Καθεστώς απορρύθμισης χαρακτηρίζει σήμερα την αγορά ενέργειας στη χώρα μας, που λειτουργεί υπό την ανοχή της ευρωπαϊκής νομοθεσίας.

Το «μάρμαρο» καλούνται να πληρώσουν πρώτα οι καταναλωτές, που δεν απολαμβάνουν, όπως θα έπρεπε, μειωμένα τιμολόγια ρεύματος, γιατί η ΔΕΗ επιδιώκει να διορθώσει τις ζημίες του παρελθόντος έτους, ενώ κινδυνεύουν με απαξίωση όχι μόνον οι υφιστάμενες ιδιωτικές επενδύσεις στην ηλεκτροπαραγωγή, αλλά και αυτές που είναι σε εξέλιξη αυτή τη στιγμή, και φτάνουν το 1,5 - 2 δισ. ευρώ.

Ας δούμε τα γεγονότα:

1. Δεν έχει προχωρήσει ο διαχωρισμός του Συστήματος Μεταφοράς, με τη ΔΕΗ να επιμένει τα πάγια και ο διαχειριστής του Συστήματος Μεταφοράς να συμπράττουν σε μία εταιρία, η οποία θα είναι 100% θυγατρική της. Διαφορετικές απόψεις για το θέμα αυτό έχουν ο σημερινός ΔΕΣΜΗΕ, η ΡΑΕ, αλλά και ιδιώτες παραγωγοί.

2. Διαιωνίζεται η θεσμική εκκρεμότητα στη ΡΑΕ, με αποτέλεσμα να εκφράζονται προσωπικές απόψεις για κρίσιμα ζητήματα, για τα οποία δεν έχει λάβει θέση η Ολομέλεια της Αρχής.

3. Η ΔΕΗ προβαίνει σε αλχημείες για τη διαμόρφωση της Οριακής Τιμής του Συστήματος, με τη χρησιμοποίηση όλης της υδροηλεκτρικής παραγωγής της, με αποτέλεσμα σήμερα τα τιμολόγια ηλεκτρικού ρεύματος να είναι πολύ πάνω από το κόστος παραγωγής και μεταφοράς του ρεύματος, σε μια εξαιρετική συγκυρία, λόγω της μείωσης της τιμής των καυσίμων, που δεν μετακυλίεται στους τελικούς καταναλωτές.

4. Δεν υφίσταται ρυθμιστικό πλαίσιο για την είσοδο και ιδιωτών παραγωγών στην εμπορία ηλεκτρικού ρεύματος. Επιπλέον, δεν δίνεται καμία άδεια εξαγωγών στους ιδιώτες παραγωγούς, το κέρδος των οποίων αυτή τη στιγμή περιορίζεται μόνον στην παραγωγή τους, ενώ, αντίθετα, η ΔΕΗ κερδίζει και από την κατανάλωση του ρεύματος.

5. Οδηγείται σε αυτοκατάργηση το Συμβούλιο Εθνικής Ενεργειακής Στρατηγικής (ΣΕΕΣ), το οποίο κατήρτισε το 2008 έκθεση για τον μακροχρόνιο ενεργειακό σχεδιασμό της χώρας, ο οποίος τίθεται τώρα εν αμφιβόλω, καθώς η νέα πολιτική του υπουργείου Ανάπτυξης ενθαρρύνει τις επενδύσεις στην «πράσινη» ενέργεια και στο φυσικό αέριο, εξοβελίζοντας τον λιθάνθρακα.

Η αυτοκατάργηση του ΣΕΕΣ

Την προηγούμενη Τρίτη ο υπουργός κ. Κωστής Χατζηδάκης στην πρώτη επίσημη συνέντευξή του ήταν σαφής ως προς τη χρήση του λιθάνθρακα. «Δεν συμπεριλαμβάνεται στις προτεραιότητες της κυβέρνησης και του ΥΠΑΝ», είπε και το απόγευμα της ίδιας ημέρας έδωσε εντολή στο ΣΕΕΣ να προχωρήσει σε νέο ενεργειακό σχεδιασμό έως τα τέλη Μαρτίου.

Μία ημέρα μετά ο α΄ αντιπρόεδρος της ΡΑΕ και προεδρεύων της Ρυθμιστικής Αρχής, αλλά και μέλος του ΣΕΕΣ, κ. Θόδωρος Πανάγος, από το βήμα ημερίδας του ΕΒΕΑ τάχθηκε εμμέσως πλην σαφώς υπέρ της χρήσης του λιθάνθρακα, έστω κι αν εκ των υστέρων «αναγκάστηκε» ανεπίσημα να μιλήσει για «παρεξήγηση» των όσων είπε.

