Η συνταγή που μετατρέπει το ΕΣΥ σε σύστημα... Υγείας

Η ενδονοσοκομειακή περίθαλψη αποσπά σχεδόν το 45% των δαπανών στην υγεία, το δεύτερο μεγαλύτερο ποσοστό στην Ευρώπη μετά τη Ρουμανία. Άλλο ένα γενναίο μερίδιο των δαπανών, το 30%, πηγαίνει σε φάρμακα και άλλα ιατρικά προϊόντα, διπλάσιο σχεδόν από τον ευρωπαϊκό μέσο όρο.

«Το Εθνικό μας Σύστημα δεν είναι Υγείας, αλλά Θεραπείας, και μάλιστα πληθωριστικής νοσοκομειακής και φαρμακευτικής θεραπείας», λέει ο καθηγητής καρδιοχειρουργικής, πρώην πρόεδρος του Τμήματος Ιατρικής του ΑΠΘ, Κυριάκος Αναστασιάδης, ο οποίος στο βιβλίο του «Εθνικό, το χρήσιμο», προτείνει ριζικές τομές στα συστήματα υγείας και εκπαίδευσης, που είναι αλληλένδετα μεταξύ τους, καθώς όπως επισημαίνει η διατήρηση της υγείας είναι κυρίως εκπαιδευτική και όχι ιατρική πράξη.

Μιλώντας στο iatronet.gr, ο κ.Αναστασιάδης αναλύει την πρότασή του «ΕΣΥ 5.0», η οποία έχει στόχο να αντικαταστήσει το σημερινό μοντέλο, που περιγράφεται με τη φράση «πάθε και θα σε γιατρέψω», με το ουσιαστικότερο και παραγωγικότερο «μείνε υγιής, ένα να σου πω πώς, γιατί όσο πιο αργά αρρωστήσεις τόσο το καλύτερο».

Το σημερινό μοντέλο δεν είναι βιώσιμο

Ο καθηγητής διευκρινίζει πως η σημερινή εικόνα της Υγείας στην Ελλάδα δεν είναι κακή, καθώς το προσδόκιμο ζωής των Ελλήνων ξεπερνά κατά έξι μήνες το μέσο ευρωπαϊκό, η θνησιμότητα από θεραπεύσιμες αιτίες είναι κοντά στο μέσο όρο, ενώ το σύστημα περίθαλψης είναι κοινωνικό και δωρεάν.

Ανησυχητικές, όμως είναι οι προβλέψεις για το μέλλον της, παρατηρεί, συμπληρώνοντας πως ακόμη πιο ανησυχητική είναι η αντίληψή μας για το τι είναι υγιές και πώς το διατηρούμε.

«Το ΕΣΥ, που σχεδιάστηκε στη μεταπολίτευση δεν μπορεί να συντηρηθεί όπως είναι στη σημερινή ψηφιοποιημένη εποχή άλλων δυνατοτήτων, συνθηκών και προοπτικών. Καλά είναι τα μπαλώματα, οι προθέσεις, οι νέες διατάξεις, αλλά ή θα ανασχεδιαστεί για να αντιμετωπίσει τις απειλές που έρχονται, ή θα περιμένουμε όπως συνήθως συμβαίνει στην Ελλάδα, όταν έρθει μια καινούργια πανδημία ή άλλη κρίση, για να δούμε πως θα το αναπροσαρμόσουμε», επισημαίνει.

Αναλύοντας τη «γενική αίματος» της ελληνικής υγείας, επικεντρώνει στο βασικό της χαρακτηριστικό, που είναι το μοντέλο θεραπείας στο νοσοκομείο, απουσία επαρκούς πρόληψης και πρωτοβάθμιας περίθαλψης.

Αυτό το μοντέλο, που θεραπεύει την αρρώστια επενδύοντας ελάχιστα στην πρόληψη δεν είναι βιώσιμο, όπως υποστηρίζει ο καθηγητής. «Το 2050 ένας στους τρεις θα είναι συνταξιούχος και θα συντηρείται από άλλο 1/3 των παραγωγικών ηλικιών», επισημαίνει, και προτείνει μια ριζική τομή, που όπως λέει δεν θα εξαφανίσει τις νόσους, αλλά θα μας απαλλάξει από τις παθογένειες που οδηγούν την δημόσια υγεία σε αδιέξοδο

Η πρόταση ΕΣΥ 5.0

«Πρωτοβάθμια περίθαλψη δεν είναι μόνο η πρόληψη. Ένα σημαντικό κομμάτι της είναι να αλλάξω τον τρόπο ζωής μου, τη βιολογική μου κατάσταση ή ακόμη και να με βοηθήσει κάποιος να τροποποιήσω γενετικά κάποια προδιάθεση που έχω, έτσι ώστε να μην αρρωστήσω», υπογραμμίζει ο κ. Αναστασιάδης και προσθέτει: «Ο σκοπός μου δεν είναι μόνο να προλάβω γρήγορα τον καρκίνο ή ένα έμφραγμα, αλλά να μη φτάσω ως εκεί. Αντί να τρώω ζάχαρη και junk food να τρώω μεσογειακά, αντί να είμαι στις οθόνες να ασκούμαι. Αυτό θα ελαττώσει πάρα πολύ τον κίνδυνο να κάνω αρτηριοσκλήρυνση, υπέρταση, σακχαρώδη διαβήτη, μυωπία και άλλες ασθένειες, ή θα καθυστερήσει πάρα πολύ το πρόβλημα».

