PwC: Η ναυτιλία αντιμέτωπη με μεγάλες προκλήσεις

Η ετήσια ενημέρωση των στελεχών οικονομικών τμημάτων ναυτιλιακών εταιρειών πραγματοποιήθηκε κατά την διάρκεια μιας διήμερης διαδικτυακής εκδήλωσης που διοργάνωσε πρόσφατα η PwC Ελλάδας, με τίτλο “The Annual PwC Update for Shipping Industry Finance Professionals”. Στην εκδήλωση συμμετείχαν περισσότερα από 100 στελέχη του κλάδου τα οποία ενημερώθηκαν για τις παγκόσμιες τάσεις και για σημαντικά θέματα που απασχολούν τις ναυτιλιακές εταιρείες και διαμορφώνουν το χρηματοοικονομικό τοπίο του ναυτιλιακού κλάδου.

Λειτουργώντας μέσα σε ένα απρόβλεπτο και ταχύτατα μεταβαλλόμενο επιχειρηματικό περιβάλλον η ναυτιλία καλείται να προσαρμόζεται άμεσα στις νέες εξελίξεις και στις συνεχείς προκλήσεις. Η Santos Equitz, Managing Director, Shipping Industry Leader, PwC Ελλάδας, ανέφερε: “ Η επίδραση της πανδημίας του COVID 19, οι νέες απαιτήσεις που αφορούν την απόδοση των εταιρειών σε θέματα ESG (Περιβάλλον, Κοινωνία και Εταιρική Διακυβέρνηση) και άλλοι κανονισμοί οι οποίοι επηρεάζουν την ναυτιλιακή χρηματοδότηση, όπως επίσης και οι νέες φορολογικές νομοθεσίες και κανονισμοί, διαμορφώνουν ένα πολύ απαιτητικό περιβάλλον για τις ναυτιλιακές εταιρείες στο οποίο τα στελέχη των οικονομικών τμημάτων καλούνται να ανταποκριθούν γρήγορα και αποτελεσματικά. Η χρήση της κατάλληλης τεχνολογίας, η εφαρμογή αποτελεσματικής εταιρικής διακυβέρνησης και η ανάπτυξη στρατηγικών που βελτιώνουν την εταιρική απόδοση σε θέματα ESG είναι τα κύρια εργαλεία που μπορούν να βοηθήσουν της ναυτιλιακές να ανταποκριθούν σε αυτές τις νέες προκλήσεις.”

Πως η πανδημία του Covid 19 επηρεάζει τις ετήσιες χρηματοοικονομικές εκθέσεις

Η πανδημία του COVID 19 σε συνδυασμό με τις συχνές διακυμάνσεις στις χρηματιστηριακές αγορές, έχουν δημιουργήσει ένα περιβάλλον το οποίο επηρεάζει σημαντικά την λογιστική διαχείριση και την αναφορά των δραστηριοτήτων και συναλλαγών των επιχειρήσεων. Η PwC παρουσίασε τις απόψεις της σχετικά με τον αντίκτυπό που έχουν αυτά τα θέματα στη ναυτιλία, η οποία έχει επηρεαστεί από τις αναταραχές που προκλήθηκαν στις επιχειρήσεις από τα μέτρα αντιμετώπισης της κρίσης και της εύρυθμης λειτουργίας τους, ειδικά όσον αφορά στη διαχείριση των πληρωμάτων και την απαιτούμενη συντήρηση των πλοίων. Όπως επισημάνθηκε, ο έλεγχος απομείωσης στοιχείων ενεργητικού επηρεάζει διάφορα κονδύλια στις χρηματοοικονομικές καταστάσεις, δεδομένου ότι βασίζονται σε παραδοχές και υποθέσεις οι οποίες δοκιμάζονται από την αβεβαιότητα που επικρατεί στην αγορά.

