Κορωνοϊός: Δύο νέες παραλλαγές αφήνουν πίσω τον «Κένταυρο»

Η υποπαραλλαγή «Κένταυρος» (ΒΑ.2.75), που πρωτοεμφανίστηκε στην Ινδία και έχει εντοπιστεί στις περισσότερες χώρες της Δύσης, μεταξύ αυτών και στην Ελλάδα, μάλλον δεν θα είναι αυτή που θα οδηγήσει το επερχόμενο χειμερινό κύμα της πανδημίας.

Τρεις νέες υποπαραλλαγές αναπτύσσονται δυναμικά το τελευταίο διάστημα στις ΗΠΑ και σε χώρες της Κεντρικής και Βόρειας Ευρώπης, εκ των οποίων οι δύο φαίνεται να έχουν ήδη προσπεράσει τον «Κένταυρο» σε κάποιες περιοχές. Οι BF.7 και ΒΑ.4.6 θεωρούνται σήμερα οι δύο πιθανότερες για επικράτηση, την ώρα που μια ακόμη υποπαραλλαγή, η BQ.1.1, κάνει την εμφάνισή της στο Ηνωμένο Βασίλειο.

Ο ομότιμος καθηγητής Γενετικής και Γενετικής του Ανθρώπου στο ΑΠΘ Κωνσταντίνος Τριανταφυλλίδης περιγράφει τα χαρακτηριστικά των νέων παραλλαγών. Μιλώντας στο iatronet.gr δεν αποκλείει να έχουν έρθει ήδη και στην Ελλάδα, χωρίς να έχουν ανιχνευτεί ακόμη. Διατυπώνει την εκτίμηση πως παρά την επιπλέον δυνατότητα των νέων υποπαραλλαγών να ανοσοδιαφεύγουν, τα νέα δισθενή εμβόλια θα εξακολουθήσουν να παρέχουν ισχυρή προστασία έναντι της βαριάς νόσησης.

Ποιος θα διαδεχτεί την Όμικρον 5;

Όπως αναφέρει, η κυρίαρχη υποπαραλλαγή Όμικρον 5 (ΒΑ.5) παρουσιάζει σημάδια υποχώρησης σε ΗΠΑ και Ευρώπη, καθώς αναδύονται νέες υποπαραλλαγές του στελέχους Όμικρον. Σύμφωνα με το CDC, την περασμένη εβδομάδα η υποπαραλλαγή BA.4.6 ήταν υπεύθυνη για το 11,9% των νέων μολύνσεων στις ΗΠΑ, παρουσιάζοντας ανοδικές τάσεις, έναντι 83,1% της Όμικρον 5 που υποχωρεί. Η «Κένταυρος» (ΒΑ.2.75) αντιπροσώπευε το 1,4%, ενώ η BF.7 (BA.5.2.1.7), που επίσης υπερτερεί του «Κένταυρου», αντιστοιχεί στο 2,3%.

Στο Ηνωμένο Βασίλειο, αντίστοιχα, η ΒΑ.4.6 αντιπροσωπεύει περίπου το 9% των δειγμάτων, έναντι 3,3% που κατείχε στην πιο πρόσφατη ενημέρωση από την αρμόδια υπηρεσία ασφάλειας υγείας. Ο ρυθμός ανάπτυξης της παραλλαγής ήταν 36%, σχετικά με την κυρίαρχη παραλλαγή ΒΑ.5. Μάλιστα, καταγράφηκε αύξηση των εισαγωγών στα νοσοκομεία, λόγω Covid, σχεδόν κατά 20% σε μια εβδομάδα στην Αγγλία.

Άλλες χώρες της Ευρώπης όπου έχει εντοπιστεί η παραλλαγή ΒΑ.4.6 είναι οι Δανία, Γαλλία, Γερμανία, Λουξεμβούργο, Βέλγιο, Ιταλία, Ιρλανδία, Σουηδία, Ισπανία, Ολλανδία και Ελβετία. Σε ορισμένες από αυτές, ωστόσο, η BF.7 είναι αυτή που έχει πάρει προβάδισμα, με ταχεία εξάπλωση.

Τι γνωρίζουμε για τη ΒΑ.4.6

Πρόκειται για «απόγονο» της ΒΑ.4 του στελέχους Όμικρον. Σύμφωνα με τον κ. Τριανταφυλλίδη, δεν είναι απολύτως σαφές πώς προέκυψε, αλλά είναι πιθανό να προήλθε από ανασυνδυασμό (συμβαίνει όταν δύο διαφορετικές παραλλαγές μολύνουν το ίδιο άτομο την ίδια στιγμή).

Είναι παρόμοια με τη ΒΑ.4, αλλά φέρει μια επιπλέον μετάλλαξη στην πρωτεΐνη της ακίδας, την R346T. Αυτή έχει παρατηρηθεί σε άλλες παραλλαγές και σχετίζεται με την ικανότητα του ιού να διαφεύγει από τα αντισώματα που αποκτήθηκαν με εμβολιασμό ή μόλυνση.

