Θ. Λύτρας: Γιατί οι θάνατοι δεν χωρούν σε καλούπια «με» ή «από» Covid

Ο επίκουρος καθηγητής Δημόσιας Υγείας στην Ιατρική Σχολή του Ευρωπαϊκού Πανεπιστημίου Κύπρου, Θεόδωρος Λύτρας, έχει τοποθετηθεί σε ανύποπτο χρόνο στο θέμα των θανάτων «με» ή «από» COVID, χαρακτηρίζοντας ως άκυρο και ατυχή τον συγκεκριμένο διαχωρισμό, καθώς ο θάνατος είναι πολυπαραγοντικό φαινόμενο, χωρίς να είναι πάντα ξεκάθαρη η αιτιολογική του αλυσίδα. Μιλώντας στο iatronet.gr, εξηγεί τους λόγους για τους οποίους διαφωνεί με την αλλαγή του τρόπου ανακοίνωσης των θανάτων, που προανήγγειλε τη Δευτέρα ο υπουργός Υγείας, Θάνος Πλεύρης.

Αναφέρει πως οι περισσότερες περιπτώσεις κινούνται στη «γκρίζα ζώνη» μεταξύ των θανάτων που οφείλονται ξεκάθαρα στη λοίμωξη από Covid ή που αντίθετα έχουν εμφανώς άλλη αιτία. Ξεκαθαρίζει πως ο κορωνοϊός δεν προκαλεί μόνο πνευμονίες, αλλά μπορεί να αποδιοργανώσει και με άλλους τρόπους τον οργανισμό οδηγώντας στον θάνατο και διευκρινίζει πως ο βαθμός εμπλοκής του δεν είναι πάντα ευδιάκριτος.

Δεν χωράει σε δύο «καλούπια»

«Το πρόβλημα δεν είναι ότι δεν υπάρχουν θάνατοι ‘με’ και ‘από’ Covid, σαφώς υπάρχουν. Το θέμα είναι πως είναι δύσκολο να προσδιοριστεί ποιος θάνατος είναι ‘με’ και ποιος είναι ‘από’», αναφέρει και το εξηγεί σχηματικά: «Κάποιος άνθρωπος προσβάλλεται από τον ιό, κάνει μια βαριά πνευμονία και πεθαίνει από αυτήν, οπότε είναι ξεκάθαρη η αιτία. Κάποιος άλλος μπορεί να είναι τραυματίας και να πεθάνει από τα τραύματά του, αλλά να βρεθεί και θετικός στον ιό. Εδώ, αντίθετα, είναι ξεκάθαρο ότι πέθανε ‘με’ και όχι ‘από’ Covid. Όμως οι περισσότεροι θάνατοι είναι κάπου στη μέση, μεταξύ αυτών των δύο άκρων».

Σε αυτή τη «γκρίζα ζώνη», όπως την περιγράφει, υπάρχουν δύο κύριες κατηγορίες: Στην πρώτη, υπάρχουν κάποιες συννοσηρότητες, πάνω στις οποίες «κάθεται» η Covid και από τον συνδυασμό επέρχεται ο θάνατος, με μικρή ή μικρότερη συνεισφορά του ιού. Στην δεύτερη κατηγορία, υπάρχει μια αιτιολογική αλυσίδα που μπορεί να ξεκινά από την Covid και να οδηγεί σε θάνατο από άλλη αιτία. Για παράδειγμα να νοσηλεύεται κάποιος λόγω μιας ήπιας πνευμονίας λόγω Covid και μέσα στο νοσοκομείο να επιπλακεί από κάτι άλλο και τελικά να επέλθει από κάτι άλλο ο θάνατος, που όμως έχει ξεκινήσει από την Covid.

«Με αυτούς τους δύο τρόπους, οι περισσότεροι θάνατοι πέφτουν κάπου στην γκρίζα ζώνη, όπου δεν συμμετέχει αποκλειστικά η Covid, αλλά δεν έχει και μηδενική εμπλοκή. Στην πράξη είναι πολύ δύσκολο να προσδιοριστεί με ακρίβεια και ακριβώς γι΄ αυτό το λόγο δεν πρέπει να το αντιμετωπίζουμε διχοτόμα «με» ή «από», σημειώνει.

Επιπλέον, όπως υπογραμμίζει, η επιδημιολογική επιτήρηση λειτουργεί με ξεκάθαρους ορισμούς και δεν περιλαμβάνει διαδικασίες που να απαιτούν το input του θεράποντα ιατρού. «Το να εξετάζεις δηλαδή ξεχωριστά κάθε θάνατο για σκοπούς επιτήρησης και με κάποια υποκειμενικότητα να προσπαθείς να τον χωρέσεις σε δύο μόνο καλούπια -με ή από- νομίζω ότι δεν είναι πολύ παραγωγικό», επισημαίνει.

