Πονοκέφαλος για τους εργολάβους η έλλειψη νέων έργων

Οι ζημιές συνολικού ύψους 175 εκατ. ευρώ που παρουσίασαν το 2019 οι τέσσερις μεγαλύτερες εισηγμένες τεχνικές εταιρείες από τη δραστηριότητα στον τομέα των κατασκευών και τα σημαντικά κέρδη, ύψους 121 εκατ. ευρώ, που είχαν την ίδια χρονιά από τις παραχωρήσεις δείχνουν τη μετάλλαξη των ισχυρών ομίλων τα τελευταία χρόνια.

Το εξαιρετικά χαμηλό συνολικό ανεκτέλεστο υπόλοιπο των υπογεγραμμένων συμβάσεων, που περιορίστηκε σε 4,64 δισ. ευρώ στο τέλος του 2019, όταν προ πενταετίας ήταν υπερδιπλάσιο (στα 9,5 δισ. ευρώ είχε φτάσει το 2014), αναδεικνύει, ταυτόχρονα, τη δυσάρεστη θέση που βρίσκονται οι περισσότεροι.

Χωρίς νέες συμβάσεις στην Ελλάδα και με περιορισμένη παρουσία στις αγορές του εξωτερικού, οι κατασκευαστικοί όμιλοι στρέφονται στις παραχωρήσεις και στην ενέργεια, προκειμένου να συγκρατήσουν έσοδα και, κυρίως, τα κέρδη.

Εξαιτίας της απουσίας νέων συμβάσεων στον κατασκευαστικό κλάδο, τα συνολικά έσοδα των ΕΛΛΑΚΤΩΡ, ΓΕΚ ΤΕΡΝΑ, ΑΒΑΞ και Intrakat υποχώρησαν το 2019 κατά σχεδόν 800 εκατ. ευρώ σε σύγκριση με το 2018 και διαμορφώθηκαν σε 3,3 δισ. ευρώ. Οι δύο από τους τέσσερις ομίλους (ΕΛΛΑΚΤΩΡ και ΑΒΑΞ) παρουσίασαν, μάλιστα, σημαντικές ζημιές, εξαιτίας των κατασκευών, που άγγιξαν συνολικά τα 200 εκατ. ευρώ. Αντίθετα κέρδη 55,7 εκατ. είχε ο όμιλος ΓΕΚ ΤΕΡΝΑ και 1,35 εκατ. ευρώ η Ιntrakat. Το 2019 ήταν μια ακόμα χρονιά που το άθροισμα των κερδών των τεσσάρων ομίλων ήταν αρνητικό κυρίως εξαιτίας του σχεδίου νοικοκυρέματος από τη διοίκηση του ομίλου ΕΛΛΑΚΤΩΡ και των απόνερων από τις δραστηριότητες της ΑΒΑΞ στη Μέση Ανατολή.

Η τελευταία επιχείρησε, μέσω της απόκτησης συμμετοχών που κατείχε η υπό εκκαθάριση J&Ρ Overseas, να διευρύνει περαιτέρω την παρουσία της στη Μέση Ανατολή, αλλά αναγκάστηκε στο τέλος του έτους να αποσυρθεί από την αγορά του Κατάρ και να εγκαταλείψει συμβάσεις περί τα 300 εκατ. ευρώ. Είναι θέμα εβδομάδων η ολοκλήρωση συμφωνίας πώλησης τριών θυγατρικών στο Κατάρ στον τοπικό συνέταιρο. Ωστόσο σχεδόν τα μισά έσοδα του ομίλου από τις κατασκευές (τα 210 από τα 442 εκατ. ευρώ) προέρχονταν πέρυσι από τις αγορές του εξωτερικού.

Ο όμιλος ΕΛΛΑΚΤΩΡ εξακολουθεί να έχει τα μεγαλύτερα έσοδα από τις διεθνείς αγορές, που προσέγγισαν πέρυσι τα 500 εκατ. από περίπου 800 εκατ. ευρώ το 2018. Η διοίκησή του έχει ανακοινώσει, πάντως, πως ειδικά στις κατασκευές, περιορίζεται στην αγορά της Ρουμανίας, όπου έχει υπογράψει σημαντικές συμβάσεις. Ηδη έχει σταματήσει τη δραστηριότητα σε αρκετές άλλες αγορές όπως η Σερβία, η Αλβανία κ.α., ενώ με σημαντικές ζημιές περιορίζει και τη διεθνή παρουσία στην κατασκευή φωτοβολταϊκών.

