«Το στέλεχος Πι μπορεί να κυκλοφορεί ήδη κάτω από τα ραντάρ μας»

Η παραλλαγή Όμικρον μπορεί να κυκλοφορούσε επί μήνες πριν την ανακαλύψουμε τυχαία, όταν πέρασε στη Νότια Αφρική. Με τον ίδιο τρόπο είναι πιθανό να κυκλοφορεί ήδη η επόμενη, που θα μπορούσε να ονομαστεί «Πι», όταν εντοπιστεί. Το αν θα είναι ηπιότερη ή βαρύτερη από την Όμικρον είναι θέμα τύχης και όχι εξελικτικής του ιού.

Ο Γιώργος Παππάς, παθολόγος, διδάκτωρ του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων και συντάκτης του αξιόπιστου και ιδιαίτερα δημοφιλούς στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης «Ημερολογίου Κορωνοϊού», εξηγεί στο iatronet.gr γιατί θεωρεί λανθασμένη την επένδυση στο επικείμενο τέλος του κορωνοϊού, μέσω της ενδημικότητας.

Επισημαίνει πως η Όμικρον είναι ηπιότερη από τη Δέλτα, αλλά πιθανότατα βαρύτερη από το αρχικό στέλεχος της Γιουχάν σε ό,τι αφορά την επαγωγή σοβαρής νόσου, ενώ εξηγεί για ποιους λόγους δεν μπορεί να χτιστεί ανοσία με βάση τη συγκεκριμένη παραλλαγή. Χτυπάει καμπανάκι για έξαρση περιπτώσεων long Covid τους επόμενους μήνες, ενώ εντοπίζει τον υπαρκτό κίνδυνο μετάδοσης από ζώα. Τέλος, υπογραμμίζει την ανάγκη εστίασης στο σημερινό πρόβλημα, που είναι οι καθημερινές εκατόμβες νεκρών, αντί για τη συζήτηση για το πώς θα περάσουμε το Πάσχα.

Γιατί δεν χτίζεται ανοσία με βάση την Όμικρον

Τα νέα μεταδοτικότερα στελέχη, από το Άλφα και μετά, αύξησαν δραματικά το ποσοστό εμβολιαστικής κάλυψης που απαιτείται για το χτίσιμο ανοσίας μέσω του εμβολιασμού. Με το Όμικρον, ο στόχος έχει φτάσει στο 92%, που δεν έχει πιάσει ούτε η Πορτογαλία.

Σε ό,τι αφορά την ανοσία μέσω νόσησης, ο κ. Παππάς υποστηρίζει πως είναι αδύνατη με βάση την Όμικρον και εξηγεί τους λόγους: Αρχικά, όπως λέει, το κόστος μιας τέτοιας επιλογής θα είναι υψηλό, όχι μόνο σε αριθμό θανάτων -γιατί η Όμικρον είναι ηπιότερη από τη Δέλτα αλλά όχι ήπια-, αλλά και σε ό,τι αφορά το φορτίο στην κοινότητα μέσω του long Covid.

«Ένας στους 100 να παρουσιάσει long Covid, που είναι ελάχιστο σε σχέση με το πραγματικό, σημαίνει 200 άτομα κάθε μέρα που θα ταλαιπωρούνται επί μήνες», αναφέρει και προσθέτει: «Το τρίτο είναι ότι δεν είμαστε σίγουροι πως η Όμικρον επάγει καμία σοβαρή ανοσία. Βλέπουμε από μεγάλες μελέτες στις ΗΠΑ και αλλού ότι η ανοσία επάγεται σε ένα βαθμό απέναντι στο Όμικρον, αλλά όχι απέναντι σε άλλα στελέχη. Αυτοί που θα νοσήσουν ήπια μπορεί να μην έχουν καν ανοσία και να ξανακολλήσουν».

Η παραλλαγή «Πι» μπορεί να κυκλοφορεί ήδη

Με την αλόγιστη κυκλοφορία του ιού, του δίνεις χώρο να συνεχίσει να κυκλοφορεί και να σου βγάλει την επόμενη μετάλλαξη, επισημαίνει ο γιατρός, σημειώνοντας πως αυτή μπορεί να κυκλοφορεί ήδη κάπου έξω από τα ραντάρ μας και να μας έρθει ξαφνικά, όσο ξαφνικά και εντελώς απρόσμενα ήρθε η Όμικρον.

«Βλέπουμε τώρα το Όμικρον 2, που είναι λίγο πιο μεταδοτικό. Δεν ξέρουμε τι θα είναι το ‘Πι’ που θα έρθει κάποια στιγμή. Και εξακολουθούμε να μην ξέρουμε τι ιός κυκλοφορεί στην κοινότητα σε πολλά μέρη του πλανήτη», αναφέρει και συμπληρώνει: «Όπως το Όμικρον μπορεί να κυκλοφορούσε για μήνες στην Αφρική πριν το ανακαλύψουμε εμείς, επειδή για καλή μας τύχη πέρασε και από τη Νότια Αφρική, όπου κάνουν καλό έλεγχο, έτσι μπορεί να κυκλοφορεί ένα άλλο στέλεχος πιο σοβαρό, που μπορεί να μην το έχουμε βρει ακόμη».