Η PwC προέτρεψε τις εταιρείες να επικοινωνούν από νωρίς με τις δανείστριες τράπεζές τους σε περίπτωση που προβλέπουν πιθανές ρήξεις των δανειακών όρων, καθώς η ταξινόμηση των δανειακών υποχρεώσεων στον ισολογισμό επηρεάζει σημαντικά τους δείκτες ρευστότητας και την αξιολόγηση της αρχής της συνέχισης της επιχειρηματικής δραστηριότητας (going concern) σαν βάση κατάρτισης των χρηματοοικονομικών καταστάσεων. Το σημερινό περιβάλλον δημιουργεί την ανάγκη για διαφάνεια στις γνωστοποιήσεις, με τους χρήστες των καταστάσεων χρηματοοικονομικής αναφοράς να επιθυμούν να κατανοήσουν σε βάθος το πως ανταποκρίνονται οι ναυτιλιακές εταιρείες στις επιπτώσεις που προκύπτουν από την πανδημία.

Η Stephanie Dias, Assurance Director, σχολίασε: “Οι ναυτιλιακές εταιρείες θα πρέπει να λειτουργούν προληπτικά όταν συνομιλούν με τους δανειστές τους, καθώς οι παρούσες συνθήκες στην αγορά μπορεί να αυξήσουν τον κίνδυνο ρευστότητας και τον πιστωτικό κίνδυνο των αντισυμβαλλομένων μερών. Οι εταιρείες χρειάζεται να έχουν κατανοήσει σε βάθος την δυνατότητα για πρόσβαση σε πρόσθετη χρηματοδότηση ή αναχρηματοδότηση των υφιστάμενων δανείων τους, καθώς οι απαιτήσεις που απορρέουν από τις δανειακές τους συμβάσεις έχουν σημαντικές επιπτώσεις στην αξιολόγηση της δυνατότητας τους για συνέχιση της επιχειρηματικής δραστηριότητας (going concern).

Οι τάσεις στην Εταιρική Διακυβέρνηση

Κατά την εκδήλωση, παρουσιάστηκαν και οι πρόσφατες τάσεις στην εταιρική διακυβέρνηση, καθώς και η επίδραση αυτής στην χρηματοοικονομική απόδοση των επιχειρήσεων. Σύμφωνα με τα στελέχη της PwC, η ναυτιλία χρειάζεται να λάβει άμεσα δράσεις ώστε να προκύψει η απαραίτητη βελτίωση στον τομέα της εταιρικής διακυβέρνησης, καθώς αναμένεται ότι θα επηρεαστεί από τις νέες τάσεις σε σχέση με τις αναφορές ESG και νέα κανονιστικά πλαίσια που τίθενται σε εφαρμογή. Πρόσφατες έρευνες έχουν δείξει ότι οι ναυτιλιακές εταιρείες που έχουν ισχυρή εταιρική διακυβέρνηση έχουν και αυξημένη απόδοση μετοχικού κεφαλαίου συγκριτικά με την αγορά.

Επιπλέον, οι δανειστές χρησιμοποιούν τις εκθέσεις ESG που δημοσιεύουν οι εταιρείες, έτσι ώστε να αξιολογήσουν τους μακροπρόθεσμους κινδύνους ως προς την μελλοντική ανάπτυξή τους. Καθώς, η πλειοψηφία των ελληνικών ναυτιλιακών εταιρειών αποτελείται από οικογενειακές επιχειρήσεις, είναι σημαντικό η εταιρική διακυβέρνηση να συνυπάρχει με μια ισχυρή οικογενειακή διακυβέρνηση, έτσι ώστε να ισχυροποιείται η εμπιστοσύνη των πιστωτών. Είναι δε αναμενόμενο ότι η βιωσιμότητα μιας επιχείρησης και η αξιοπιστία της προς τα εξωτερικά ενδιαφερόμενα μέρη, θα επηρεαστούν σε σημαντικό βαθμό από την αποτελεσματικότητα της οικογενειακής διακυβέρνησης.

