Κόλαφος BBC για τις οικιακές βοηθούς στην Κύπρο: Σύγχρονοι σκλάβοι

Για συνθήκες «σύγχρονης δουλείας» και υπόθεση που αποκαλύπτει ένα «σύστημα εκμετάλλευσης» δεκάδων χιλιάδων γυναικών που μετανάστευσαν για να δουλέψουν ως οικιακές βοηθοί κάνει λόγο δημοσίευμα του BBC, με αφορμή τις δολοφονίες στην Κύπρο.

Οπως σημειώνει το BBC, εν μέσω του σοκ, Φιλιππινέζοι διαδηλωτές κατηγόρησαν την Αστυνομία Κύπρου ότι δεν κατάφερε να διερευνήσει σωστά τις εξαφανίσεις των θυμάτων λόγω του μεταναστευτικού τους περιβάλλοντος.

«Οι δολοφονίες είναι μια κλήση αφύπνισης», δήλωσε η Lissa Jatass, οικιακή βοηθός και συμπλήρωσε: «Οι οικιακές βοηθοί εδώ υποφέρουν από αυτό το κακό σύστημα. Οι γυναίκες εδώ είναι οι λιγότερο εκπροσωπούμενες στην κοινωνία».

Η Ester Beatty, τής Οργάνωσης Φιλιππίνων στην Κύπρο, τόνισε ότι οι γυναίκες ήρθαν να εργαστούν στην Κύπρο επειδή ήταν μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης και αισθάνονταν «λίγο πιο χαλαροί». Οι συμβάσεις τους απαιτούν από τους εργοδότες τους να τους παρέχουν δωρεάν διατροφή και διαμονή.

Συνεχίζοντας, το ρεπορτάζ αναφέρει πως η κα Beatty ασχολείται τακτικά με τις καταγγελίες γυναικών των οποίων οι μηνιαίες αποδοχές είναι πολύ χαμηλότερες από το ελάχιστο ποσό των 400 ευρώ. Παρά την υπογραφή συμβάσεων που προβλέπουν εβδομαδιαία εργάσιμη εβδομάδα διάρκειας 42 ωρών, η κα Beatty δήλωσε ότι οι γυναίκες εργάζονται συχνά 12-14 ώρες την ημέρα, με λίγες ή καθόλου διακοπές, και συχνά υπέστησαν σεξουαλική παρενόχληση.

Η κυβέρνηση της Κύπρου λέει ότι εάν παραβιαστούν οι όροι της σύμβασης, έχει θεσπιστεί "αυστηρή διαδικασία" για την αντιμετώπιση μιας καταγγελίας. «Συνεχίζει να ενισχύει τις προσπάθειές της για τη βελτίωση των συνθηκών εργασίας».

«Έχουμε έρθει εδώ και θυσιάζουμε την ζωή μας, έχουμε οικογένειες για να δώσουμε φαγητό, παιδιά για να στείλουμε τον μισθό μας, κάνουμε αυτό για να στηρίξουμε τα παιδιά μας», είπε η Santie, που έφτασε στην Κύπρο από τις Φιλιππίνες το 2011. «Αλλά μας αντιμετωπίζουν σαν δούλους».

Μέσα σε τρεις μήνες, ισχυρίζεται η Santie, υπέστη σεξουαλική παρενόχληση. Παραπονέθηκε στον πράκτορά της, ο οποίος της είπε ότι θα χρειαζόταν να περάσει έξι μήνες με το ζευγάρι πριν ο πράκτορας να μπορέσει να την «απελευθερώσει» και να την αφήσει να εργαστεί για κάποιον άλλο.

