Δεξαμενή υδρογονανθράκων η ανατολική Μεσόγειος

Το κοίτασμα "Καλυψώ" στο τεμάχιο 6 της Κυπριακής ΑΟΖ, με την ελάχιστη υπολογιζόμενη δυνατή ποσότητα φυσικού αερίου που είναι περίπου 672 εκατομμύρια βαρέλια ισοδύναμου πετρελαίου (3,7 τρισ. κ. πόδια φυσικού αερίου), είναι το τέταρτο μεγαλύτερο κοίτασμα που βρέθηκε στον πλανήτη μας το 2018, μεταδίδει ο Ant1. 

Αν δε τα αποτελέσματα που αναμένουμε να ακούσουμε και επίσημα είναι κάπως μεγαλύτερα, δηλαδή περίπου 4,2 τρισ. κυβικά πόδια φυσικού αερίου (750 εκατ. βαρέλια ισοδύναμου πετρελαίου), τότε θα είναι το τρίτο μεγαλύτερο κοίτασμα υδρογονανθράκων που ανακαλύφθηκε παγκόσμια το 2018. Το μεγαλύτερο κοίτασμα του 2018 είχε ανακαλυφθεί στη Γουιάνα με 2.000 εκατ. βαρέλια και το δεύτερο μεγαλύτερο στη Ρωσία με 1.300 βαρέλια. Το τρίτο ήταν στις ΗΠΑ με 748 βαρέλια.

Όπως σημειώνει σε ρεπορτάζ της η κυπριακής εφημερίδα "Φιλελεύθερος", σε μια ανασκόπηση της βιομηχανίας έρευνας υδρογονανθράκων παγκόσμια για το 2018, η πρώτη διαπίστωση είναι ότι πρόκειται για την καλύτερη χρονιά μετά το 2015 που ο τομέας βρέθηκε σε βαθιά κρίση, ως προς τις επενδύσεις για έρευνες. Ωστόσο το κόστος των γεωτρήσεων έχει μειωθεί σημαντικά -κατά 60% σε σχέση με το 2014- όχι μόνο λόγω της κρίσης που παρουσίασε προηγουμένως ο τομέας, αλλά και σε σημαντικό βαθμό λόγω της αξιοποίησης νέων, έξυπνων τεχνολογιών. 

Στην Ανατολική Μεσόγειο, δηλαδή στην περιοχή μας, στις ΑΟΖ Αιγύπτου, Ισραήλ, Κύπρου και Λιβάνου, συνολικά από το 2002, που ξεκίνησαν οι πρώτες ανακαλύψεις κοιτασμάτων, πέρασαν ήδη 16 χρόνια, μέσα στα οποία έχουν βρεθεί μέχρι τώρα συνολικά 79 τρισ. κυβικά πόδια υδρογονανθράκων, με τα δύο μεγαλύτερα – γιγαντιαία – κοιτάσματα από μόνα τους, δηλαδή το "Ζορ" και το "Λεβιάθαν", να συγκεντρώνουν τα 52 τρισ. κυβικά πόδια από τα 79 τρισ.

Στην Κυπριακή ΑΟΖ, τα τελευταία οκτώ χρόνια, έγιναν 7 γεωτρήσεις και αυτές τις μέρες ολοκληρώνεται η όγδοη. Συγκεκριμένα, είχαμε δύο γεωτρήσεις στο κοίτασμα "Αφροδίτη" από τις Noble – Delek στο τεμάχιο 12, δύο γεωτρήσεις στο τεμάχιο 9 που δεν έδωσαν ανακάλυψη, μια γεώτρηση στους στόχους "Αμαθούσια" και  "Ονήσιλος" στο τεμάχιο 11 από την ΕΝΙ και στον στόχο "Ονησίφορος" από την TOTAL, που έδωσε μεν κοίτασμα, αλλά όχι εμπορικά εκμεταλλεύσιμο.  Ακολούθησε η γεώτρηση στον στόχο "Καλυψώ" που έδωσε κοίτασμα που αναμένεται ότι θα είναι μεταξύ των 4,5 τρισ. και των 7 τρισ. κυβικών ποδών. 