Το ΣΕΕΣ, πάντως, θα προχωρήσει σε μία νέα έκθεση, παρά το γεγονός ότι ο πρόεδρός του κ. Ραφαήλ Μωυσής στην προηγούμενη, η οποία είχε παρουσιαστεί στη Διαρκή Επιτροπή Παραγωγής και Εμπορίου της Βουλής, πέρυσι τον Σεπτέμβριο, είχε ταχθεί υπέρ της λελογισμένης εισαγωγής του λιθάνθρακα στο ενεργειακό ισοζύγιο της χώρας και εξέφραζε με σαφήνεια την άποψη ότι η επάρκεια ηλεκτρικής ενέργειας της χώρας, πρόβλημα το οποίο θα είναι παρόν έως το 2015, δεν μπορεί να εξασφαλιστεί έστω και με την πλήρη αξιοποίηση των εθνικών ενεργειακών πόρων, ήτοι του λιγνίτη, του υδροδυναμικού δυναμικού και της αιολικής και ηλιακής ενέργειας.

Ο κ. Μωυσής μάλιστα χαρακτήριζε «παρακινδυνευμένα σενάρια» αυτά που υποστηρίζουν την κάλυψη των αναγκών ηλεκτροπαραγωγής χωρίς τη χρησιμοποίηση του λιθάνθρακα, γιατί «μπορεί να οδηγήσουν τη χώρα και πάλι σε καταστάσεις οριακής κάλυψης των αναγκών σε ηλεκτρική ενέργεια, ιδίως σε περίπτωση καθυστερήσεων στην υλοποίηση
προγραμματισμένων επενδύσεων (μονάδων ηλεκτροπαραγωγής από ΑΠΕ ή αγωγών φυσικού αερίου)». Οι απόψεις αυτές τώρα έχουν μπει στον μύλο της πολιτικής κουζίνας.

Πάντως, ο πρόεδρος και διευθύνων σύμβουλος της ΔΕΗ κ. Τάκης Αθανασόπουλος δεν φαίνεται να είχε πρόβλημα, επίσημα τουλάχιστον, για άλλη μία φορά να προσαρμόσει τους σχεδιασμούς της Επιχείρησης στην πολιτική του ΥΠΑΝ. Από το βήμα του ίδιου συνεδρίου ανακοίνωσε ότι το επιχειρησιακό πρόγραμμα της ΔΕΗ θα αναθεωρηθεί ως προς το σκέλος του λιθάνθρακα.

Αντίθετα, ο αντιπρόεδρος και αναπληρωτής διευθύνων σύμβουλος της ΔΕΗ κ. Νίκος Χατζηαργυρίου, στην ίδια ημερίδα πάντα, τάχθηκε υπέρ της σύνδεσης των τιμολογίων με το κόστος των εκπεμπόμενων ρύπων, όταν ο κ. Χατζηδάκης μία ημέρα ακριβώς πριν είχε αποκλείσει ρητά αυτό το ενδεχόμενο.

Η αλχημεία της ΔΕΗ

Ανεξάρτητα από τις αιτιάσεις που προβάλλει κατά καιρούς η ΔΕΗ, φαίνεται ότι έχει τη στήριξη του Δημοσίου, έστω κι αν αυτό συνεπάγεται την ακύρωση στην πράξη της απελευθέρωσης της αγοράς.

Το τελευταίο κρούσμα έχει να κάνει με τον νέο υπολογισμό της Οριακής Τιμής Συστήματος (ΟΤΣ), που ισχύει από 1-1-2009. Ο τρόπος αυτός θα έπρεπε να είναι αποτέλεσμα της εφαρμογής των νέων Εγχειριδίων τα οποία είχε υποχρέωση να εκδώσει ο ΔΕΣΜΗΕ σύμφωνα με τον Κώδικα για την Ημερήσια Αγορά. Εγχειρίδια τα οποία θα εξειδίκευαν τον τρόπο υπολογισμού της ΟΤΣ και θα ελάμβαναν υπόψη την 24ωρη βελτιστοποίηση του ηλεκτρικού συστήματος, καθώς και τις απαιτούμενες εφεδρείες, με αποτέλεσμα τη μείωση της ΟΤΣ.

Σε μια περίοδο, λοιπόν, όπου δεν λειτουργούν λόγω βλαβών οι ιδιωτικές μονάδες της Ενεργειακής Θεσσαλονίκης (ΕΛ.ΠΕ.) και της Endesa Hellas (θα μπορέσουν να μπουν στο Σύστημα από τον ερχόμενο Απρίλιο), τίθεται σε εφαρμογή ο ηλεκτρονικός τρόπος υπολογισμού προτού εγκριθούν τα Εγχειρίδια, για τα οποία μάλιστα είχαν ζητηθεί οι απόψεις της αγοράς, αλλά εκ των υστέρων!

Έτσι, χωρίς να υπάρχουν σαφή Εγχειρίδια υπολογισμού από τον ΔΕΣΜΗΕ, με αδιαφανή διαδικασία μέσω μιας ηλεκτρονικής πλατφόρμας η ΔΕΗ, αξιοποιώντας την έλλειψη οδηγιών για τις εφεδρείες, χρησιμοποιεί την ανέξοδη γι' αυτήν εφεδρεία των υδάτινων πόρων, δηλώνοντας όλη την υδροηλεκτρική παραγωγή ως υποχρεωτικά νερά, με μηδενική τιμή προσφοράς στο Σύστημα, με αποτέλεσμα να μειώνεται ακόμη περισσότερο η ΟΤΣ.