Ο Γιώργος Δρέλλας, Senior Manager, Governance, Risk & Compliance, PwC Ελλάδας σχολίασε: “Η αποτελεσματικότητα της εταιρικής διακυβέρνησης αποτελεί σημαντική πρόκληση για τις ναυτιλιακές εταιρείες, καθώς επηρεάζει ένα ευρύ φάσμα ενδιαφερόμενων μερών μεταξύ των οποίων οι πλοιοκτήτες, οι εργαζόμενοι, οι πιστωτές, οι ναυλωτές, η κοινωνία κλπ, οι οποίοι επιθυμούν την εξυπηρέτηση των συμφερόντων τους μέσω ενός μηχανισμού εταιρικής διακυβέρνησης ο οποίος διασφαλίζει τη λογοδοσία, την εποπτεία και τον έλεγχο. Συνεπώς, η εταιρική διακυβέρνηση είναι θέμα που θα πρέπει να απασχολεί τόσο τις εισηγμένες όσο και τις μη-εισηγμένες ναυτιλιακές εταιρείες”.

Οι εξελίξεις σε θέματα ESG και οι επιπτώσεις στην δυνατότητα χρηματοδότησης της ναυτιλίας

Το ESG και τα θέματα που άπτονται της κλιματικής αλλαγής εξελίσσονται με ταχείς ρυθμούς και εξακολουθούν να αποτελούν σημαντική πρόκληση για την ναυτιλία. Οι νέοι κανονισμοί που προσδιορίζουν τις γνωστοποιήσεις που πρέπει να περιλαμβάνονται στις εκθέσεις ESG και οι απαιτήσεις που προκύπτουν έχουν μεγάλο αντίκτυπο στις ναυτιλιακές χρηματοδοτήσεις. Επιπλέον, οι ναυτιλιακές εταιρείες θα πρέπει να λάβουν υπόψη τους μία σειρά από θέματα όπως τη διαχείριση των φορέων αξιολόγησης ESG, τις μεταβαλλόμενες απαιτήσεις των επενδυτών, τη δημιουργία ESG απολογισμών που ικανοποιούν τις προσδοκίες των επενδυτών, την ενίσχυση της διακυβέρνησης, το σχεδιασμό στρατηγικών για τη κλιματική ουδετερότητα και τη χρήση της τεχνολογίας για την παροχή αξιόπιστων δεδομένων για παράγοντες μέτρησης της απόδοσης ESG της εταιρείας σε όλα τα ενδιαφερόμενα μέρη. Τέλος, καθώς οι δεσμεύσεις ESG αποτελούν ολοένα και περισσότερο πιεστικά κοινωνικά ζητήματα, αναδεικνύεται μία ακόμη σειρά θεμάτων που πρέπει να ληφθούν υπόψη από τις ναυτιλιακές εταιρείες όπως το μέγεθος και η ηλικία του στόλου, η εφαρμοστικότητα των υπαρχόντων τεχνικών και λειτουργικών μέτρων που λαμβάνονται, η ανάγκη για συνεχή πρόσβαση στα δεδομένα και σε εναλλακτικά πράσινα καύσιμα.

Ο Δημήτρης Σακίπης, Senior Manager, ESG, Sustainability & Climate Change, PwC Ελλάδας σημείωσε:

“Καθώς οι επιδόσεις των εταιρειών σε θέματα ESG αποτελούν πλέον ένα πολύ σημαντικό κριτήριο χρηματοδότησης, οι ναυτιλιακές εταιρείες θα πρέπει να λάβουν υπόψη τους την αναγκαιότητα για τον συνολικό επιχειρησιακό μετασχηματισμό τους. Κάτι τέτοιο συμπεριλαμβάνει τον σχεδιασμό στρατηγικών κλιματικής ουδετερότητας και μείωσης εκπομπών, την ενσωμάτωση των ESG κριτηρίων στις επιχειρησιακές λειτουργίες και την δημιουργία μηχανισμών δημοσιοποίησης ESG πληροφοριών οι οποίοι να ανταποκρίνονται στις απαιτήσεις των ενδιαφερόμενων μερών συμπεριλαμβανομένων των φορέων χρηματοδότησης, των ναυλωτών, των ασφαλιστικών και των κανονιστικών φορέων”.