Ο πράκτορας, σύμφωνα πάντα με το BBC, προσπάθησε να την πείσει ότι η σεξουαλική παρενόχληση «ήταν μόνο μια φιλική αφή», αλλά τελικά έφυγε επειδή φοβόταν. «Μια άλλη γυναίκα, η Λίζα, εργάστηκε για ένα ηλικιωμένο ζευγάρι. Είπε ότι ο σύζυγος τής ζήτησε επανειλημμένα να τον συνοδεύσει στο κρεβάτι, να τον αγγίξει και να τον αγκαλιάσει. Ισχυρίζεται ότι δέχθηκε επίθεση επίσης από έναν άνδρα για τον οποίο εργάστηκε με μερική απασχόληση».

Ερωτηθείσα αν είχε αναφέρει κάποιο από τα συμβάντα στην αστυνομία, γέλασε. «Δεν θα κάνουν τίποτα», είπε.

Η αστυνομία στην Κύπρο αναφέρει ότι διερευνούν πλήρως τις καταγγελίες για σεξουαλική παρενόχληση και, εάν διαπιστωθεί περίπτωση, προωθείται ποινική δίωξη. Η κυβέρνηση λέει ότι κάθε εργαζόμενος που αισθάνεται ότι είναι θύμα σεξουαλικής παρενόχλησης έχει πλήρη προστασία σύμφωνα με το Κυπριακό Δίκαιο και οι περιπτώσεις εξετάζονται από μια εξειδικευμένη μονάδα. Τόσο οι πράκτορες της Santie όσο και της Liza συμφώνησαν τελικά να τις απελευθερώσουν, αλλά αυτό παρουσίασε μια άλλη σειρά δυσκολιών. Οι εργαζόμενοι που «απελευθερώνονται» πρέπει να βρουν νέους εργοδότες μέσα σε ένα μήνα, διαφορετικά η άδεια εργασίας τους καθίσταται άκυρη και κινδυνεύουν να απελαθούν.

«Φοβόμουν να επιστρέψω στις Φιλιππίνες, επειδή δεν είχα πληρώσει τα τέλη μου», επεσήμανε η Santie. «Το όλο σύστημα είναι κατασκευασμένο για να τους κρατήσει απομονωμένους και ευάλωτους και αποκλεισμένους», δήλωσε ο κ. Πολυκάρπου τής ΚΙΣΑ στο BBC. "Είναι παρόμοιες συνθήκες με την σύγχρονη δουλεία".

Τι απαντά η κυπριακή κυβέρνηση

Ανακοίνωση εξέδωσε το Γραφείο του Κυβερνητικού Εκπροσώπου Πρόδρομου Προδρόμου με αφορμή τα "επικριτικά ή και δυσφημιστικά" δημοσιεύματα, όπως τα χαρακτηρίζει, που υπάρχουν στον ξένο Τύπο σε σχέση με την υπόθεση των δολοφονιών που συγκλονίζουν το νησί. Συγκεκριμένα, η κυβέρνηση αναφέρει:

"Ενόψει δημοσιευμάτων και ισχυρισμών ότι η Κυβέρνηση δεν έχει ανταποκριθεί επαρκώς για την πληροφόρηση διεθνών μέσων ενημέρωσης σχετικά με τη νομοθεσία που ισχύει στην Κυπριακή Δημοκρατία, καθώς και με πολιτικές και δράσεις της Κυβέρνησης και ως εκ τούτου υπήρξαν επικριτικά ή και δυσφημιστικά δημοσιεύματα, δίνονται στη δημοσιότητα λεπτομερείς απαντήσεις που έχουν δώσει τις τελευταίες μέρες το Υπουργείο Εργασίας, Πρόνοιας και Κοινωνικών Ασφαλίσεων και το Υπουργείο Εσωτερικών σε ξένα μέσα ενημέρωσης:

1. Σύμφωνα με τους κανονισμούς αναφορικά με την εργοδότηση προσώπων από τρίτες χώρες, μόνο ένας εργοδότης θεωρείται νόμιμος εργοδότης και είναι αυτός στον οποίο εκδόθηκε η σχετική άδεια για απασχόληση του εργαζόμενου. Οποιαδήποτε περίπτωση απασχόλησης του συγκεκριμένου εργαζόμενου σε άλλον εργοδότη καθ’ υπόδειξη του νόμιμου εργοδότη, δίδει στον εργαζόμενο το δικαίωμα να καταγγείλει τον εργοδότη και να πετύχει με αυτό τον τρόπο την αποδέσμευσή του, διατηρώντας το δικαίωμα να εργαστεί νόμιμα σε άλλον εργοδότη.