Θέμα τύχης αν θα είναι ηπιότερο

Ο κ. Παππάς παραπέμπει σε απόψεις των πλέον διακεκριμένων ειδικών στην εξελικτική ιολογία, που απορρίπτουν την άποψη ότι ο ιός από τη φύση του έχει την τάση να γίνεται ηπιότερος με την πάροδο του χρόνου.

«Η ευλογιά δεν έγινε καθόλου ηπιότερη στο πέρασμα των χιλιάδων χρόνων που ταλαιπώρησε την ανθρωπότητα μέχρι να την εξαφανίσουμε. Ο HIV που είναι μια συνεχιζόμενη πανδημία την οποία την αγνοούμε, δεν έχει γίνει καθόλου ηπιότερος, όπως η ελονοσία και η φυματίωση. Το αντίθετο, προσπαθούν να ξεφύγουν από την ανοσία που έχουμε εμείς εναντίον τους», αναφέρει και εξηγεί γιατί δεν έχει ανάγκη ο ιός να ακολουθήσει αυτή την πορεία: «Λένε κάποιοι ότι γίνεται ηπιότερο για να μη σκοτώσει τον φορέα του. Ναι αλλά με τον συγκεκριμένο ιό υπάρχει μια βασική διαφορά: πρώτα κολλάς, μεταδίδεις για αρκετό διάστημα ενώ είσαι ασυμπτωματικός και στη συνέχεια νοσείς βαριά, αφού έχεις μεταδώσει τον ιό. Δεν τον ‘νοιάζει’ δηλαδή τον ιό αν εσύ θα νοσήσεις βαριά μετά από δέκα μέρες. Τη δουλειά του ιού την έχεις κάνει ως μεταδότης.

Με βάση τα παραπάνω, ο παθολόγος υποστηρίζει πως το επόμενο στέλεχος μπορεί όντως να είναι ηπιότερο από την Όμικρον και να προσομοιάζει με τους ιούς του κοινού κρυολογήματος, αλλά αυτό είναι θέμα τύχης. «Και δεν έχουμε δει μέχρι τώρα τον ιό να ικανοποιεί τις ευχές και τις προσδοκίες μας», σχολιάζει.

Ο αστάθμητος κίνδυνος των ζώων

Η επιστημονική κοινότητα δεν αποκλείει το ενδεχόμενο η Όμικρον να προήλθε από τους ποντικούς. Σύμφωνα με αυτή την εκδοχή, ο άνθρωπος μόλυνε τα ποντίκια, ο ιός έκανε προσαρμογές σε αυτά -γιατί έχει διαπιστωθεί ότι η Όμικρον έχει μια φιλική διάθεση προς τους υποδοχείς των ποντικών- και μετά ξαναγύρισε στον άνθρωπο.

«Αυτή η πιθανότητα τι δηλώνει; Ότι μπορεί σε κάποιον ζωικό πληθυσμό να υπάρχει ένα στέλεχος άλλο και να μολύνει τον άνθρωπο. Το είχαμε δει με τα μινκ στη Δανία τον Σεπτέμβριο του 2020. Μολύναμε εμείς τα μινκ, τα μινκ έβγαλαν μετά έναν παραλλαγμένο ιό, ο οποίος πήγε στον άνθρωπο και θα μπορούσε να διαφύγει της ανοσίας από τότε. Ευτυχώς το βρήκαν γρήγορα οι Δανοί», παρατηρεί και προσθέτει: «Αντιστοίχως, ξέρουμε ότι ένας μεγάλος πληθυσμός λευκών ελαφιών στις ΗΠΑ είναι θετικός στον ιό. Πρόσφατα είδαμε ότι στο Χονγκ Κονγκ άρχισαν να σκοτώνουν χάμστερ, τα οποία έφεραν τον ιό από την Ολλανδία! Αυτά τα πράγματα δεν παρακολουθούμε».

Αποπροσανατολιστική η συζήτηση για το Πάσχα

Ο κ. Παππάς καλεί τους εκπροσώπους της πολιτικής, της επιστήμης και των ΜΜΕ να αφήσουν τη συζήτηση για το πώς θα περάσουμε το Πάσχα και να επικεντρωθούν στο πραγματικό, μείζον πρόβλημα των πολύ υψηλών επιδημιολογικών δεικτών και κυρίως του τραγικού αριθμού καθημερινών θανάτων.

«Πρέπει να εστιάσουμε στο γιατί συμβαίνει αυτό και πώς θα πάψει να συμβαίνει. Ούτε οι 20.000 κρούσματα κάθε μέρα είναι ανεκτός αριθμός, ούτε οι 100 νεκροί, ούτε η στασιμότητα των νοσηλευόμενων στις ΜΕΘ, που σε απόλυτο αριθμό είναι μεγαλύτερος από τη Μ. Βρετανία για παράδειγμα, με επταπλάσιο πληθυσμό».

Ο ίδιος θεωρεί πως θα έπρεπε να έχουμε στη διάθεσή μας περισσότερα επιδημιολογικά στοιχεία για να ερμηνεύσουμε τον υψηλό αριθμό θανάτων. «Είτε είναι ασθενείς από Δέλτα, τους οποίους πάλεψε το σύστημα υγείας για πολύ καιρό να τους κρατήσει στη ζωή και κάποια στιγμή δεν τα κατάφεραν, είτε είναι θάνατοι και από το Όμικρον, κάτι βέβαια που καταρρίπτει το αφήγημα περί ήπιας νόσου, είτε είναι ένα αποτέλεσμα της κούρασης του συστήματος υγείας», σημειώνει.