Η επίπτωση του πλαισίου Βασιλεία 4 (Basel IV) στα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα και η επίδραση του στη χρηματοδότηση της ναυτιλίας

Εκτενής αναφορά έγινε και στην υλοποίηση του πλαισίου Βασιλεία 4 (Basel IV) από τα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα. Το νέο πλαίσιο αποτελεί σημαντική πρόκληση για τις τράπεζες τόσο σε Ευρωπαϊκό όσο και σε παγκόσμιο επίπεδο, καθώς επιφέρει αλλαγές στις μεθοδολογίες υπολογισμού των κεφαλαιακών απαιτήσεων, οι οποίες ενδεχομένως θα οδηγήσουν και σε διαφορετική επιμέτρηση αυτών για όλες τις κατηγορίες κινδύνων. Ειδικότερα για τον κλάδο της ναυτιλίας, το πλαίσιο της Βασιλείας 4 εισάγει νέους τύπους κατηγοριοποίησης για το σκοπό υπολογισμού των κεφαλαιακών απαιτήσεων σύμφωνα με την τυποποιημένη προσέγγιση. Επιπρόσθετα, η κεφαλαιακή επίπτωση για τις χρηματοδοτήσεις στη ναυτιλία εξαρτάται από την προσέγγιση που ακολουθεί κάθε Τράπεζα για τον υπολογισμό των κεφαλαιακών απαιτήσεων για τον πιστωτικό κίνδυνο. Η αναμενόμενη αύξηση των κεφαλαιακών απαιτήσεων των τραπεζών λόγω των ναυτιλιακών τους χαρτοφυλακίων ενδέχεται να οδηγήσει σε αύξηση του κόστους κεφαλαίου και κατά συνέπεια σε αύξηση στο κόστος δανεισμού προς τη ναυτιλία.

Σύμφωνα με τον Ευάγγελο Βενιζέλο, Partner, Assurance, PwC Ελλάδας: “Καθότι το πλαίσιο Βασιλεία 4 αναμένεται ότι θα κάνει τη δανειακή χρηματοδότηση ακριβότερη, οι ναυτιλιακές εταιρείες χρειάζεται να εξετάσουν εναλλακτικές πηγές χρηματοδότησης, όπως είναι η αυξανόμενη χρηματοδότηση από εταιρείες παροχής χρηματοδοτικών μισθώσεων στη ναυτιλία, ειδικά όταν οι εταιρείες αυτές δεν είναι θυγατρικές τραπεζικών ομίλων. Άλλες εναλλακτικές πηγές χρηματοδότησης αποτελούν οι ιδιωτικές τοποθετήσεις (private placements) και η έκδοση ομολόγων υψηλών αποδόσεων”.

Πως η χρήση της τεχνολογίας από τα οικονομικά τμήματα μπορεί να βοηθήσει στην αντιμετώπιση των προκλήσεων

Η ψηφιοποίηση και η τεχνολογία έχουν μεταβάλλει τον τρόπο λειτουργίας των ναυτιλιακών εταιρειών. Η PwC Ελλάδας αναφέρθηκε στις προκλήσεις αλλά και τις ευκαιρίες για τα οικονομικά τμήματα μέσω της χρήσης συγκεκριμένων εφαρμογών.