2. Η Κυβέρνηση ενισχύει συνεχώς τις προσπάθειες για την βελτίωση των συνθηκών εργασίας για όλους τους εργαζόμενους από τρίτες χώρες και οι όροι απασχόλησης τους προβλέπονται με σαφή τρόπο σε γραπτά συμβόλαια εργασίας που ο εργοδότης είναι υποχρεωμένος να συνάψει και να προσκομίσει για να του παραχωρηθεί η άδεια απασχόλησης. Σημειώνεται ότι οι όροι εργοδότησης εργατών από τρίτες χώρες είναι βάσει των κανονισμών οι ίδιοι ή καλύτεροι από τους όρους εργοδότησης που προβλέπονται από τις συλλογικές συμβάσεις του κλάδου που απασχολούνται ή παρόμοιας επιχείρησης, ούτως ώστε να διασφαλίζεται η ισότητα στην απασχόληση και να αποφεύγεται η εκμετάλλευση.

3. Όλες οι αιτήσεις για απασχόληση εργατών από τρίτες χώρες εξετάζονται από τριμερή επιτροπή στην οποία συμμετέχουν εκπρόσωποι των συνδικαλιστικών οργανώσεων των εργαζομένων και των εργοδοτών, ώστε να διασφαλίζεται ότι τηρούνται τα προβλεπόμενα από τις συλλογικές συμβάσεις και για τους εργαζόμενους τρίτων χωρών.

4. Όλα τα συμβόλαια εργοδότησης για οικιακούς εργαζόμενους προβλέπουν εξαήμερη εργασία με 42 ώρες σύνολο εργάσιμων ορών. Σε περίπτωση υπερωριών προβλέπεται υπερωριακή αμοιβή. Το συμβόλαιο είναι υποχρεωτικό βάσει του Νόμου.

5. Επιπρόσθετα, τα συμβόλαια προβλέπουν για μία μέρα την βδομάδα υποχρεωτική ανάπαυση, χωρίς το δικαίωμα να μην δίδεται αυτή η μέρα, έστω και αν συμφωνούν εργαζόμενος και εργοδότης.

6. Σε περίπτωση παραβίασης οποιωνδήποτε από τους όρους του συμβολαίου ο εργαζόμενος μπορεί να υποβάλει καταγγελία και να αποζημιωθεί, καθώς και να αποδεσμευτεί από τον συγκεκριμένο εργοδότη με το δικαίωμα να εργαστεί σε άλλον εργοδότη της επιλογής του στον ίδιο κλάδο.

7. Για την εξέταση των παραπόνων που υποβάλλονται, η αρμόδια Διυπουργική Επιτροπή έχει καθορίσει συγκεκριμένη διαδικασία ως ακολούθως:

(α) Οι παραπονούμενοι εργαζόμενοι από τρίτες χώρες υποβάλλουν γραπτώς το παράπονο τους στην Υπηρεσία Αλλοδαπών και Μετανάστευσης της Αστυνομίας, όπου σφραγίζεται και στην συνέχεια υποβάλλεται στο οικείο Επαρχιακό Γραφείο του Τμήματος Εργασιακών Σχέσεων του Υπουργείου Εργασίας, Πρόνοιας και Κοινωνικών Ασφαλίσεων.

(β) Το αρμόδιο Επαρχιακό Γραφείο Εργασιακών Σχέσεων, καλεί σε συνάντηση τα δύο μέρη (εργοδότη-εργοδοτούμενο, οι οποίοι μπορεί να συνοδεύονται και από τους αντιπροσώπους τους) για να τοποθετηθούν επί του παραπόνου.