Αυτή τη στιγμή, με βάση το τιμολόγιο της ΔΕΠΑ για το φυσικό αέριο, το κόστος παραγωγής της ηλεκτρικής MWh είναι στα 60 ευρώ, όταν η ΟΤΣ διαμορφώνεται σε 55 ευρώ ανά MWh, δηλαδή κάτω του κόστους παραγωγής, ενώ η τιμή του εισαγόμενου ρεύματος από τη Βουλγαρία φτάνει τα 80 ευρώ ανά MWh.

Να υπενθυμίσουμε ότι οι εισαγωγές ρεύματος δεν συμμετέχουν στη διαμόρφωση της ΟΤΣ, ενώ μπαίνουν στο Σύστημα με μηδενική τιμή. Εάν διαμορφωνόταν πραγματική τιμή για την ΟΤΣ, με βάση το κόστος παραγωγής, αυτή θα ήταν μεταξύ 70 - 80 ευρώ ανά MWh. Έτσι, η ΔΕΗ πετυχαίνει να κερδίζει 20 ευρώ ανά MWh στα τελικά τιμολόγια ρεύματος, να επιδοτεί τους Βαλκάνιους παραγωγούς και να θέτει εν κινδύνω τις ιδιωτικές ηλεκτροπαραγωγικές επενδύσεις.

Η ΔΕΗ, με απλά λόγια, αυξάνει σημαντικά τα έσοδά της και από την παραγωγή της και από τους καταναλωτές διαμορφώνοντας το δικό της θετικό αρμπιτράζ, αφού δεν μειώνει τα τιμολόγια ρεύματος, όπως υποχρεούται, εμποδίζει τους ιδιώτες παραγωγούς να μπουν στην αγορά και ωφελεί τους εισαγωγείς, από τους οποίους είναι ο μεγαλύτερος, προκειμένου να κάνουν εξαγωγές προς άλλες χώρες. Έτσι, δικαιολογούνται προφανώς και τα υψηλά κέρδη που ανακοίνωσε ότι θα έχει το 2009.

Γι' αυτό και δεν τη νοιάζει πλέον η εφαρμογή της ρήτρας καυσίμων για την οποία είχε κάνει τόση φασαρία στο παρελθόν. Αν ίσχυε τώρα θα ήταν υποχρεωμένη να μειώσει τις τιμές στα τιμολόγια του ρεύματος. Όσο για τον πρόεδρο του ΔΕΣΜΗΕ, κ. Ευάγγελο Λεκατσά, μπορεί να φωνάζει για τη σύνδεση των τιμολογίων λιανικής προς τη χονδρεμπορική αγορά, μέσω της διαμόρφωσης των τιμολογίων ανάλογα προς τις αλλαγές της ΟΤΣ, αλλά ποιος τον ακούει…


Ο κίνδυνος από τις Βρυξέλλες

Όπως είναι σε θέση να γνωρίζει το euro2day, η αλχημεία αυτή της ΔΕΗ είναι σε πλήρη γνώση του ΥΠΑΝ, καθώς ιδιώτες παραγωγοί έχουν αποστείλει σχετικές επιστολές (και στον ΔΕΣΜΗΕ και στη ΡΑΕ).

Οι ιδιώτες ηλεκτροπαραγωγοί είναι μάλιστα αποφασισμένοι, αν συνεχιστεί επί μακρόν αυτή η τακτική από την πλευρά της ΔΕΗ, χωρίς καμία αντίδραση από πουθενά, να προσφύγουν στα αρμόδια όργανα της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Προοπτική που εκτιμάται ότι θα δημιουργήσει τεράστιο πρόβλημα στο ελληνικό δημόσιο αλλά και στην ίδια τη ΔΕΗ, που έτσι κι αλλιώς έχουν και άλλα ανοιχτά μέτωπα με την Κομισιόν (λιγνίτης, ΔΕΣΜΗΕ).

Ενεργειακοί παράγοντες που μίλησαν στο euro2day απεύχονται να συμβεί στη χώρα μας ό,τι έγινε πριν από δύο χρόνια με κομάντος της Γενικής Διεύθυνσης Ανταγωνισμού της Ε.Ε. που εισέβαλαν κυριολεκτικά σε 17 εταιρίες ευρωπαϊκών χωρών-μελών και τις έκαναν φύλλο και φτερό. Ενδεικτικά και μόνο να αναφερθεί ότι η γερμανική Ε.ΟΝ αναγκάστηκε έναν χρόνο μετά την «εισβολή» να πουλήσει όλον τον τομέα ηλεκτρισμού υπό την απειλή προστίμου πολλών εκατοντάδων εκατομμυρίων ευρώ.