Σταθερός, κοντά στα 210 εκατ. ευρώ, ήταν ο κύκλος εργασιών του ομίλου ΓΕΚ ΤΕΡΝΑ από τις διεθνείς αγορές. Οι παραχωρήσεις ήταν αυτές που κατάφεραν να περιορίσουν το εύρος των ζημιών για τους εισηγμένους κατασκευαστικούς ομίλους και γι’ αυτό τον λόγο οι διοικήσεις επαναλαμβάνουν με κάθε ευκαιρία πως επιδιώκουν να διευρύνουν την παρουσία τους στον συγκεκριμένο κλάδο. Όμως, μετά την πρόσφατη σύμβαση παραχώρησης του νέου αεροδρομίου στο Καστέλι Ηρακλείου στην κοινοπραξία ΤΕΡΝΑ - GMR, οι διαγωνισμοί για νέα έργα παραχώρησης καθυστερούν.

Επί τέσσερα χρόνια συνεχίζεται ο «ανταγωνιστικός διάλογος» για την υποθαλάσσια ζεύξη Σαλαμίνας - Περάματος, ενώ σε αρχικό στάδιο βρίσκονται άλλοι διαγωνισμοί όπως για τον Βόρειο Οδικό Αξονα Κρήτης (ΒΟΑΚ), τον άξονα Καλαμάτα - Πύλος - Μεθώνη, κ.α. Στα τέλη του φθινοπώρου, αν δεν υπάρξει νέα αναβολή, εκτιμάται πως θα κατατεθούν οι δεσμευτικές προσφορές στον διαγωνισμό για την παραχώρηση της Εγνατίας Οδού. Μεγάλη μάχη αναμένεται να δοθεί την προσεχή τριετία και για την τύχη της Αττικής Οδού, η σύμβαση παραχώρησης της οποίας λήγει τον Οκτώβριο του 2024.

Συμβάσεις παραχώρησης δεν είναι, πάντως, μόνο οι δρόμοι, με τους ισχυρούς ομίλους να συμμετέχουν αυτή την περίοδο σε σειρά έργων με Σύμπραξη Δημοσίου και Ιδιωτικού Τομέα (ΣΔΙΤ), από μονάδες επεξεργασίας απορριμμάτων μέχρι φοιτητικές κατοικίες, που εξασφαλίζουν σταθερά επαναλαμβανόμενα έσοδα. Όμως δύσκολα θα ευδοκιμήσει κάποιος από αυτούς τους διαγωνισμούς μέσα στο 2020. Ελπίδες υπάρχουν για το μεγάλο έργο ΣΔΙΤ που αφορά την ανάπτυξη υποδομών ευρυζωνικών δικτύων σε μη εμπορικές περιοχές (Ultra Fast Broadband), ύψους περί τα 800 εκατ. ευρώ. Το έργο, που διεκδικούν όλοι οι ισχυροί εργολάβοι και οι τηλεπικοινωνιακοί πάροχοι, πιθανώς θα κατακυρωθεί εντός της χρονιάς.

Σημαντικότατο στήριγμα για τους εισηγμένους κατασκευαστικούς ομίλους αποτελεί και η ενέργεια. Στο τέλος του έτους, ο όμιλος ΓΕΚ ΤΕΡΝΑ, μέσω της θυγατρικής ΤΕΡΝΑ Ενεργειακή, κατείχε την πρώτη θέση στην ελληνική αγορά αιολικής ενέργειας με 554,1 MW, ενώ ακολουθούσε ο όμιλος ΕΛΛΑΚΤΩΡ με 397,5 MW. Η ΤΕΡΝΑ Ενεργειακή δραστηριοποιείται και στις αγορές των ΗΠΑ, της Πολωνίας και της Βουλγαρίας στον τομέα των Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας (ΑΠΕ). Και η ΑΒΑΞ, μέσω της θυγατρικής Volterra, είχε πέρυσι έσοδα περί τα 115 εκατ. ευρώ από τον ενεργειακό κλάδο, σημαντικά αυξημένα από τα 85 εκατ. ευρώ του 2018. Η Ιntrakat είχε μεταβιβάσει στη μητρική Intracom Holdings τη δραστηριότητα στον τομέα των ΑΠΕ.

Η εικόνα σε επίπεδο αποτελεσμάτων αναμένεται, πάντως, να είναι καλύτερη στην τρέχουσα χρήση καθώς είχε επιβαρυνθεί σημαντικά από τις διαγραφές στις οποίες προχώρησε την τελευταία διετία η διοίκηση της ΕΛΛΑΚΤΩΡ υπό τους αδερφούς Καλλιτσάντση, στο πλαίσιο της διαδικασίας αναδιάρθρωσης του ομίλου.

Όμως, είναι πλέον σαφές πως τα κέρδη από τις κατασκευές αποτελούν παρελθόν και πως χωρίς τα επαναλαμβανόμενα έσοδα από τις παραχωρήσεις και την ενέργεια, η κατάσταση θα ήταν πολύ δυσάρεστη. Με τον συνολικό δανεισμό των τεσσάρων ομίλων στα 4,2 δισ. ευρώ, δεν υπάρχουν και πολλά περιθώρια για νέες αστοχίες.