Γιατί η γρίπη των πτηνών Η5Ν1 είναι πραγματική απειλή

«Έχουμε να μιλήσουμε για μια πραγματική απειλή. Μια απειλή που έρχεται, που ευχόμαστε να μη φτάσει ποτέ, αλλά που πρέπει να ξέρουμε και να είμαστε προετοιμασμένοι να την αντιμετωπίσουμε όταν φτάσει».

Με τη φράση αυτή ξεκίνησε την εισήγησή της για τη γρίπη των πτηνών (Η5Ν1) η αναπληρώτρια καθηγήτρια Ιατρικής Μικροβιολογίας στο ΑΠΘ, Μαρία Εξηντάρη, στο 10ο Πανελλήνιο Συνέδριο Forum Δημόσιας Υγείας και Κοινωνικής Ιατρικής, που πραγματοποιήθηκε στη Θεσσαλονίκη.

Σκιαγράφησε τη σημερινή κατάσταση, με τον ιό να έχει περάσει σε πολλά είδη θηλαστικών και να έχει προκαλέσει σποραδικά κρούσματα μόλυνσης ανθρώπων, με την θνητότητα να ξεπερνάει το 50%. Εξήγησε τη διαφορά παθογονικότητας του συγκεκριμένου υποτύπου από την κοινή γρίπη και μίλησε για τα εμβόλια που έχουν ήδη δεσμευτεί σε περίπτωση που η εξέλιξη του ιού θα απειλήσει με πανδημία.

Σε παρέμβασή του ο καθηγητής παθολογίας-λοιμωξιολογίας στο ΕΚΠΑ, Σωτήρης Τσιόδρας, αναφέρθηκε στην πρώτη καταγραφή κρούσματος σε χοίρους, σε φάρμα των ΗΠΑ και τις πρώτες διαπιστώσεις από το συγκεκριμένο περιστατικό, ενώ η καθηγήτρια Ιατρικής Μικροβιολογίας στο ΑΠΘ, Γεωργία Γκιούλα, διαβεβαίωσε πως η χώρα μας είναι έτοιμη να αντιμετωπίσει μια πιθανή απειλή, κάνοντας αναφορά και στην πρόσφατη άσκηση επί χάρτου που έγινε από τον ΕΟΔΥ, με την συμμετοχή των Εθνικών Κέντρων Αναφοράς Γρίπης Βορείου και Νοτίου Ελλάδος.

Γρίπη υψηλής παθογονικότητας

Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, περίπου 1 δισεκατομμύριο περιστατικά γρίπης καταγράφονται κάθε χρόνο σε παγκόσμιο επίπεδο. Περίπου 5 εκατομμύρια απ΄ αυτά να είναι σοβαρά, ενώ καταγράφονται 300.000 – 500.000 θάνατοι.

Όπως ανέφερε η κ. Εξηντάρη, σε αντίθεση με άλλους που έχουν χαμηλή παθογονικότητα και σε πολλούς ασθενείς διαδράμουν σαν κοινό κρυολόγημα, ο Η5Ν1, υπότυπος της γρίπης Α, έχει υψηλή παθογονικότητα και καταγεγραμμένη θνητότητα από 52% ως 54%.

«Αυτό συμβαίνει γιατί η αιμοσυγκολλητίνη του Η5 έχει τη δυνατότητα να συνδεθεί με υποδοχείς που βρίσκονται σε πολλά είδη ιστών στον οργανισμό», εξήγησε και πρόσθεσε: «Οι συνήθεις μέχρι τώρα γρίπες συνδέονται με υποδοχείς στον αναπνευστικό ιστό και εν μέρει πολλές φορές στο γαστρεντερικό, οπότε έχουμε εντοπισμένα αναπνευστικά συμπτώματα και μερικές φορές και λίγα γαστρεντερικά. Εδώ έχουμε προσβολή κυττάρων σε πολλούς ιστούς, σε πολλά όργανα, όπου ο εισερχόμενος ιός θα προσβάλλει διάφορα κύτταρα παντού. Θα κάνει ιαιμία και όπου περάσει θα προσβάλλει, θα σταθεί και θα κάνει βλάβες. Αυτό δημιουργεί πολυοργανική ανεπάρκεια και μια πολύ υψηλή μολυσματικότητα».

Η εξέλιξη του ιού

Τα τελευταία χρόνια, που η επιστημονική κοινότητα ήταν επικεντρωμένη στον κορωνοϊό, η γρίπη των πτηνών έχει περάσει σε μια μεγάλη λίστα θηλαστικών, μεταξύ αυτών και οικόσιτων, ενώ έχει μολυνθεί και ένας αριθμός ανθρώπων που βρέθηκε σε άμεση επαφή με αυτά.

«Προς το παρόν δεν υπάρχει καμία μετάλλαξη στην αιμοσυγκολλητίνη του ιού, ευτυχώς. Ακόμη προσκολλάται μόνο στα πτηνά, κατά κύριο λόγο», τόνισε η αναπληρώτρια καθηγήτρια και αναφέρθηκε σε σημεία της εξέλιξής του που προκαλούν ανησυχία ότι πλησιάζει βιολογικά στον άνθρωπο. Μεταξύ αυτών η μετάδοση σε οικόσιτες γάτες, καθώς και σε τουλάχιστον 160 εκτροφές αγελάδων στις ΗΠΑ.