Ο μετασχηματισμός των οικονομικών τμημάτων επιτυγχάνεται με τη χρήση βέλτιστων πρακτικών, την υιοθέτηση τεχνολογιών αυτοματοποίησης διαδικασιών, τη χρήση των cloud ERPs, την ευελιξία και τις δυνατότητες που προσφέρουν οι ψηφιακές πλατφόρμες, η προηγμένη ανάλυση και μοντελοποίηση δεδομένων, οι αυτοματοποιημένοι και προληπτικοί έλεγχοι. Ο μετασχηματισμός αυτός έχει ως ζητούμενο την στρατηγική μεταμόρφωση του μοντέλου λειτουργίας των οικονομικών τμημάτων και του ρόλου τους στην εταιρεία, παράλληλα με την ενεργοποίηση των ναυτιλιακών εταιρειών στην ψηφιακή εποχή. Σύμφωνα με την PwC Ελλάδας, η λύση της SAP με το S4HANA μπορεί να υποστηρίξει τα οικονομικά τμήματα, ώστε να ανταποκριθούν στις προκλήσεις που αντιμετωπίζουν όπως για παράδειγμα οι χρονοβόρες και μη προτυποποιημένες διαδικασίες της σύνταξης των οικονομικών καταστάσεων και της παρακολούθησης της απόδοσης, η έλλειψη διαφάνειας όσον αφορά στις διαδικασίες προμηθειών και η καθυστέρηση στη διαδικασία πληρωμών των τιμολογίων. Η ύπαρξη πολλαπλών συστημάτων και η έλλειψη ενοποιημένων διαδικασιών μεταξύ διαφορετικών τμημάτων, που συχνά παρατηρούνται σε ναυτιλιακές εταιρείες, καταλήγουν σε αναποτελεσματική χρήση των πόρων του οργανισμού και σε αυξημένη ανάγκη μη συστημικών διαδικασιών ελέγχου.

Ο Ιωάννης Ποταμίτης, Director, Applications τόνισε: “Η λύση της SAP S4HANA προσφέρει ενοποιημένη και κεντροποιημένη πληροφορία, σύμφωνα με τα τοπικά αλλά και διεθνή λογιστικά πρότυπα όπως τα US GAAPs και IFRS. Τα δεδομένα βρίσκονται σε τυποποιημένη μορφή και ενημερώνονται σε πραγματικό χρόνο, προσφέροντας αξιόπιστη και έγκαιρη πληροφόρηση μέσω εργαλείων αναφορών που είναι εύκολα διαχειρίσιμα από τους χρήστες της πληροφορίας. Επίσης, τα δεδομένα των ολοκληρωμένων διαδικασιών, όπως αυτή των προμηθειών μέχρι και την πληρωμή των τιμολογίων, αποθηκεύονται σε ενοποιημένη μορφή και απλοποιημένη αρχιτεκτονική, ώστε να είναι διαθέσιμα μεταξύ διαφορετικών τμημάτων του οργανισμού. Το ενοποιημένο μοντέλο δεδομένων σε συνδυασμό με την ενσωματωμένη λειτουργικότητα τεχνητής νοημοσύνης, επιταχύνουν την παρακολούθηση της απόδοσης του οργανισμού και αποτελούν τα βασικά στοιχεία που πρέπει να λάβουν υπόψη τους οι οικονομικές υπηρεσίες των ναυτιλιακών εταιρειών κατά την διάρκεια του τεχνολογικού τους μετασχηματισμού”.

Φορολογία: Οι επιπτώσεις των EU economic substance rules και των αναφορών DAC 6 στις ναυτιλιακές εταιρείες

Όσον αφορά στα φορολογικά θέματα, όπως ανέφερε η Σταυρούλα Μαρουσάκη, Tax Director, PwC Ελλάδας: “Το ελληνικό καθεστώς φορολογίας έχει σταθεροποιηθεί από το 2019 και μετά, χωρίς να αναμένονται άλλες εξελιξεις στο άμεσο μέλλον. Συνεπώς, στην φετινή μας εκδήλωση εστιάσαμε στους κανόνες της Ε.Ε. περί ενίσχυσης της οικονομικής υπόστασης σε δικαιοδοσίες με προνομιακό φορολογικό καθεστώς (EU economic substance rules) & και στις νέες υποχρεώσεις που επιβάλλονται στο πλαίσιο της Οδηγίας της Ε.Ε. αναφορικά με τη διοικητική συνεργασία των Κρατών Μελών στο τομέα της φορολογίας (DAC6).”

