"Πόντους" σε Ελληνικό Δημόσιο και ΔΕΗ προσφέρει η απόφαση του Ευρωπαϊκού Δικαστήριου, που δικαιώνει τη δεύτερη για τα θέμα της αποκλειστικότητας στην εκμετάλλευση του λιγνίτη, το οποίο σερνόταν πάνω από μία δεκαετία.

Όπως εκτιμούν παράγοντες της αγοράς, η εξέλιξη αυτή καθιστά περισσότερο ελκυστική τη ΔΕΗ, ενόψει πώλησης μετοχών, ή μονάδων ηλεκτροπαραγωγής, ανεβάζοντας έτσι τις πιθανότητες για μία επιτυχημένη διαδικασία.

Σε ό,τι αφορά στη ΔΕΗ, δικαιώνει την άποψη που διατυπώνονταν με έμφαση από στελέχη και συνδικαλιστές, ότι η ΔΕΗ δεν καταχράται τη δεσπόζουσα θέση της στην αγορά λιγνίτη. Σύμφωνα με την απόφαση, "για την αδυναμία των λοιπών επιχειρηματιών να αποκτήσουν πρόσβαση στα διαθέσιμα κοιτάσματα λιγνίτη δεν ευθύνεται η προσφεύγουσα" και παρακάτω "η μη χορήγηση αδειών εκμεταλλεύσεως λιγνίτη οφείλεται αποκλειστικά στη βούληση της Ελληνικής Δημοκρατίας".

Όπως γίνεται φανερό από το διατακτικό της απόφασης, το Δικαστήριο δεν έκρινε την ουσία, δηλαδή το κατά πόσο μία εταιρεία (κρατική ή ιδιωτική δεν έχει σημασία), καταχράται τη δεσπόζουσα θέση της σε μια αγορά και εν προκειμένω στο λιγνίτη. Με δεδομένο ότι η απόφαση της Κομισιόν, έλεγε ότι η ΔΕΗ η ίδια ευθύνεται για την κατάχρηση της δεσπόζουσας θέσης της, αυτό ακριβώς το σημείο προσέβαλε η ΔΕΗ και δικαιώθηκε.

Ασχέτως πάντως με την απόφαση αυτή, συνεχίζει να ισχύει η δέσμευση της Χώρας έναντι της τρόικας (μνημόνιο) αλλά και της ΕΕ, σχετικά με το άνοιγμα της αγοράς του "φθηνού" ηλεκτρικού ρεύματος (παραγωγή ηλεκτρικού από λιγνίτες και νερά). Απλώς η διαδικασία αυτή θα γίνει με τη ΔΕΗ να έχει πολύ καλύτερη θέση και καμία σχετική εκκρεμότητα με ΕΕ και Ευρωδικαστήριο, για υποθέσεις κατάχρησης δεσπόζουσας θέσης, που επισύρουν παραπομπές και δικαστικές περιπέτειες, τόσο για την ίδια, όσο και για τους επενδυτές που θα αναλάβουν δραστηριότητες της ΔΕΗ.

Αυτό ακριβώς σημειώνει με έμφαση και χθεσινή ανακοίνωση της επιχείρησης, σύμφωνα με την οποία, οι αποφάσεις του Γενικού Δικαστηρίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης "διαφοροποιούν σημαντικά τους όρους και τον τρόπο του περαιτέρω ανοίγματος της αγοράς".

Από την πλευρά του υπουργείου ΠΕΚΑ, κύκλοι του υφυπουργού Ασημάκη Παπαγεωργίου, επεσήμαιναν μεταξύ άλλων ότι "η απόφαση είναι ιδιαίτερα θετική, ως προς την προσπάθεια της Κυβέρνησης για την εφαρμογή ενός σύγχρονου και αποδοτικού μοντέλου για τον εξορθολογισμό και την απελευθέρωση της αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας".

Σε κάθε περίπτωση, η απόφαση δεν αναιρεί το πραγματικό γεγονός ότι σήμερα και άγνωστο για πόσα ακόμη χρόνια, το μονοπώλιο στην αγορά λιγνίτη θα συνεχίσει να διατηρεί η ΔΕΗ. Και αυτό, γιατί "θεωρητικά" υπάρχουν και άλλα διαθέσιμα κοιτάσματα για παραχώρηση σε τρίτους τα αποθέματα των οποίων ανέρχονται σε περίπου 2 δισεκατομμύρια τόνους.