«Τι φοβόμαστε; φοβόμαστε να έχει μόρια προσκόλλησης που να ταιριάζουν σε ανθρώπινα δεδομένα, αλλά παθογονικότητα δικιά του, των πτηνών», είπε, επισημαίνοντας πως το «καμπανάκι» μας είναι η αερογενής μετάδοση.

«Μπορείς να προσέχεις τι τρως, να μην τρως από ύποπτα μέρη, να μην τρως τίποτα άψητο και ωμό, μπορείς να μην ακουμπάς πουθενά, κανέναν και τίποτα, μπορείς να κόψεις το σεξ, αλλά δεν μπορείς να πάψεις να αναπνέεις, σε κάθε περιοχή υπό οιεσδήποτε συνθήκες», υπογράμμισε χαρακτηριστικά.

Δεσμευμένα εμβόλια

Εγκεκριμένα εμβόλια δύο δόσεων κατά της Η5Ν1 έχουν ήδη δεσμευτεί από διάφορες χώρες και ομάδες χωρών, ώστε να βρίσκονται άμεσα στη διάθεσή τους σε περίπτωση που προκύψει ανάγκη, ενώ συνεχίζεται η έρευνα για την ανάπτυξη νέων.

«Πολλές χώρες –μεταξύ των οποίων και οι ομάδες των χωρών της Ε.Ε.- έχουν κλεισμένες δεκάδες εκατομμύρια, ως 70 εκατομμύρια δόσεις εμβολίων έναντι του Η5, ορισμένες χώρες και έναντι του Η7, επίσης avian. Κυρίως όμως του Η5, αυτός φαίνεται να πλησιάζει βιολογικώς. Αποθηκεύονται τα εμβόλια αυτά ή συμφωνούνται ως παραδοτέα σε πρώτη ζήτηση», είπε η κ. Εξηντάρη, και αναφέρθηκε στη δοκιμή της Φινλανδίας, με τον εμβολιασμό ομάδων υψηλού κινδύνου και τις μετρήσεις ανοσοαπάντησης που έδειξαν αύξηση των αντισωμάτων.

Η ίδια χαρακτήρισε ως παράδοξο το ότι η πλειοψηφία των εμβολίων αυτών αναπτύσσεται σε εμβρυοφόρα αυγά όρνιθας. «Αυτό γίνεται και στην κανονική γρίπη, με τη διαφορά ότι μιλάμε για avian», παρατήρησε, και διερωτήθηκε «αν υπάρχει μια γενικότερη επιζωοτία στις όρνιθες, πού θα καλλιεργηθεί αυτό το εμβόλιο και σε τι συνθήκες; Αυτό είναι ένα μεγάλο ερωτηματικό, υποθέτω έχουσιν γνώση οι φύλακες και οι επιστημονικοί φορείς».

Ο Σωτήρης Τσιόδρας για το κρούσμα σε χοίρους

Στην παρέμβασή του από το ακροατήριο του Forum, ο καθηγητής Σωτ.Τσιόδρας αναφέρθηκε στην πρώτη περίπτωση μόλυνσης χοίρων σε φάρμα στις ΗΠΑ και στις πρώτες ενδείξεις από την εξέλιξη. Όπως είπε, το κρούσμα εμφανίστηκε σε μια μικρή φάρμα, στην οποία έρχονται σε επαφή οικόσιτα πουλερικά με χοίρους και με αιγοπρόβατα.

«Φαίνεται ότι ο ιός είναι ακριβώς ο ίδιος και ότι ήταν σποραδικό περιστατικό. Έδειξαν σχετικά ανθεκτικοί οι χοίροι σε λοίμωξη και αυτό μας δίνει μια ελπίδα ότι ακόμη δεν έχει προχωρήσει ο ιός στα κατάλληλα βήματα τα οποία πρέπει να γίνουν για να αναπτυχθεί πιο στενά προς το αναπνευστικό επιθήλιο»

Γ. Γκιούλα: Είμαστε έτοιμοι

Υπάρχει ετοιμότητα για την αντιμετώπιση μιας πιθανής απειλής ανέφερε από την πλευρά της η συντονίστρια του στρογγυλού τραπεζιού, καθηγήτρια στο Εργαστήριο Μικροβιολογίας στο ΑΠΘ, Γεωργία Γκιούλα, η οποία αναφέρθηκε και στην άσκηση επί χάρτου που πραγματοποιήθηκε από τον ΕΟΔΥ τον περασμένο Ιούλιο, στο πλαίσιο του Σχεδίου Δράσης για τη Γρίπη των Πτηνών.

«Ήδη ο ΕΟΔΥ μάς έχει προετοιμάσει. Ηδη τα δύο εργαστήρια αναφοράς, στη Βόρεια και Νότια Ελλάδα έχουν συμμετάσχει σε άσκηση επί χάρτου στον ΕΟΔΥ πριν λίγο καιρό. Είμαστε έτοιμοι στα εργαστήρια, για να μην τρομάξουμε και τον κόσμο», είπε και συμπλήρωσε: «Εύχομαι να μην χρειαστεί να δουλέψουμε πάνω σε αυτόν τον ιό, παρόλα αυτά πράγματι υπάρχει ετοιμότητα στη χώρα μας και προετοιμασία, έτσι ώστε αν προκύψει κάτι να μπορέσουμε πλέον και με τα μαθήματα που έχουμε από την πανδημία της Covid-19 να το αντιμετωπίσουμε».