Σε υψηλό τριμήνου το ιικό φορτίο στη Θεσσαλονίκη

Αυξητική παραμένει η τάση συγκέντρωσης του ιικού φορτίου του SARS-CoV-2 στα αστικά απόβλητα της Θεσσαλονίκης με βάση και τις πιο πρόσφατες για την έρευνα που διεξάγει η Ομάδα Επιδημιολογίας Λυμάτων του ΑΠΘ με την ΕΥΑΘ, σε συνεργασία με την Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας και στο πλαίσιο του Εθνικού Δικτύου του ΕΟΔΥ.

Όπως φαίνεται στα διαγράμματα που παρουσιάζει το ΑΠΕ-ΜΠΕ, έπειτα από εβδομάδες διακυμάνσεων μεταξύ των ημερήσιων μετρήσεων, το ιικό φορτίο βρίσκεται πλέον στις ανώτερες τιμές που έχουν μετρηθεί το τελευταίο τρίμηνο. Η αυξητική αυτή τάση, όπως και η καμπύλη των διακυμάνσεων της προηγούμενης περιόδου, αποτυπώνονται και στο διάγραμμα που συγκρίνει τους κυλιόμενους μέσους όρους επτά (7) ημερών στα λύματα με τους αντίστοιχους στα κρούσματα που ανακοινώνονται καθημερινά από τον ΕΟΔΥ.

Συγκεκριμένα, στα δείγματα που λαμβάνονται καθημερινά στην είσοδο της Εγκατάστασης Επεξεργασίας Λυμάτων Θεσσαλονίκης, αναφορικά με τις εξορθολογισμένες τιμές σχετικής έκκρισης ιικού φορτίου, η μέση τιμή των δύο πιο πρόσφατων μετρήσεων, δηλαδή της Δευτέρας 04/10 και της Τρίτης 05/10 είναι:

• Οριακά αυξημένη (+12%) σε σχέση με τη μέση τιμή των δύο αμέσως προηγούμενων μετρήσεων του Σαββάτου 02/10 και της Κυριακής 03/10.
• Αυξημένη (+48%) σε σχέση με την μέση τιμή της προηγούμενης Δευτέρας 27/09 και Τρίτης 28/09.

«Παρατηρούμε εδώ και εβδομάδες μια αργή αλλά προοδευτική αύξηση του ιικού φορτίου. Επειδή στα λύματα ανιχνεύονται οι εκκρίσεις τόσο από ασυμπτωματικούς όσο και από συμπτωματικούς ασθενείς, η αύξηση αυτή υποδηλώνει μια εντονότερη διασπορά του ιού στην κοινότητα σε σχέση με το προηγούμενο διάστημα, η οποία δεν μπορεί να εντοπισθεί από την συμβατική επιδημιολογική καταγραφή του αριθμού των κρουσμάτων, που αφορά κυρίως συμπτωματικούς ασθενείς που υποβλήθηκαν σε διαγνωστικό μοριακό έλεγχο», δήλωσε στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ο πρύτανης του ΑΠΘ και επιστημονικά υπεύθυνος του ερευνητικού έργου, καθηγητής Νίκος Παπαϊώαννου, εξηγώντας πως «ακόμα και χωρίς συμπτώματα, άτομα που έχουν μολυνθεί μπορεί να μεταδώσουν τον ιό σε άλλους και για αυτό οι μετρήσεις στα λύματα συνιστούν πολύτιμο εργαλείο στην εκτίμηση των δεδομένων για τη δημόσια υγεία». «Εφόσον η έκκριση ιικού φορτίου στα λύματα ξεκινά λίγες ημέρες νωρίτερα πριν εμφανιστούν συμπτώματα στους ασθενείς, αυτό λειτουργεί και ως μια έγκαιρη και αξιόπιστη ένδειξη ενδεχόμενης επερχόμενης επιδημιολογικής έξαρσης», πρόσθεσε ο κ. Παπαϊωάννου.

«Λάθος να συγκρίνουμε το τώρα με το πέρυσι»