Εκτός από την αγωγή υγείας για αλλαγή του lifestyle, η πρόταση προβλέπει, μεταξύ άλλων, τακτικό, δωρεάν και υποχρεωτικό έλεγχο της στοματικής υγείας, που αντανακλά στην συνολική υγεία, σωματική και ψυχική, καθώς και οφθαλμολογικό έλεγχο.

«Αν επενδύσω ένα πολύ μεγάλο ποσό στο να συντηρήσω την υγεία ξεκινώντας από τα παιδάκια του δημοτικού, θα κάνω σε 30 χρόνια μια γενιά πιο υγιών ανθρώπων, που σε 10 χρόνια θα αρχίσει να φαίνεται στο Εθνικό Σύστημα Υγείας με ελάττωση των ασθενών. Αλλιώς συντηρώ το σύστημα θεραπείας που έχω», σημειώνει.

Χάρτης υγείας και άλλες τομές

Ο συγγραφέας κρίνει ως αναγκαία τη ριζική αλλαγή του υγειονομικού χάρτη της χώρας, με συγχωνεύσεις και αλλαγές χρήσης νοσοκομείων, ανακατανομή κλινικών και εργαστηρίων μέσω συγχωνεύσεων, καταργήσεων και ίδρυσης νέων που θα ανταποκρίνονται στις πραγματικές ανάγκες και στις τοπικές συνθήκες.

«Για να φτάσεις στο σημείο να κάνεις μια γενναία επανεκκίνηση πρέπει να ξεφύγεις από τον συνδικαλισμό, από το στενό κομματικό συμφέρον και να επιδιώξεις μια ευρύτερη συναίνεση με προοπτική πολλών ετών», υποστηρίζει, προσθέτοντας πως για να επιτευχθεί αυτό χρειάζεται να φτάσει η κατάλληλη στιγμή που θα γίνει «επικονίαση» συγκυρίας, ατόμου και ιδεών.

Το «ΕΣΥ 5.0» που προτείνει χρειάζεται και τον ιδιωτικό τομέα ως ισότιμο εταίρο στο δίκτυο του συστήματος, που «θα είναι εθνικό και όχι κρατικό», ενώ ενσωματώνει την αξιοποίηση της Τεχνητής Νοημοσύνης, των Big Data και των νέων προσεγγίσεων ιατρικής ακριβείας.

Αφού διευκρινίζει πως η προσέγγισή του δεν έχει κομματική απόχρωση, χαρακτηρίζει ως θετικές τις πρωτοβουλίες του υπουργείου Υγείας για τα απογευματινά χειρουργεία, τον προσωπικό γιατρό και την δυνατότητα των γιατρών του ΕΣΥ να ασκούν και ιδιωτικό έργο.

Για τα προγράμματα πρόληψης παρατηρεί πως πρέπει να είναι συστηματικά και όχι βάσει προγραμμάτων που έχουν ημερομηνία λήξης, ενώ για τον στόχο μείωσης των αναμονών στα ΤΕΠ των νοσοκομείων σημειώνει πως θα επιτευχθεί μόνο μέσα από την ανάπτυξη και αξιοποίηση αξιόπιστης πρωτοβάθμιας περίθαλψης που θα βασίζεται σε Κέντρα Υγείας αστικού τύπου.

Υγεία και εκπαίδευση είναι αλληλένδετες

Το σύστημα υγείας πρέπει να είναι κατά βάση εκπαιδευτικό, υποστηρίζει ο καθηγητής, ο οποίος θεωρεί την διατήρηση της υγείας ως πρωτίστως εκπαιδευτική πράξη.

«Αν ένα παιδί δεν το εκπαιδεύσω από νήπιο να έχει βιολογική και πνευματική υγεία, όταν ενηλικιωθεί θα είναι ήδη σε δύσκολη κατάσταση, δεν θα έχει αφομοιώσει την πληροφορία», αναφέρει.

Έχοντας ως σημείο αναφοράς της θητείας του στην προεδρία του Τμήματος Ιατρικής ΑΠΘ την ίδρυση του πρώτου στην Ελλάδα αγγλόφωνου διεθνούς προπτυχιακού Τμήματος Ιατρικής (AUSoM), που προσελκύει δεκάδες φοιτητές από τις πέντε ηπείρους, ο κ.Αναστασιάδης καλεί να δούμε την εκπαίδευση ως ανεξάρτητη πηγή ισχύος και οικονομικής ανάπτυξης της χώρας.

Όπως ειπώθηκε στην πρόσφατη παρουσίαση του βιβλίου, το Τμήμα αποδίδει 60 φορές τα κονδύλια που εισπράττει από το κράτος η Ιατρική του ΑΠΘ και το 25% των χρημάτων που παίρνει όλο το ΑΠΘ για τα 41 Τμήματά του.

Σε ό,τι αφορά τα επιστημονικά του επιτεύγματα ως γιατρού, δηλώνει περήφανος για την ίδρυση, το 2014, της Παγκόσμιας Εταιρείας Ελάχιστα Επεμβατικών Εξωσωματικών Τεχνολογιών στη Θεσσαλονίκη, της πρώτης διεθνούς Εταιρείας που έχει έδρα την πόλη.