Γιατί δεν υπάρχει «αθηναϊκή μετάλλαξη» του κορωνοϊού

Δεν υπάρχουν ενδείξεις για στέλεχος του κορωνοϊού SARS-CoV-2 με ελληνική προέλευση, ξεκαθαρίζουν ο επίκουρος καθηγητής της Ιατρικής Σχολής του ΕΚΠΑ Γκίκας Μαγιορκίνης και ο καθηγητής της Ιατρικής Σχολής του ΕΚΠΑ Θάνος Δημόπουλος, πρύτανης του ΕΚΠΑ.

Η ονοματολογία των νέων στελεχών του κορωνοϊού SARS-CoV-2 αποτελεί μία αρκετά πολύπλοκη διαδικασία. Για να γίνει ωστόσο κατανοητός ο τρόπος με τον οποίο ονοματίζονται τα στελέχη, θα πρέπει να δούμε τον τρόπο με τον οποίο προκύπτουν, αναφέρουν οι δύο καθηγητές.

Σε κάθε αναπαραγωγή του ιού δημιουργούνται μεταλλάξεις, καθότι ο μηχανισμός πολλαπλασιασμού κάνει λάθη κατά τη διαδικασία αντιγραφής του γενετικού υλικού. Να σημειωθεί ότι ο μηχανισμός πολλαπλασιασμού του συγκεκριμένου ιού, αντίθετα με άλλους κορωνοϊούς, έχει μηχανισμούς επιδιόρθωσης. Παρόλη την επιδιόρθωση των λαθών, μεταλλάξεις εξακολουθούν να δημιουργούνται, αν και σε μικρότερο βαθμό από ό,τι σε άλλους ιούς RNA.

Οι ιοί λοιπόν που προκύπτουν, φέρουν συνδυασμούς μεταλλάξεων οι οποίες συγκεντρώνονται σε βάθος χρόνου. Όταν ένας ιός καταφέρει, είτε από τύχη είτε λόγω πλεονεκτήματος, να επεκταθεί στον πληθυσμό και διαφέρει αρκετά από άλλους ιούς λόγω του συνδυασμού των μεταλλάξεων που κουβαλάει, τότε δημιουργεί έναν νέο εξελικτικό κλάδο και ονομάζεται ως στέλεχος.

Η έννοια του «στελέχους» ως οντότητας έχει βιολογικό και εξελικτικό χαρακτήρα. Έτσι, στέλεχος ονομάζουμε το σύνολο των ιών που έχουν παρόμοιες ιδιότητες, γιατί κουβαλάνε παρόμοιους συνδυασμούς μεταλλάξεων. Από την άλλη, δείχνει την εξελικτική ιστορία του ιού και γι' αυτό συνηθίζεται τα στελέχη να ονοματίζονται από την περιοχή που απομονώθηκαν για πρώτη φορά.

Ωστόσο τα τελευταία χρόνια αποφεύγεται ο χαρακτηρισμός των στελεχών με γεωγραφική τοποθεσία, γιατί δημιουργεί στίγμα με αρνητικές συνέπειες στη δημόσια υγεία. Για αυτό τον λόγο τα στελέχη ονοματίζονται με βάση τον εξελικτικό κλάδο που έχουν προκύψει σύμφωνα με συνδυασμό λατινικών γραμμάτων και αριθμών που αναπαριστούν την εξελικτική ιστορία του στελέχους.

Το στέλεχος Β.1.1.318 αποτελεί το δεύτερο σε συχνότητα στέλεχος που απομονώνεται στην ελληνική επικράτεια τους τελευταίους μήνες. Αξίζει να σημειωθεί ότι το στέλεχος απομονώθηκε για πρώτη φορά στη Νιγηρία αλλά ήδη απομονώνεται σε πλήθος άλλων χωρών, σύμφωνα με την πλατφόρμα GISAID, όπως Ηνωμένο Βασίλειο, Βέλγιο, Αυστρία, Γερμανία, Σουηδία, Φινλανδία, Γαλλία, Λουξεμβούργο, Ελβετία, Σλοβενία, Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής, Καναδάς, Αυστραλία, Ιαπωνία, Σιγκαπούρη, Μπαγκλαντές, Αργεντινή, Γκάμπια, Γκαμπόν και Τουρκία.

Ως εκ τούτου δεν υπάρχουν ενδείξεις ότι το συγκεκριμένο στέλεχος έχει ελληνική προέλευση ή κάποια ελληνική ιδιαιτερότητα για την οποία μπορεί να ονοματισθεί με αυτόν τον τρόπο, τονίζουν οι δύο καθηγητές. Προσθέτουν ότι, σχετικά με τις ιδιότητες του στελέχους, προς το παρόν δεν υπάρχουν σαφή στοιχεία για τη μεταδοτικότητα, την ανοσολογική διαφυγή ή την παθογένειά της και γι' αυτό δεν έχει θεωρηθεί μέχρι στιγμής ως στέλεχος ανησυχίας (Variant of Concern).