Αξίζει να αναφέρουμε ότι αντίστοιχα, στην ΑΟΖ του Ισραήλ έγιναν έγιναν 21 γεωτρήσεις, σε 17 διαφορετικούς στόχους, από τις οποίες οι εννέα στόχοι δεν έδωσαν αποτέλεσμα. Σε άλλους τρεις στόχος βρέθηκαν μικρά, μη εμπορικά εκμεταλλεύσιμα ως αυτόνομα κοιτάσματα, εκ των οποίων το ένα σε θάλασσα της Λωρίδας της Γάζας, όπως και ένα μικρό, αλλά εκμεταλλεύσιμο κοίτασμα, το "Νταλίτ". Σε άλλους τρεις στόχους, βρέθηκαν ικανοποιητικά κοιτάσματα και εμπορικά εκμεταλλεύσιμα, το "Ταμάρ", το "Τανίν" και το "Καρίς".  Ανακαλύφθηκε από τις Noble- Delek και εταίρους και ένα γιγαντιαίο κοίτασμα, το "Λεβιάθαν", με επιβεβαιωμένες ποσότητες της τάξης των 22 τρισ. κυβικών ποδών, στο οποίο πλέον την τελευταία διετία γίνονται αλλεπάλληλες γεωτρήσεις ανάπτυξής του, όπως και οι υποδομές για τη μεταφορά του στο Ισραήλ. 

Στην ΑΟΖ της Αιγύπτου και πολύ κοντά στα όριά της με την ΑΟΖ της Κύπρου, βρέθηκε και το κοίτασμα – μαμούθ, το "Ζορ", με 30 τρισ. κυβικά πόδια φυσικού αερίου. Οι ειδικοί υπολογίζουν πως τα ποσοστά τεχνικής επιτυχίας στις γεωτρήσεις στην περιοχή υπερβαίνουν το 60%, που είναι ένα από τα πιο υψηλά ποσοστά επιτυχίας παγκόσμια. Επίσης, στα θετικά της περιοχής είναι και οι πολλαπλές δυνατότητες για πωλήσεις, αφού και η περιφερειακή αγορά έχει μεγάλες ανάγκες, οι οποίες μάλιστα αυξάνονται ραγδαία χρόνο με τον χρόνο. Να αναφέρουμε χαρακτηριστικά ότι πέραν της Τουρκίας, αυτή την περίοδο η Αίγυπτος, ο Λίβανος αλλά και η Κύπρος προχωρούν σε νέους διαγωνισμούς εξασφάλισης υγροποιημένου φυσικού αερίου για κάλυψη των αναγκών τους. Μέχρι προ διετίας και το Ισραήλ έκανε το ίδιο.

Το γεγονός και μόνο ότι ένα κοίτασμα όπως το "Ζορ" αναπτύχθηκε για να δώσει το πρώτο φυσικό αέριο μόλις 30 μήνες μετά την ανακάλυψή του δείχνει από μόνο του τη δίψα των περιφερειακών αγορών. Το κοίτασμα "Ταμάρ" ήδη δίνει φυσικό αέριο στο Ισραήλ, ενώ Noblel – Delek προχωρούν και με το "Λεβιάθαν", όπως και η Energean προχωρά με κοίτασμα για το οποίο απέκτησε πρόσφατα τα δικαιώματα, πάντα με προορισμό την ενεργειακή αγορά του Ισραήλ. Επίσης και για το "Αφροδίτη" υπάρχουν οι προκαταρκτικές συμφωνίες για εξαγωγή του στο Ιντκού της Αιγύπτου, με τις διαπραγματεύσεις μεταξύ κυπριακής Κυβέρνησης και Noble να μπαίνουν πλέον σε τελικό στάδιο ώστε να υπάρξει συμφωνία. Οι ειδικοί, σε διεθνές επίπεδο, πλέον χαρακτηρίζουν την Ανατολική Μεσόγειο όχι απλά ως λιμνοθάλασσα αλλά και ως μια μεγάλη δεξαμενή υδρογονανθράκων. Δεν είναι τυχαίο το γεγονός ότι η περιοχή πλέον συγκεντρώνει το έντονο ενδιαφέρον όχι μόνο των γεωλόγων, αλλά και των πολιτικών και των οικονομολόγων όλου του κόσμου.