Από την πλευρά της η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει αναγνωρίσει ότι οι εκμεταλλεύσιμες ποσότητες που δεν είναι δεσμευμένες από τη ΔΕΗ, δεν ξεπερνούν τους 1,3 δισ. τόνους, διεσπαρμένες στην χώρα. Οι μεγαλύτερες συγκεντρώσεις αφορούν τα κοιτάσματα Δράμας και Ελασσόνας (970 και 160 εκατομμύρια τόνοι αντίστοιχα), τα οποία μπορούν να στηρίξουν μονάδες ηλεκτροπαραγωγής (αντιστοίχως 4 και 2 μονάδες των 300 μεγαβάτ η μία).

Ωστόσο και στις δύο περιπτώσεις εκδηλώνονται ισχυρές τοπικές αντιδράσεις σε όποια προοπτική εκμετάλλευσης για ηλεκτροπαραγωγή, όπως και κάλυψή τους από τους τοπικούς βουλευτές. Έτσι μένουν τα μικρότερα κοιτάσματα της Βεύης και της Βεγόρας (93 και 14 εκατομμύρια τόνοι αντίστοιχα) στη Δυτική Μακεδονία, για τα οποία το τοπικό περιβάλλον είναι δεκτικό και θετικό στην εκμετάλλευσή τους. Για το πρώτο έχει εκδηλωθεί έντονο ενδιαφέρον εκ μέρους ελλήνων επενδυτών στο πλαίσιο διαγωνιστικής διαδικασίας που ξεκίνησε το ΥΠΕΚΑ. Η προσπάθεια, όμως, βρίσκεται εδώ και χρόνια «σκαλωμένη» στο ΣτΕ, ενώ για το κοίτασμα της Βεγόρας στην ίδια περιοχή, δεν έχει κινηθεί καμία διαδικασία.

Σε κάθε περίπτωση και τα δύο προσφέρουν ελάχιστες ποσότητες που θα μπορούσαν να εξασφαλίσουν αποθέματα για μία μονάδα, ή να λειτουργήσουν συμπληρωματικά για την παραγωγή υφιστάμενων μονάδων (Μελίτη Ι).

Δεν εξετάστηκε

Από τα παραπάνω προκύπτει ότι η απόφαση του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου, κατοχυρώνει το μονοπώλιο της ΔΕΗ στα μεγαλύτερα συγκεντρωμένα αποθέματα λιγνίτη, αφού δεν εξέτασε ή αξιολόγησε τις επιπτώσεις που έχει η μονοπώληση του φθηνού καυσίμου στην αγορά ηλεκτρισμού, λόγω της δεσπόζουσας θέσης της επιχείρησης σε αυτήν.

Το ενδιαφέρον είναι ότι το Δικαστήριο αρνήθηκε να εξετάσει τις αιτιάσεις της Επιτροπής, αλλά και ελληνικών επιχειρήσεων (Ενεργειακή Θεσσαλονίκης, σήμερα Elpedison και HE&D) αναφορικά με τις στρεβλώσεις που προκαλεί στην εγχώρια αγορά ηλεκτρισμού, (διαμόρφωση των τιμών χονδρικής), η αποκλειστικότητα της ΔΕΗ στο λιγνίτη ως φθηνό καύσιμο.

Συγκεκριμένα η Επιτροπή στην απόφασή της το 2008, έλεγε ότι η ΔΕΗ "διατηρεί δεσπόζουσα θέση στην αγορά χονδρικής προμήθειας ηλεκτρικής ενέργειας χάρη στο πλεονέκτημα που της εξασφαλίζει η προνομιακή πρόσβαση στον λιγνίτη και ότι η κατάσταση αυτή δημιουργεί ανισότητα ευκαιριώνστην εν λόγω αγορά μεταξύ της προσφεύγουσας (σ.σ. ΔΕΗ) και των λοιπών επιχειρήσεων".

Για την κατάχρηση αυτή, η οποία σύμφωνα με όλους τους παράγοντες της αγοράς, (παραγωγοί, μεγάλοι καταναλωτές κ.λπ.) αποτελεί μία από τις στρεβλώσεις της αγοράς, το Δικαστήριο έκρινε ότι η Ευρωπαϊκή Επιτροπή «δεν προσδιόρισε ούτε απέδειξε επαρκώς κατά νόμον την κατάχρηση».

Χρηματιστήριο

Η εξέλιξη αυτή όπως ήταν φυσικό απογείωσε τη μετοχή της ΔΕΗ, η οποία όλο το τελευταίο διάστημα βρέθηκε «στα Τάρταρα». Ενδοσυνεδριακά κέρδιζε μέχρι και 10% για να χάσει μεγάλο μέρος των κερδών της μετά τις 3 το μεσημέρι και να κλείσει τελικώς με άνοδο 3,57%.