Σύμφωνα με τις πρώτες εκτιμήσεις, η BA.4.6 έχει 6,55% σχετικό πλεονέκτημα φυσικής μετάδοσης έναντι της BA.5 στην Αγγλία, κάτι που υποδηλώνει ότι αναδιπλασιάζεται πιο γρήγορα στα αρχικά στάδια της μόλυνσης και έχει υψηλότερο ρυθμό ανάπτυξης από την Όμικρον 5. Αυτό όμως το σχετικό πλεονέκτημα είναι σημαντικά μικρότερο από αυτό που είχε η BA.5 έναντι της BA.2, που ήταν τουλάχιστον 45%.

Σύμφωνα με το Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης, τα άτομα που είχαν λάβει τρεις δόσεις του αρχικού εμβολίου της Pfizer παρήγαγαν λιγότερα αντισώματα ως απόκριση στην παραλλαγή BA.4.6 παρά στις παραλλαγές BA.4 ή BA.5. «Αυτό είναι ανησυχητικό γιατί υποδηλώνει ότι τα εμβόλια κατά της Covid ενδέχεται να είναι λιγότερο αποτελεσματικά έναντι της παραλλαγής BA.4.6», σημειώνει, διευκρινίζοντας ωστόσο πως «η ικανότητα της παραλλαγής BA.4.6 να αποφεύγει την ανοσία μπορεί ωστόσο να αντιμετωπιστεί ως ένα βαθμό από τα νέα επικαιροποιημένα δισθενή εμβόλια».

Η υποπαραλλαγή ΒF.7

Αποτελεί το 25% των αναφερόμενων κρουσμάτων στο Βέλγιο και το 10% στη Δανία, τη Γερμανία και τη Γαλλία. Το ίδιο πλεονέκτημα ανάπτυξης σε πολλές χώρες οδηγεί τους επιστήμονες στη λογική εκτίμηση ότι η παραλλαγή BF.7 κερδίζει έδαφος και ότι είναι πιθανό να είναι πιο μεταδοτική από τη BA.5. Εξαπλώνεται γρήγορα στην Αγγλία και σύμφωνα με εκτιμήσεις επιστημόνων «θα μπορούσε να είναι κυρίαρχη μέσα σε εβδομάδες».

Η νέα υποπαραλλαγή έχει μια αλλαγή στην πρωτεΐνη της ακίδας -ένα χαρακτηριστικό που της επιτρέπει να εισέρχεται στα κύτταρα-, η οποία παρατηρείται σε άλλα στελέχη Όμικρον που σημειώνουν πρόοδο.

Υποπαραλλαγή BQ.1.1

Η νεότερη από τις νέες παραλλαγές που εμφανίστηκαν πρόσφατα, αν και δεν έχει ακόμη μελετηθεί σε βάθος από την επιστημονική κοινότητα. Δείχνει αρκετή ανάπτυξη, ειδικά στην Αγγλία, όπου το πρώτο δείγμα εντοπίστηκε πριν από 10 ημέρες και τώρα υπάρχουν ήδη 28 κρούσματα με αυτή την παραλλαγή.

Ίσως υπάρχουν και στην Ελλάδα

Ο ομότιμος καθηγητής Γενετικής θεωρεί αρκετά πιθανό οι νέες υποπαραλλαγές να βρίσκονται ήδη και στην Ελλάδα αλλά να μην έχουν εντοπιστεί μέχρι σήμερα. «Με τόσο μεγάλη παρουσία σε ευρωπαϊκές χώρες, μπορεί να έχουν έρθει στην Ελλάδα μέσω του τουρισμού», λέει στο iatronet.gr και προσθέτει: «Η στενή παρακολούθηση νέων παραλλαγών, συμπεριλαμβανομένων της BA.4.6, BQ.1.1, BF.7 και της BA.2.75 είναι πιεστική, καθώς θα μπορούσαν να οδηγήσουν στο επόμενο κύμα πανδημίας Covid. Το κοινό θα πρέπει να είναι προσεκτικό και να συμμορφώνεται με τυχόν μέτρα δημόσιας υγείας που  έχουν τεθεί σε ισχύ για την πρόληψη της εξάπλωσης αυτού που παραμένει ένας πολύ μεταδοτικός ιός».

Έχουμε τα όπλα

Όλες οι υποπαραλλαγές που μας απασχόλησαν από την αρχή του 2022 και αυτές που θα μας απασχολήσουν το επόμενο διάστημα αποτελούν «απογόνους» της Όμικρον.

«Το κακό είναι ότι ο ιός εξακολουθεί να προσπαθεί να αποφύγει το ανοσοποιητικό μας σύστημα», αναφέρει ο κ. Τριανταφυλλίδης, προσθέτοντας και τα τρία θετικά: «Το καλό είναι ότι υπάρχουν ήδη εμβόλια για Όμικρον 4 και 5. Επίσης ευχάριστο είναι ότι τουλάχιστον η Ε.Ε. και οι ΗΠΑ αντιλήφθηκαν ότι πρέπει να χρηματοδοτήσουν μεγάλα ερευνητικά προγράμματα, έτσι ώστε να είναι δυνατή η παρασκευή εμβολίων για οποιονδήποτε ιό εντός 100 ημερών. Τέλος, είναι καλό γιατί τα συμπτώματα της Όμικρον είναι πιο ήπια σε σχέση με προηγούμενα στελέχη όπως η Δέλτα».