Αντίστροφη μέτρηση για "Δελφύνη-1"

Οι αμέσως επόμενες μέρες είναι κυριολεκτικά οι πιο κρίσιμες στο γεωτρύπανο Stena Icemax στον στόχο "Δελφύνη-1". Τις τελευταίες μέρες πριν την Πρωτοχρονιά, υπήρξε καθυστέρηση που καθήλωσε για μερικές μέρες το γεωτρητικό πρόγραμμα, λόγω τεχνικών προβλημάτων. Ωστόσο όλα τα προβλήματα ξεπεράστηκαν και η γεώτρηση προχωρά –σύμφωνα με τα στοιχεία του "Φ", από τις 2 Ιανουαρίου ξεκίνησε να λειτουργεί κανονικά– για να φτάσει στον στόχο. Τις προηγούμενες μέρες, η κεφαλή του γεωτρύπανου βρισκόταν μέσα σε σκληρά πετρώματα, που δημιουργούν μια κατ’ αρχήν αισιοδοξία ότι αν τελειώνουν σε ένα υπολογιζόμενο βάθος θα έχουν λειτουργήσει μέσα σε δεκάδες εκατοντάδες αιώνες ως "τάπα" ή ως σφράγισμα του κοιτάσματος, ώστε να μην έχει διαρρεύσει όλους αυτούς τους αιώνες το αέριο από το κοίτασμα. 

Από το σημείο που θα φτάσει στην άνω επιφάνεια του κοιτάσματος, το γεωτρύπανο θα λειτουργήσει περισσότερο ως σύνθετο εργαστήριο ερευνών παρά ως γεωτρύπανο. Το πρώτο που θα έχει να εξετάσει είναι οι διαστάσεις του κοιτάσματος και κυρίως το βάθος του. Το κοντινό "Ζορ" έχει βάθος 600 μέτρα, που είναι και πρωτοφανές. Επίσης οι άλλες διαστάσεις, μήκος, πλάτος, η διαμόρφωσή του, αλλά και η περιεκτικότητα του φυσικού αερίου μέσα στην κοραλλιογενή του δομή. Ακόμη θα αναλυθεί η ποιότητα των υδρογονανθράκων που θα βρεθούν –αν βρεθούν– που σε όλα τα κοιτάσματα της περιοχής μέχρι τώρα έχει άριστα χαρακτηριστικά, που φτάνουν σε 95% μεθάνιο.

Μέχρι να ολοκληρωθούν όλες αυτές οι έρευνες και αναλύσεις τις επόμενες μέρες, όλα τα σενάρια θα είναι ανοικτά, από την απογοήτευση, μέχρι και για ένα μεγάλο κοίτασμα, τόσο σημαντικό που μπορεί να αλλάξει τον ρου των εξελίξεων σε σχέση με τους υδρογονάνθρακες στην περιοχή και βέβαια στην Κύπρο. Συγκεκριμένα, ακόμα και στο πιο απαισιόδοξο σενάριο, που λέει ότι θα βρεθεί ένα μεγάλο ξηρό πηγάδι, δηλαδή δεν βρεθεί εμπορεύσιμο κοίτασμα, η Κύπρος δεν χάνει τίποτα, αν βρεθεί ένα κοίτασμα αντίστοιχο των "Αφροδίτη" και "Καλυψώ" θα έχουνε ένα τρίτο καλό κοίτασμα στην πρόσθεση των διαπιστωμένων υδρογονανθράκων. 