Σύμφωνα με την Χριστίνα Τσιρώνη, Manager, Tax, PwC Ελλάδας: “Η εισαγωγή των Κανόνων της Ε.Ε. περί ενίσχυσης της οικονομικής υπόστασης σε δικαιοδοσίες με προνομιακό φορολογικό καθεστώς (EU Economic Substance Rules) σηματοδοτούν μια σημαντική αλλαγή για τα Διεθνή Χρηματοοικονομικά Κέντρα. Αυτοί οι νέοι κανόνες βρίσκονται στον αντίποδα των διεθνών φορολογικών κανόνων που έχουν εισάγει κανόνες για να αποτρέψουν τη διάβρωση της φορολογικής βάσης και της μεταφοράς κερδών από κράτη με υψηλό φορολογικό καθεστώς σε κράτη με προνομιακό φορολογικό καθεστώς (BEPS). Οι ναυτιλιακές εταιρείες σε παγκόσμιο επίπεδο καλούνται να ερευνούν, σε τακτική βάση, τα χαρτοφυλάκια τους για τυχόν εταιρικές δομές, στις οποίες συμμετέχουν εταιρείες που λειτουργούν σε δικαιοδοσίες με μηδενικό ή ευνοϊκό φορολογικό σύστημα και να ελέγχουν ότι πληρούνται οι σχετικές απαιτήσεις των εν λόγω κανόνων σε αυτές τις δικαιοδοσίες”.

Η Αντωνία Ζαχάκη, Manager, Tax, PwC Ελλάδα επισήμανε επίσης: “Οι κανόνες DAC6 εισάγουν νέα υποχρέωση αναφοράς στις φορολογικές αρχές πληροφοριών σχετικά με τις διασυνοριακές συναλλαγές των εταιρειών. Οι υποχρεώσεις αυτές βαρύνουν καταρχάς τους εξωτερικούς συμβούλους των εταιρειών αλλά σε κάποιες περιπτώσεις η υποχρέωση αναφοράς μπορεί να βαρύνει και τις ίδιες τις εταιρείες. Καθώς δεν υπάρχει στην εν λόγω νομοθεσία ρητή απαλλαγή για τις εταιρείες που δραστηριοποιούνται στον ναυτιλιακό κλάδο, δεν αποκλείεται κάποιες απο τις συναλλαγές των εταιρειών αυτών να εμπίπτουν στο νέο πλαίσιο”.

Ο Σωκράτης Λεπτός - Μπούρτζη, Partner στη PwC Ελλάδας και Global Shipping & Ports Leader στο δίκτυο της PwC παγκοσμίως σχολίασε: “Η PwC Ελλάδας, παρακολουθεί στενά το ταχύτατα μεταβαλλόμενο επιχειρηματικό τοπίο στον κλάδο της ναυτιλίας και παραμένει κοντά στους επαγγελματίες της αγοράς. Οι ναυτιλιακές εταιρείες αντιμετωπίζουν πολλαπλές, διαφορετικές και απρόσμενες προκλήσεις οι οποίες επηρεάζουν σε βάθος τις βασικές τους λειτουργίες. Η PwC διαθέτει μεγάλη εμπειρία στην παροχή υπηρεσιών προς τις ναυτιλιακές εταιρείες και τα εξειδικευμένα στελέχη μας μπορούν να τις στηρίξουν αποτελεσματικά στην εξεύρεση λύσεων για την αντιμετώπιση αυτών των προκλήσεων”.