(γ) Στη συνέχεια, ετοιμάζεται έκθεση γεγονότων από Επιθεωρητή του Τμήματος Εργασιακών Σχέσεων με σχετική εισήγηση, η οποία αποστέλλεται στην αρμόδια Επιτροπή Επίλυσης Εργατικών Διαφορών για απόφαση.

(δ) Η Επιτροπή είναι τριμερής και απαρτίζεται από ένα λειτουργό του Υπουργείου Εργασίας, Πρόνοιας και Κοινωνικών Ασφαλίσεων, ένα λειτουργό του Τμήματος Αρχείου Πληθυσμού και Μετανάστευσης του Υπουργείου Εσωτερικών και ένα λειτουργό της Υπηρεσίας Αλλοδαπών και Μετανάστευσης της Αστυνομίας.

(ε) Η τελική απόφαση λαμβάνεται από τον Αν. Διευθυντή του Τμήματος Αρχείου Πληθυσμού και Μετανάστευσης και γνωστοποιείται γραπτώς στα δυο μέρη.

8. Κάθε εργαζόμενος, περιλαμβανομένων κύπριων καθώς και αλλοδαπών, που πιστεύει ότι είναι θύμα σεξουαλικής παρενόχλησης στον χώρο εργασίας του, έχει το δικαίωμα να υποβάλει καταγγελία σύμφωνα με τη σχετική Νομοθεσία περί ισότητας στην εργασία. Η νομοθεσία προσφέρει πλήρη προστασία στον παραπονούμενο καθ’ όλα τα στάδια της διαδικασίας διερεύνησης του παραπόνου. Η ίδια προστασία προσφέρεται και σε κάθε άλλο πρόσωπο που μπορεί να συμβάλει στην πορεία των ερευνών.

9. Οι υποθέσεις σεξουαλικής παρενόχλησης στην εργασία εξετάζονται από εξειδικευμένη μονάδα του Τμήματος Εργασίας, η οποία ενημερώνεται αυτεπαγγέλτως σε κάθε περίπτωση που ένα τέτοιο θέμα προκύπτει ως ζήτημα κατά οποιαδήποτε διαδικασία εξέτασης παραπόνων που υποβάλλονται στο Υπουργείο Εργασίας, Πρόνοιας και Κοινωνικών Ασφαλίσεων.

10. Αναφορικά με την αμοιβή οικιακών εργαζομένων από τρίτες χώρες, σημειώνεται ότι το ποσό που καταβάλλεται από τον εργοδότη στα πρόσωπα αυτά είναι η καθαρή μηνιαία αμοιβή, ενώ ο εργοδότης είναι υποχρεωμένος να καταβάλλει όλες τις εισφορές στα ταμεία κοινωνικής ασφάλισης καθώς και να προσφέρει πλήρη διατροφή και στέγαση στον εργαζόμενο. Επιπλέον, ο εργοδότης είναι υποχρεωμένος να συνάψει ασφάλιση υγείας για τον αλλοδαπό εργαζόμενο, το κόστος της οποίας καταβάλλεται εξ ημισείας από τον εργοδότη και τον εργοδοτούμενο.

11. Ο περί Ασφάλειας και Υγείας στην Εργασία Νόμος του 2011 καλύπτει εξίσου όλους τους εργαζόμενους ανεξαρτήτως υπηκοότητας. Συνεπώς, όταν οποιοσδήποτε εργαζόμενος τρίτης χώρας υποστεί ένα εργατικό ατύχημα κινούνται όλες οι προβλεπόμενες διαδικασίες για διερεύνηση του ατυχήματος και ο εργαζόμενος απολαμβάνει προστασίας και δεν μπορεί να απελαθεί μέχρι την ολοκλήρωση της διερεύνησης του παραπόνου του.