Ερωτηθείς αν τα στοιχεία από τις μετρήσεις προμηνύουν απότομη αύξηση της διασποράς του ιού στην κοινότητα, όπως συνέβη το περσινό φθινόπωρο στη Θεσσαλονίκη, ο πρύτανης του ΑΠΘ απάντησε: «Όταν πέρυσι μετρούσαμε στα λύματα την εκρηκτική αύξηση της διασποράς του ιού στην κοινότητα, ήμασταν όλοι θεατές μιας κατάστασης που είχε ξεφύγει από τον έλεγχο. Τότε οι δημόσιες δομές υγείας ξεπέρασαν τα όρια των δυνατοτήτων τους, αλλά και η κοινωνία ήταν ανοχύρωτη χωρίς το εμβόλιο, καθώς άλλος τρόπος περιορισμού της διασποράς του ιού από τα αυστηρά περιοριστικά μέτρα δεν υπήρχε. Σήμερα όσοι έχουν εμβολιαστεί είναι προστατευμένοι αλλά ταυτόχρονα ανακόπτουν και μία δραματική αύξηση των κρουσμάτων και των εισαγωγών στα νοσοκομεία. Είναι λάθος λοιπόν να συγκρίνουμε το τώρα με το πέρυσι. Αυτό που υπογραμμίζει η τωρινή επιδημιολογική εικόνα, είναι την ανάγκη -ακόμη και σήμερα, τώρα!- να αυξηθεί περισσότερο η εμβολιαστική κάλυψη. Δεν υπάρχει περιθώριο για δισταγμούς και θεωρίες συνωμοσίας, κι ο μόνος τρόπος να πάψουμε να θρηνούμε καθημερινές ανθρώπινες απώλειες, ακόμη και νεότατων ανθρώπων, είναι ο εμβολιασμός».

«Ο παράγοντας των μεταλλάξεων στην επιδημιολογική εξίσωση»

Σχετικά με τον ρόλο της μετάλλαξης Δέλτα στην παρούσα φάση της πανδημίας αλλά και τη συσχέτιση των μετρήσεων στα λύματα με τα ημερήσια κρούσμα ο αναπληρωτής καθηγητής Μοριακής Μικροβιολογίας του Τμήματος Κτηνιατρικής ΑΠΘ, Χρυσόστομος Δόβας δήλωσε στο ΑΠΕ-ΜΠΕ : «Κατά την περίοδο όπου κυριαρχούσε το στέλεχος Άλφα και όταν το ιικό φορτίο ήταν υψηλό στα λύματα, η αντίστοιχη αύξηση που παρατηρήθηκε στα καταγεγραμμένα κρούσματα δεν είχε την ίδια ένταση, καθώς υπήρχε περιορισμένη δυνατότητα στον αριθμό των διαγνωστικών ελέγχων. Μετά την ανάδυση του στελέχους Δέλτα στην πόλη και με τη μεγάλη αύξηση των διαγνωστικών ελέγχων στα τέλη Ιουλίου καθώς και μετά τις 13 Σεπτεμβρίου, οι διαφορές αυτές αμβλύνθηκαν κατά πολύ».

Ο κ. Δόβας εκτίμησε πως «οι διακυμάνσεις στα λύματα από εδώ και πέρα μπορεί να είναι κατά περίπτωση υψηλότερες από τα δηλωθέντα κρούσματα καθώς αυτές είναι αντιπροσωπευτικές του συνόλου της κοινότητας». «Η αύξηση στο ιικό φορτίο των λυμάτων που παρατηρούμε από τις 19 Σεπτεμβρίου και μετά, έχει ρυθμό διπλασιασμού ανά 16 ημέρες και εκτιμούμε ότι οφείλεται σε αυξημένη διασπορά του ιού στην κοινότητα μετά τις 13 Σεπτεμβρίου», διευκρίνισε.

«Τι δείχνει για τις μεταβολές στο ιικό φορτίο ο πολυαισθητήρας της ΕΥΑΘ»

Η ΕΥΑΘ, που υποστηρίζει την ομάδα του ΑΠΘ με την συστηματική λήψη καθημερινών δειγμάτων από την Εγκατάσταση Επεξεργασίας Λυμάτων Θεσσαλονίκης (ΕΕΛΘ) διαθέτει τις μετρήσεις παροχής και βασικών χαρακτηριστικών των εισερχόμενων λυμάτων. «Η ΕΥΑΘ ΑΕ ανταποκρινόμενη στην ανάγκη για όσο το δυνατόν μεγαλύτερη ακρίβεια στην καταγραφή της χρονικής μεταβολής των ποιοτικών χαρακτηριστικών των λυμάτων, που είναι απαραίτητα για τον εξορθολογισμό των τιμών ιικού φορτίου που εφαρμόζει η ομάδα του ΑΠΘ, έχει εγκαταστήσει στο σημείο εισόδου των λυμάτων στην ΕΕΛΘ, σε συνεργασία με την ομάδα του ΑΠΘ, ειδικό πολυαισθητήρα για την καταγραφή σε πραγματικό χρόνο (μετρήσεις ανά λεπτό) μιας σειράς φυσικοχημικών παραμέτρων», δήλωσε στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ο καθηγητής Μηχανολόγων Μηχανικών ΑΠΘ και πρόεδρος ΕΥΑΘ Άγις Παπαδόπουλος.

