Καταγγελίες ΕΚΠΟΙΖΩ κατά του TikTok για παραβιάσεις της νομοθεσίας

Καταγγελία κατά του TikTok, της πλατφόρμας δημιουργίας και ανταλλαγής βίντεο, κατέθεσαν η Ένωση Καταναλωτών Ποιότητα Ζωής (ΕΚΠΟΙΖΩ) και οι Ενώσεις Καταναλωτών μέλη της ΠΟΜΕΚ «Η Παρέμβαση», στη Γενική Διεύθυνση Προστασίας Καταναλωτή της Γενικής Γραμματείας Εμπορίου και Προστασίας Καταναλωτή του υπουργείου Ανάπτυξης και Επενδύσεων.

Το αίτημα της καταγγελίας είναι η άμεση διεξαγωγή έρευνας, αναφορικά με τις πρακτικές του «γίγαντα» των κοινωνικών μέσων.

Η Ευρωπαϊκή Ομοσπονδία Καταναλωτών (BEUC), στην οποία η ΕΚΠΟΙΖΩ είναι μέλος, υπέβαλε σχετική καταγγελία στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή μέσω του Δικτύου για τη συνεργασία μεταξύ των κρατών μελών της Ε.Ε. στον τομέα της προστασίας καταναλωτών (Consumer Protection Cooperation Network-CPC Network).

Με βάση τα ευρήματα της νέας έρευνας, στην οποία έχει προβεί η Ευρωπαϊκή Ομοσπονδία Καταναλωτών (BEUC), το Tik Tok παραβιάζει πολλαπλώς την ευρωπαϊκή νομοθεσία προστασίας του καταναλωτή και δεν προστατεύει τα παιδιά από κρυφές διαφημίσεις και ακατάλληλο περιεχόμενο:

– Πολλαπλοί όροι στους γενικούς «Όρους Παροχής Υπηρεσιών» της πλατφόρμας του TikTok είναι αθέμιτοι και καταχρηστικοί: Συγκεκριμένα είναι ασαφείς, αόριστοι και προς όφελος του TikTok εις βάρος των χρηστών του. Επιπρόσθετα, οι όροι πνευματικής ιδιοκτησίας είναι εξίσου αθέμιτοι, καθώς παρέχουν στο TikTok μια απεριόριστη, ανέκκλητη άδεια χρήσης, μετάδοσης, διανομής και αναπαραγωγής των βίντεο που δημοσιεύουν οι χρήστες, χωρίς οικονομικό αντάλλαγμα.

– Ένα αρκετά δημοφιλές χαρακτηριστικό του TikTok είναι ότι, οι χρήστες μπορούν να εξαγοράσουν κέρματα, τα οποία χρησιμοποιούν για εικονικά δώρα απευθυνόμενα σε διασημότητες του TikTok, των οποίων οι επιδόσεις αρέσουν στους χρήστες. Η «Πολιτική Εικονικού Αντικειμένου» του Tik Tok που διαχειρίζεται την εν λόγω λειτουργία περιέχει αθέμιτους όρους και παραπλανητικές πρακτικές. Το TikTok διεκδικεί, για παράδειγμα, το αποκλειστικό δικαίωμα τροποποίησης της συναλλαγματικής ισοτιμίας μεταξύ των νομισμάτων και των δώρων, παρακάμπτοντας ηθελημένα για δικό της όφελος τη χρηματοοικονομική συναλλαγή.

– Το TikTok δεν προστατεύει τα παιδιά και τους εφήβους από κρυφές διαφήμισες και τυχόν επιβλαβές περιεχόμενο στην πλατφόρμα του. Οι προσφορές μάρκετινγκ του TikTok σε εταιρείες που θέλουν να διαφημιστούν στην εφαρμογή του, συμβάλουν στη διάδοση του «κρυφού» μάρκετινγκ. Οι χρήστες παρακινούνται για παράδειγμα να συμμετάσχουν σε διάφορες προσκλήσεις επώνυμων ετικετών, όπου ενθαρρύνονται να δημιουργήσουν περιεχόμενο για συγκεκριμένα προϊόντα. Καθώς οι δημοφιλείς «influencers» είναι συχνά το σημείο εκκίνησης τέτοιων προσκλήσεων, η πρόθεση της εμπορικής εκμετάλλευσης συνήθως καλύπτεται από τους χρήστες. Το TikTok έχει επίσης προφανώς αποτύχει να επιδείξει τη δέουσα επιμέλεια όσον αφορά την προστασία των παιδιών από ακατάλληλο περιεχόμενο, όπως βίντεο που δείχνουν προκλητικό περιεχόμενο, τα οποία βρίσκονται μέσα στην ίδια ενότητα της ιστοσελίδας που κάνει εκείνη τη στιγμή χρήση ο χρήστης.