Αν επιβεβαιωθούν οι προσδοκίες για ένα μεγάλο κοίτασμα, ανοίγονται νέες προοπτικές. Αυτό είναι θέμα ημερών. Και θέμα εβδομάδων θα είναι να ολοκληρωθεί και η δεύτερη γεώτρηση των ExxonMobil – Qatar Petroleum. Περιμένουμε δηλαδή τα αποτελέσματα από δύο γεωτρήσεις, που αναλόγως με αυτά θα καθορίσουν πιθανόν και το σύνολο των εξελίξεων στην περιοχή μας, γράφει το philenews.com.

Η ανακάλυψη ενός σημαντικού κοιτάσματος, εκτός των άλλων, θα σημαίνει και επέκταση του γεωτρητικού προγράμματος σε σειρά τεμαχίων, όπου τα σεισμογραφικά έδειξαν μεγάλη πιθανότητα για σειρά μικρότερων κοιτασμάτων, που από μόνα τους δεν θα μπορούσαν να είναι εμπορικά εκμεταλλεύσιμα. 

Ενώ με την ανάπτυξη ενός σημαντικού κοιτάσματος, μικρότερα κοιτάσματα – της τάξης του 1 τρισ. - 1,5 τρισ. κυβικών ποδών– θα μπορούν να γίνουν εκμεταλλεύσιμα, αφού συνδεθούν με τις υποδομές εκμετάλλευσης του μεγαλύτερου κοιτάσματος. Τέτοια μικρότερα κοιτάσματα, βλέπουν οι ειδικοί μέσα από τα σεισμογραφικά του τεμαχίου 12 (που είναι ελεύθερο πλην του κοιτάσματος "Αφροδίτη"), όπως και άλλων, ανοίγοντας ακόμα περισσότερο τις δυνατότητες για έρευνες και εκμετάλλευση.

Έπονται στη συνέχεια άλλες έξι γεωτρήσεις στην Κυπριακή ΑΟΖ

Μέσα στην επόμενη διετία, εντός της Κυπριακής ΑΟΖ προγραμματίζεται να γίνουν τουλάχιστον ακόμα έξι γεωτρήσεις. Η επόμενη γεώτρηση είναι θέμα ημερών να ξεκινήσει και θα είναι αυτή στο τεμάχιο 10, που θα πραγματοποιηθεί από την κοινοπραξία ExxonMobil-Qatar Petroleum στον στόχο "Γλαύκος", αμέσως μετά την αποπεράτωση της γεώτρησης στον στόχο "Δελφύνη-1". Η γεώτρηση, για γεωλογικούς λόγους, έχει αποφασιστεί να γίνει ανεξάρτητα από τα αποτελέσματα στη "Δελφύνη", ενώ ανάλογα με τα αποτελέσματα των δύο γεωτρήσεων, θα προγραμματιστεί και τρίτη γεώτρηση στον στόχο "Ανθεία", αλλά και πιθανότατα θα απαιτηθούν και επιβεβαιωτικές ή πρόσθετες ερευνητικές γεωτρήσεις στους προηγούμενους στόχους. Που δεν περιλαμβάνονται στις προαναφερόμενες έξι γεωτρήσεις, αφού δεν έχουν προγραμματιστεί.