Δεν κάνει μόνο πνευμονίες

Ο κ. Λύτρας διατυπώνει τη διαφωνία του στο ενδεχόμενο να αποτελέσει βασικό κριτήριο η διάγνωση της πνευμονίας για τον χαρακτηρισμό ενός θανάτου ως «από» Covid. «Δεν ξέρουμε τι θα γίνει τελικά, αλλά η πνευμονία και κλινικά δεν είναι πάντα ξεκάθαρο να διαπιστωθεί, αλλά και δεν είναι και το μόνο στο οποίο μπορεί να εμπλέκεται η Covid», λέει και εξηγεί: «σε κάποιον ηλικιωμένο με πολλές συννοσηρότητες, ακόμη και χωρίς να κάνει πνευμονία, η Covid μπορεί να τον ‘αποδιοργανώσει’ κλινικά και με άλλους τρόπους. Άρα, αν ισχύει η πνευμονία ως μοναδικό κριτήριο δε νομίζω ότι είναι σωστό».

Με αυτό το δεδομένο, ο επίκουρος καθηγητής υποστηρίζει πως η Ελλάδα πρέπει να συνεχίσει να ακολουθεί τις συστάσεις του ΠΟΥ και του ECDC στο συγκεκριμένο θέμα.

Σε αντίθετη περίπτωση, όπως αναφέρει, υπάρχει κίνδυνος να θεωρηθεί δικαιωμένη η στάση των αρνητών της πανδημίας. «Με αυτή την τροποποίηση θα είναι ουσιαστικά σαν να λέει το Υπουργείο Υγείας ότι μέχρι τώρα μετράγαμε λάθος. Είναι δύσκολο να πείσεις ανθρώπους που ούτως ή άλλως είναι δύσπιστοι ότι δεν ισχύει αυτό», υπογραμμίζει.

Γιατί χάνουμε 50 ανθρώπους τη μέρα

Ο κ.Λύτρας είναι επιφυλακτικός στο να χαρακτηρίσει συλλήβδην ως «ήπιες» όλες τις υποπαραλλαγές της Όμικρον, καθώς χρειάζεται να γίνουν αρκετές και μεγάλες μελέτες για να το πει κανείς με ασφάλεια. «Το σίγουρο είναι πως ειδικά οι τελευταίες υποπαραλλαγές της Όμικρον, οι 4 και 5, έχουν αυξημένη ανοσοδιαφυγή», αναφέρει, προσθέτοντας πως παρόλα αυτά τα εμβόλια παρέχουν τη μέγιστη δυνατή προστασία, σε συνδυασμό πάντα με τα μέτρα μείωσης της διασποράς όπως η μάσκα και η τήρηση αποστάσεων.

Ερμηνεύοντας την επιμονή των σκληρών δεικτών και ειδικά των θανάτων σε υψηλά επίπεδα, τονίζει πως «ο ιός –ακόμα κι αν υποθέσουμε ότι έχει εξασθενήσει- παραμένει ένας δύσκολος ιός, δεν είναι μια γριπούλα, ενώ οι επανειλημμένες μολύνσεις συνεισφέρουν στον κίνδυνο», για να προσθέσει: «σίγουρα μπορούμε να κάνουμε καλύτερη δουλειά και ως προς τα ποσοστά εμβολιασμού, ιδίως στις μεγαλύτερες ηλικίες».

Το ανησυχητικό στην ευλογιά πιθήκων

Αναφερόμενος, τέλος, στην ευλογιά των πιθήκων, που συνεχίζει να διασπείρεται σε παγκόσμιο επίπεδο, ο καθηγητής δεν κρύβει την ανησυχία του για έναν συγκεκριμένο λόγο: «Αυτό που με απασχολεί περισσότερο είναι πως πρόκειται για μια νόσο για την οποία ενώ έχουμε τα εργαλεία για να την ελέγξουμε, πριν εξαπλωθεί στον γενικό πληθυσμό και στις ομάδες που δεν θα θέλαμε να εξαπλωθεί, όπως τα παιδιά, δεν βλέπω να κάνουμε ανάλογη προσπάθεια, τόσο στη δική μας χώρα όσο και συνολικά στον κόσμο», λέει. Τα εργαλεία που δεν αξιοποιούνται επαρκώς είναι αφενός η ενημέρωση των ατόμων που βρίσκονται σε κίνδυνο, η ιχνηλάτηση των επαφών και η απομόνωσή τους και αφετέρου, σε ένα δεύτερο επίπεδο, ο εμβολιασμός των επαφών ή των ατόμων υψηλού κινδύνου.