορά μείωσε τα μεγέθη κατά 33 εκατ. ευρώ. 

Alpha Bank: Από την ολοκλήρωση του τακτικού φορολογικού ελέγχου των χρήσεων 2006 και 2007 προέκυψαν πρόσθετοι φόροι, 8,2 εκατ. ευρώ λόγω μη αναγνωρίσεως ορισμένων δαπανών. Από την έκτακτη εισφορά του 2009 η διαφορά στα κέρδη ήταν 42 εκατ. ευρώ. 

Eurobank: Η έκτακτη εισφορά που διαμορφώθηκε για τη χρήση του 2008 μείωσε τα κέρδη κατά 25 εκατ. ευρώ. Από την επαναγορά υβριδικών κεφαλαίων, ωστόσο, έχει ενισχυθεί η καθαρή θέση. 

Motor Οil: Δύο έκτακτα γεγονότα, η πώληση της συμμετοχής του ομίλου στην ηλεκτροπαραγωγική Kόρινθος Power έναντι 20,2 εκατ. ευρώ και η θετική λογιστική αποτίμηση από την εξαγορά μεριδίου στην Olympic Fuel Company (88 εκατ. ευρώ), συνέβαλαν στη διεύρυνση του κερδοφόρου αποτελέσματος. 

Jumbo: Η αρνητική μεταβολή των καθαρών κερδών του ομίλου οφείλεται στον υπολογισμό έκτακτης εισφοράς φόρου εισοδήματος ύψους 9.824 χιλ. ευρώ. 

ΝΕΛ: Βεβαιώθηκαν διαφορές φόρων συνολικού ποσού 206.358 ευρώ κατά το φορολογικό έλεγχο, που πραγματοποιήθηκε για τις χρήσεις 2005 - 2008. Το ποσό αυτό θα επιβαρύνει τα αποτελέσματα της χρήσεως 2009. 

ΟΤΕ: Το πρόγραμμα της νέας εθελούσιας εξόδου "κόστισε" στην τελική γραμμή του τριμήνου 152 εκατ. ευρώ. 

ΓΕΚΤΕΡΝΑ: Από την πώληση του 50% της Ήρων ΙΙ και την απομείωση κάποιων συμμετοχών καταγράφεται κέρδος ύψους 56 εκατ. ευρώ. Στον ισολογισμό υπάρχουν κέρδη και από παράγωγα προϊόντα. 

Ελληνικά Πετρέλαια: Το πρόγραμμα εθελουσίας επηρέασε αρνητικά τα αποτελέσματα κατά 39 εκατ. ευρώ. 

Κλουκίνας - Λάππας: Έκτακτες ζημίες 2 εκατ. ευρώ εξαιτίας διαγραφής άυλου περιουσιακού στοιχείου και 5 εκατ. ευρώ λόγω απομείωσης αξίας επενδυτικού ακινήτου.