Ο πολυαισθητήρας αυτός, όπως σημείωσε, «επιτρέπει την καλύτερη παρακολούθηση της χρονικής εξέλιξης της ποιότητας των λυμάτων και είναι χρήσιμος όχι μόνο στην τρέχουσα περίπτωση εξορθολογισμού του ιικού φορτίου, αλλά και γενικότερα στην αποτίμηση της μεταβλητότητας της ποιότητας των λυμάτων και στον εντοπισμό πιθανών προβλημάτων με εισροές μικρής χρονικής διάρκειας στο δίκτυο επιτρέποντας άμεση παρέμβαση του προσωπικού της εταιρείας».

Η επικεφαλής της ομάδας υποδοχής των λυμάτων στο ΑΠΘ, από το Εργαστήριο Τεχνικής και Σχεδιασμού Περιβάλλοντος του Tμήματος Πολιτικών Μηχανικών του ΑΠΘ Δρ. Μαρία Πεταλά δήλωσε στο ΑΠΕ-ΜΠΕ πως η μεταβολή στο ιικό φορτίο των λυμάτων της Θεσσαλονίκης μπορεί πλέον να προσδιοριστεί με μεγαλύτερη ακρίβεια διότι την τελευταία περίοδο λειτουργεί στην είσοδο της Εγκατάστασης Επεξεργασίας Λυμάτων Θεσσαλονίκης (ΕΕΛΘ) ειδικός πολυαισθητήρας, ο οποίος μετράει σε πραγματικό χρόνο μια σειρά από φυσικοχημικές παραμέτρους και επιτρέπει λεπτομερή αποτύπωση της χρονικής μεταβλητότητας της ποιότητας των λυμάτων».

«Μετά τις δοκιμές και βαθμονομήσεις που έκανε η ομάδα του ΑΠΘ σε συνεργασία με την ΕΥΑΘ οι μετρήσεις αυτές βελτίωσαν την ακρίβεια του εξορθολογισμού των μετρήσεων ιικού φορτίου με βάση τα φυσικοχημικά χαρακτηριστικά των λυμάτων και αύξησαν σημαντικά την αξιοπιστία των αποτελεσμάτων», εξήγησε.

«Δύο διεθνείς δημοσιεύσεις εργασιών για τη μεθοδολογία της Ομάδας Επιδημιολογίας Λυμάτων του ΑΠΘ»

Οι μετρήσεις της διεπιστημονικής ομάδας επιδημιολογίας λυμάτων του ΑΠΘ λαμβάνουν χώρα καθημερινά περιλαμβάνοντας τον προσδιορισμό του ιικού φορτίου και των παραμέτρων των μοντέλων για την διόρθωση της ποσοτικής εκτίμησης της εξέλιξης της παρουσίας του ιού στο πληθυσμό της Θεσσαλονίκης. Η Ομάδα έχει δημοσιεύσει πρόσφατα σε έγκριτα διεθνή περιοδικά υψηλού κύρους δύο καινοτόμες εργασίες αναφορικά με το ιικό φορτίο στα λύματα. «Η πρώτη δημοσίευση παρουσιάζει μια πρωτοποριακή ανάλυση του ιικού φορτίου στα λύματα συνδυάζοντας κλινικά, επιδημιολογικά και περιβαλλοντικά στοιχεία που επιτρέπει τη συσχέτιση του ιικού φορτίου με τον αριθμό των ημερήσιων κρουσμάτων, συμπτωματικών και ασυμπτωματικών. Η δεύτερη δημοσίευση αναπτύσσει επίσης για πρώτη φορά στη βιβλιογραφία μια μεθοδολογία (μαθηματική προσέγγιση) της προσρόφησης του ιού κατά μήκος ενός δικτύου αποχέτευσης, η οποία είναι απαραίτητη για την αποτίμηση τοπικών μετρήσεων του ιικού φορτίου στη πόλη λαμβάνοντας υπόψη τους διαφορετικούς χρόνους παραμονής εντός των αγωγών του δικτύου καθώς και την ανάμιξη ρευμάτων από αγωγούς λυμάτων από διαφορετικές περιοχές», δήλωσε στο ΑΠΕ ο καθηγητής Χημείας του ΑΠΘ, Θοδωρής Καραπάντσιος.

«Οι δύο αυτές εργασίες έχουν τεθεί στην διάθεση του ΕΟΔΥ και επιτρέπουν αφενός τη σύγκριση των μετρήσεων στα λύματα με τις καταγραφές της ιατρικής επιδημιολογικής επιτήρησης και αφετέρου την σωστή ερμηνεία τοπικών μετρήσεων ιικού φορτίου κατά μήκος του δικτύου αποχέτευσης μιας πόλης», διευκρίνισε ο κ. Καραπάντσιος