Τα κουνούπια-τίγρεις και οι κίνδυνοι για τη Δημόσια Υγεία

Το κουνούπι του είδους aedes albopictus (ασιατικό κουνούπι τίγρης), που έχει έντονη παρουσία και στην Ελλάδα, προκαλεί διαρκώς αυξανόμενα κρούσματα δάγκειου πυρετού σε Γαλλία, Ιταλία και Ισπανία, με το 2024 να αποτελεί χρονιά ρεκόρ, τόσο σε αριθμό κρουσμάτων όσο και σε γεωγραφική διασπορά.

Η ανάγκη ενίσχυσης των προγραμμάτων μεγάλης κλίμακας για τη διαχείριση των κουνουπιών στην Ευρώπη είναι επιτακτική, την ίδια ώρα που εντείνεται η ανησυχία για την εποίκηση – εγκατάσταση και του είδους aedes aegypti (κουνούπι τίγρης), που είναι ο κύριος διαβιβαστής της σοβαρής ιογενούς νόσου.

«Το σημαντικότερο επιδημιολογικό γεγονός της τελευταίας τριετίας στην Ευρώπη είναι η διαφαινόμενη μετάβαση από ένα καθεστώς περιστασιακών κρουσμάτων δάγκειου πυρετού που καταγράφονταν βασικά σε τρεις χώρες του ευρωπαϊκού νότου –τη Γαλλία, την Ιταλία και την Ισπανία- σε μια κατάσταση αποτροπής της εγκατάστασης της ασθένειας», ανέφερε η Sandra Gewehr, πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Καταπολέμησης Κουνουπιών (EMCA), στη διάρκεια του 5ου ανοικτού διαδικτυακού σεμιναρίου που συνδιοργάνωσαν η Περιφέρεια Κρήτης, η Πανελλήνια Ένωση Εποπτών Δημόσιας Υγείας (ΠΕΕΔΥ) και η εταιρία Οικοανάπτυξη.

Η ίδια παρουσίασε στοιχεία του ECDC, σύμφωνα με τα οποία τα κρούσματα δάγκειου πυρετού στις τρεις αυτές χώρες ανέβηκαν από 71 το 2022, σε 130 το 2023 και 289 τη φετινή χρονιά μέχρι σήμερα. Ταυτόχρονα καταγράφηκε φέτος ρεκόρ διασποράς της ασθένειας σε 13 περιφερειακές ενότητες των συγκεκριμένων χωρών.

«Στην Ελλάδα, παρόλη την έντονη παρουσία του aedes albopictus, δεν έχουν καταγραφεί κρούσματα, πιθανότατα λόγω της έλλειψης μετακίνησης ανθρώπων από ενδημικές χώρες δάγκειου πυρετού στη χώρα», παρατήρησε η πρόεδρος του EMCA. Ο Οργανισμός έχει 178 τακτικά και 13 υποστηρικτικά μέλη σε 32 ευρωπαϊκές χώρες και σε 17 χώρες από άλλες ηπείρους.

Σε ό,τι αφορά τον «ιό του Δυτικού Νείλου», που μεταδίδεται από το κοινό είδος κουνουπιού culex pipiens, ο ιός είναι πλέον ενδημικός σε αρκετές χώρες της Ευρώπης, όπως και στην Ελλάδα, όπου καταγράφηκε η πρώτη επιδημία το 2010. Τα στοιχεία δείχνουν πως το 2004 ήταν επίσης χρονιά ρεκόρ για την Ευρώπη, με άνω των 1.600 κρουσμάτων σε 19 χώρες, αλλά με την Ελλάδα να έχει μειούμενο ποσοστό αναλογικά, με 219 κρούσματα ως τις 23 Οκτωβρίου.

Πρόεδρος ΕΟΔΥ: Προτεραιότητα η επιτήρηση

Ο ΕΟΔΥ έχει βάλει στη λίστα προτεραιοτήτων τα νοσήματα που μεταδίδονται με διαβιβαστές, τόνισε σε παρέμβασή του ο πρόεδρος του Οργανισμού, καθηγητής Χρήστος Χατζηχριστοδούλου. Έκανε λόγο για δεκαπλασιασμό των κονδυλίων για την επιδημιολογική επιτήρηση και σημείωσε ότι θα συνεχιστεί το σχήμα συνεργασίας με τα πανεπιστήμια, το οποίο έχει αποδώσει.