– Οι πρακτικές του TikTok αναφορικά με την επεξεργασία των προσωπικών δεδομένων των χρηστών είναι παραπλανητικές. Το TikTok δεν ενημερώνει με σαφήνεια τους χρήστες του και ειδικότερα με τρόπο κατανοητό για παιδιά και εφήβους, αναφορικά με τα προσωπικά δεδομένα που συλλέγονται, για ποιο σκοπό και σε ποια νόμιμη βάση. Οι εν λόγω πληροφορίες εξάλλου είναι απαραίτητες για τους καταναλωτές όταν χρησιμοποιούν τις υπηρεσίες του Tik Tok. Ορισμένες από αυτές, καθώς και άλλες πρακτικές, παραβιάζουν τον Γενικό Κανονισμό Προστασίας Δεδομένων και τις έχουν αναφερθεί στην Αρχή Προστασίας Δεδομένων Προσωπικού Χαρακτήρα αλλά και στις Ευρωπαϊκές Αρχές, στο πλαίσιο των ερευνών που βρίσκονται σε εξέλιξη αναφορικά με την εταιρεία.

Η Ευρωπαϊκή Ομοσπονδία Καταναλωτών (BEUC) και τα μέλη της, αιτούνται από τις αρχές να ξεκινήσουν μια ολοκληρωμένη έρευνα, αναφορικά με τις πολιτικές και πρακτικές του TikTok και να διασφαλίσουν ότι, το TikTok σέβεται την ευρωπαϊκή νομοθεσία Προστασίας του Καταναλωτή.

Η εταιρεία θα πρέπει να ενημερώνει σύννομα τους καταναλωτές για το επιχειρηματικό της μοντέλο, όπως και για τις τεχνικές και οργανωτικές ενέργειες επεξεργασίας δεδομένων και να σταματήσει να επιβάλλει αθέμιτους όρους και παραπλανητικές πρακτικές στους χρήστες της.

Το TikTok θα πρέπει επίσης να σταματήσει να κρατά τους χρήστες του στο σκοτάδι σχετικά με τις οικονομικές συνέπειες της αγοράς εικονικών δώρων για τα αγαπημένα τους «είδωλα» και να βελτιώσει τη σύννομη παροχή της εν λόγω υπηρεσίας. Συγκεκριμένα, τα παιδιά και οι έφηβοι, που αποτελούν σημαντικό μέρος του κοινού του TikTok, πρέπει να προστατεύονται επαρκώς όσον αφορά την έκθεσή τους στο μάρκετινγκ, την κρυφή διαφήμιση και το ακατάλληλο περιεχόμενο.

Η Παναγιώτα Καλαποθαράκου, αντιπρόεδρος της ΕΚΠΟΙΖΩ δήλωσε:

«Σε σύντομο χρονικό διάστημα το TikTok έχει γίνει μια από τις πιο δημοφιλείς εφαρμογές των μέσων κοινωνικής δικτύωσης, με εκατομμύρια χρήστες σε όλη την Ευρώπη. Το TikTok όμως έχει απογοητεύσει τους χρήστες του, καθ’ ότι παραβιάζει τα δικαιώματά τους σε τεράστια κλίμακα. Έχουμε ανακαλύψει μια ολόκληρη σειρά παραβιάσεων των δικαιωμάτων του καταναλωτή και γι’ αυτό τον λόγο καταθέσαμε καταγγελία εναντίον του.

Τα παιδιά αγαπούν το TikTok, αλλά η εν λόγω εταιρεία έχει αποτύχει να τα προστατεύσει. Δεν θέλουμε τα νέα παιδιά να εκτίθενται σε διαδεδομένες κρυφές διαφημίσεις και εν αγνοία τους να μετατρέπονται σε «διαφημιστικές πινακίδες», όταν προσπαθούν απλώς να διασκεδάσουν.

Η ΕΚΠΟΙΖΩ μαζί με τις άλλες Ευρωπαϊκές Ενώσεις Καταναλωτών καλούμε τις αρμόδιες εθνικές Ευρωπαϊκές Αρχές να αναλάβουν δράση. Πρέπει να ενεργήσουν άμεσα ώστε να βεβαιωθεί ότι το TikTok είναι ένα ιστότοπος όπου οι καταναλωτές, ειδικά τα παιδιά, μπορούν να διασκεδάσουν χωρίς να στερούνται τα δικαιώματά τους».

Η ΕΚΠΟΙΖΩ υπενθυμίζει ότι οι Ευρωπαϊκές Ενώσεις Καταναλωτών που αποτελούν την Ευρωπαϊκή Ομοσπονδία Καταναλωτών (BEUC) είναι: Test Achats/Test Ankoop (Βέλγιο), Kypriakos Syndesmos Katanaloton/CCA (Κύπρος), dTEST (Τσεχία), Forbrugerrådet Tænk (Δανία), UFC Que Choisir (Γαλλία), vzbv (Γερμανία), EKPIZO (Ελλάδα), Altroconsumo (Iταλία), Consumatori Italiani per l’Europa/CIE (Ιταλία), Consumentenbond (Ολλανδία), Forbrukerradet (Nορβηγία), Spoločnosť ochrany spotrebiteľov (S.O.S.) Poprad (Σλοβακία), Zveza Potrošnikov Slovenije/ZPS (Σλοβενία), Sveriges Konsumenter (Σουηδία), ASUFIN (Ισπανία), Organizacion de Consumidores y Usuarios/OCU (Ισπανία) and Fédération Romande des consommateurs/FRC (Ελβετία). Η Γερμανική Ένωση Καταναλωτών vzbv απέστειλε απευθείας καταγγελία στο TikTok.