12. Οι προσπάθειες του Υπουργείου Εργασίας, Πρόνοιας και Κοινωνικών Ασφαλίσεων για βελτίωση των μηχανισμών ελέγχου της αγοράς εργασίας είναι συνεχείς. Από τον Ιούνιο 2017 έχει συσταθεί και λειτουργεί η Ενιαία Υπηρεσία Επιθεώρησης του Υπουργείου η οποία διενεργεί πέραν των 6.000 στοχευμένων επιθεωρήσεων τον χρόνο αναφορικά με την προστασία των δικαιωμάτων των εργαζομένων. Σε περιπτώσεις όπου μετά από πληροφορίες ή και αυτεπαγγέλτως εντοπίζονται εργοδότες που παραβιάζουν τις πρόνοιες των εργατικών νομοθεσιών που προνοούν για τα δικαιώματα των εργαζομένων, λαμβάνονται όλα τα μέτρα που προβλέπονται από τις νομοθεσίες, περιλαμβανομένης της ανάκλησης της άδειας απασχόλησης εργαζομένων τρίτων χωρών του εργοδότη που παρανομεί.

13. Σε σχέση με αναφορές εργαζομένων από τρίτες χώρες ότι καταβάλλουν χρηματικά ποσά σε ατζέντηδες, σημειώνεται ότι κάθε τέτοια πληρωμή ή και απαίτηση είναι παράνομη και πρέπει να καταγγέλλεται καθώς ο ατζέντης αντιμετωπίζει σοβαρές ποινές.

14. Οι υπηρεσίες του Υπουργείου Εργασίας, Πρόνοιας και Κοινωνικών Ασφαλίσεων, εφαρμόζοντας τις διατάξεις του περί Ιδιωτικών Γραφείων Εξευρέσεως Εργασίας Νόμου του 2012, έχουν αυξήσει σημαντικά τις επιθεωρήσεις στα γραφεία αυτά: Κατά το 2018 ελέγχθηκαν τα 128 από το σύνολο των 177 γραφείων εξευρέσεως εργασίας και 6 άδειες λειτουργίας αναστάλθηκαν καθώς διαπιστώθηκε ότι παραβιάζονταν οι σχετικές νομοθεσίες. Περαιτέρω, διοργανώνονται κάθε χρόνο εκπαιδευτικά σεμινάρια για τους ιδιοκτήτες και αρμόδιους λειτουργούς των γραφείων εξευρέσεως εργασίας ώστε να ενημερώνονται για τις πρόνοιες των νομοθεσιών και τις υποχρεώσεις τους.

15. Τέλος, αναφορικά με το ζήτημα της κοινωνικής ασφάλισης, σημειώνεται ότι βάσει του περί Κοινωνικών Ασφαλίσεων Νόμου καθώς και του σχετικού Κανονισμού της Ε.Ε. με αρ. 883/2004, ο οποίος εφαρμόζεται πλήρως και στην Κύπρο για τα ζητήματα κοινωνικής ασφάλισης, όλοι οι εργαζόμενοι καλύπτονται εξίσου από το σύστημα κοινωνικής ασφάλισης, ανεξαρτήτως υπηκοότητας. Συγκεκριμένα, όλοι οι εργαζόμενοι τρίτων χωρών που εργάζονται στην Κύπρο, περιλαμβανομένων και των εξαρτωμένων τους που διαμένουν στην Κύπρο, καλύπτονται από το Σχέδιο Κοινωνικών Ασφαλίσεων με τους ίδιους όρους και δικαιώματα όπως και οι κύπριοι πολίτες. Τα δικαιώματα που αποκτούν οι εργαζόμενοι αυτοί βάσει των εισφορών τους στο Ταμείο Κοινωνικών Ασφαλίσεων μπορούν να εξαχθούν σε οποιαδήποτε χώρα του κόσμου και αν διαμένουν".

Πηγή:sigmalive.com, φωτό: Reuters