«Εντάξαμε σε ευρωπαϊκά προγράμματα ειδικό κομμάτι για επιτήρηση στις πύλες εισόδου, και για διαβιβαστές που δεν έχουμε εδώ, όπως το aedes aegypti. Ετοιμάσαμε με το Υπουργείο Υγείας το Εθνικό Σχέδιο Δράσης για τον ιό του Δυτικού Νείλου και επίσης ετοιμάσαμε –έχει βγει ήδη μια εγκύκλιος και θα βγει και Υπουργική Απόφαση -που αφορά τα μέτρα στα μέσα μεταφοράς, αεροπλάνα και πλοία- για να αποφύγουμε την εισαγωγή του aedes aegypti», επεσήμανε ο κ. Χατζηχριστοδούλου, προσθέτοντας πως παράλληλα σχεδιάζονται κοινές δράσεις με αρκετές χώρες των Βαλκανίων.

Κλιματική αλλαγή και άλλες αιτίες

Όπως επεσήμανε ο πρόεδρος της Οικοανάπτυξης, Σπύρος Μουρελάτος, οι νέες προκλήσεις δεν είναι μόνο η κλιματική αλλαγή, αλλά και η αστικοποίηση, η παγκοσμιοποίηση, η φτωχοποίηση, η εποίκηση και εγκατάσταση νέων ειδών όπως ο τίγρης της Ασίας που μας δημιουργεί ένα τεράστιο πρόβλημα. Για αυτόν τον λόγο χρειάζεται αλλαγή επαγγελματικού υποδείγματος σε όλους τους φορείς –δημόσιους και ιδιωτικούς- που εμπλέκονται στην καταπολέμηση κουνουπιών, χρήση της τεχνολογίας στην εποπτεία, εξωστρέφεια και ολοκληρωμένη καταπολέμηση με συνδυασμό δράσεων.

Στο επίκεντρο του σεμιναρίου, που ήταν αφιερωμένο στον ρόλο των εποπτών Δημόσιας Υγείας, βρέθηκαν η ενημέρωση σε θέματα επιδημιολογικού κινδύνου και οι τρόποι αντιμετώπισης, η συνεισφορά της τεχνολογίας στη διαχείριση των έργων καταπολέμησης κουνουπιών και η διάδραση μεταξύ επιστήμης και πολιτικής στον δημόσιο και τον ιδιωτικό χώρο.

Η Ευαγγελία Αγαθαγγελίδου, αναπληρώτρια διευθύντρια Δημόσιας Υγείας της Περιφέρειας Κεντρικής Μακεδονίας, παρουσίασε τον τρόπο διοίκησης και επίβλεψης του μεγαλύτερου περιφερειακού έργου καταπολέμησης κουνουπιών σε επίπεδο Ευρωπαϊκής Ένωσης, το οποίο συγκεντρώνει το 25% του συνόλου των κρουσμάτων "Ιού του Δυτικού Νείλου" και το 10% των αντίστοιχων κρουσμάτων ελονοσίας σε επίπεδο Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Ο πρόεδρος της Πανελλήνιας Ένωσης Εποπτών Δημόσιας Υγείας και αναπληρωτής διευθυντής Δημόσιας Υγείας της Περιφέρειας Κρήτης, Δρ Αντώνιος Παπαδάκης, και ο αντιπρόεδρος της Πανελλήνιας Ένωσης Εποπτών Δημόσιας Υγείας ο Γιώργος Μακρυνός, αναφέρθηκαν στη συνεισφορά των εποπτών δημόσιας υγείας στα έργα καταπολέμησης κουνουπιών σε περιφερειακό και δημοτικό επίπεδο.

Ο Δρ David Dyjack, διευθύνων σύμβουλος της Εθνικής Εταιρείας Περιβαλλοντικής Υγείας των ΗΠΑ (ΝΕΗΑ), περιέγραψε τον ρόλο της στην καταπολέμηση των κουνουπιών, ενώ χαιρετισμό απηύθυνε ο αναπληρωτής Περιφερειάρχης Κρήτης Γιώργος Πιτσούλης.