Όπως πέραν αυτών, στο πρόγραμμα της ΕΝΙ ή, πιο σωστά, όπως αναμένεται να διαμορφωθεί των TOTAL-ΕΝΙ μπαίνουν ακόμα πέντε γεωτρήσεις. Η μία εκ των γεωτρήσεων είναι στον στόχο "Σουπιά" που αναβλήθηκε πριν ένα χρόνο λόγω της προκλητικής παρεμπόδισης του γεωτρύπανου από τουρκικά πολεμικά πλοία.  Το γεγονός ότι η ΕΝΙ έχει ζητήσει ανανέωση του συμβολαίου για το τεμάχιο 3 -μαζί με τα τεμάχια 2 και 9-  σημαίνει ότι έχει υπολογίσει όλα τα δεδομένα και θεωρεί ότι μπορεί να προχωρήσει σε γεώτρηση στον "Σουπιά", αφού δεύτερη εγκατάλειψη του στόχου θα είχε σοβαρές επιπτώσεις όχι μόνο για την Κύπρο αλλά και για τον ιταλικό κολοσσό. Οπότε, μπορούμε να προϋποθέσουμε ότι με καταλυτική στήριξη από τη γαλλική TOTAL, με την οποία θα είναι έκπληξη αν δεν συνεργαστεί σε όλα τα τεμάχια που έχει από μόνη της τα δικαιώματα η ΕΝΙ, με κρίση ή χωρίς, με ένθεν και ένθεν φρεγάδες ή όχι, η γεώτρηση στον "Σουπιά" θα γίνει εντός των επόμενων 24 μηνών. Να σημειωθεί ότι ο "Σουπιά", όπως και ο στόχος "Οκτάπους" στο τεμάχιο 3 αλλά και ανάλογοι στόχοι στο τεμάχιο 2 έχουν και σημαντική γεωλογική σημασία, αφού πρόκειται για σχετικά ρηχά ύδατα, αλλά και εντελώς διαφορετική με τις προηγούμενες δύο γεωλογικές διαμορφώσεις που δίνουν κοιτάσματα, δηλαδή αυτές του τύπου "Λεβιάθαν" και αυτές του τύπου "Ζορ". 

Για τις υπόλοιπες τέσσερις γεωτρήσεις που προγραμματίζονται στην Κυπριακή ΑΟΖ, υπάρχουν διάφοροι στόχοι, στο επίκεντρο των οποίων βρίσκονται τέσσερις. Αυτούς τους στόχους θα επιβεβαιώσει ή όχι η έρευνα που βρίσκεται σε εξέλιξη τις τελευταίες εβδομάδες και αναμένεται να ολοκληρωθεί σήμερα, από το ερευνητικό σκάφος "Nautical Geo".

Πρόκειται για πρόσθετες έρευνες και δειγματοληψία σε σειρά σημείων εντός των τεμαχίων 6, 7,  8, 10 και 11. Οι συγκεκριμένες έρευνες θα οδηγήσουν σε τελικές αποφάσεις σε σχέση με τα ακριβή σημεία που αφορούν στις τέσσερις από τις πέντε επόμενες γεωτρήσεις. Το πέμπτο σημείο έχει ήδη καθοριστεί και υπάρχουν όλα τα δεδομένα ώστε να γίνει σε κατάλληλο χρόνο η γεώτρηση. Πρόκειται για τρία τεμάχια (6, 7 και 11) των οποίων τα δικαιώματα έρευνας έχουν οι TOTAL και ΕΝΙ, ένα τεμάχιο (το 8) για το οποίο τα δικαιώματα αναμένεται σύντομα να διατεθούν στη γαλλο-ιταλική κοινοπραξία που το διεκδικεί, όπως και για μέρος του τεμαχίου 10 για το οποίο τα δικαιώματα έχουν οι ExxonMobil –Qatar Petroleum. 

Τα στοιχεία που θα συλλέξει το Nautical Geo όχι μόνο θα "κλειδώσουν" τα σημεία που θα πραγματοποιηθούν οι επόμενες τέσσερις γεωτρήσεις, αλλά και θα οδηγήσουν σε σειρά μελετών που αφορούν στις τεχνικές πτυχές τους. Ακόμα, θα δώσουν ένα σημαντικό μέρος των δεδομένων που απαιτούνται για τις περιβαλλοντικές μελέτες και τις διάφορες εγκρίσεις που απαιτούνται.