Κατασκευαστικές: Οι κρίσιμες προϋποθέσεις για ενίσχυση της εξωστρέφειας

Η διάσωση και ανάπτυξη του κλάδου συνδέεται με την ουσιαστική στήριξη του επίσημου ελληνικού κράτους και του εγχώριου τραπεζικού συστήματος, ώστε να αναλάβουν και να υλοποιήσουν κερδοφόρα έργα στο εξωτερικό, καθώς και με αλλαγές στο πλαίσιο παραγωγής των έργων στην Ελλάδα, ώστε να αναχαιτιστεί η συνεχής συρρίκνωση της κατασκευαστικής δραστηριότητας.

Αυτός ήταν ο κοινός παρονομαστής των παρεμβάσεων που έκαναν χθες, στο πλαίσιο του 3ου Συνεδρίου Υποδομών και Μεταφορών, οι διοικήσεις των πέντε μεγαλύτερων κατασκευαστικών ομίλων της χώρας.

Οι διοικήσεις βρέθηκαν, πάντως, αντιμέτωπες με τον υπουργό Υποδομών Χρήστο Σπίρτζη, ο οποίος χρησιμοποίησε σκληρή γλώσσα, προκειμένου να εισπράξει εξίσου σκληρή απάντηση. Το σχέδιο της Νέας Δημοκρατίας, σε περίπτωση που θα κερδίσει τις προσεχείς εκλογές, παρουσίασε ο τομεάρχης Υποδομών και Μεταφορών Κώστας Καραμανλής.

Ο διευθύνων σύμβουλος της ΑΚΤΩΡ, του ομίλου Ελλάκτωρ, Αλέξανδρος Εξάρχου υποστήριξε πως τέσσερα προβλήματα απασχολούν σήμερα τον κατασκευαστικό κλάδο: Πρώτον, η συρρίκνωση της κατασκευαστικής δραστηριότητας στην Ελλάδα, δεύτερον, η απουσία στήριξης των τεχνικών εταιρειών για επέκταση στο εξωτερικό, τρίτον, η απουσία αντίστοιχης στήριξης από τον τραπεζικό κλάδο ώστε να επεκταθούν διεθνώς και τέταρτον, ο κίνδυνος αφελληνισμού. Οσο για την άποψη σύμφωνα με την οποία η δημοσιονομική κατάσταση της χώρας δεν επιτρέπει μεγάλα έργα, ο κ. Εξάρχου τόνισε πως υπάρχουν λύσεις για χρηματοδότηση από ιδιωτικά κεφάλαια, διεθνείς αναπτυξιακούς οργανισμούς που θα μπορούσαν να αντικαταστήσουν τη δυσκολία του δημοσίου. «Αυτό που λείπει συχνά είναι η πολιτική βούληση».

Για τη δραστηριότητα στο εξωτερικό υποστήριξε πως «βλέπουμε πρέσβεις ή εμπορικούς ακολούθους άλλων κρατών να ανοίγουν τους δρόμους υποστηρίζοντας τις εταιρείες, ενώ εμείς μόνοι μας αναζητούμε την τύχη, συχνά σε αφιλόξενο περιβάλλον». Επιπλέον, «καμία εγγύηση ελληνικής τράπεζας δεν γίνεται δεκτή στο εξωτερικό, με σημαντικό ανταγωνιστικό μειονέκτημα για τους εγχώριους κατασκευαστικούς ομίλους».

Ζητούμενο είναι, επίσης, κατά τον κ. Εξάρχου και το πώς οι ελληνικές τεχνικές εταιρείες θα εκτελέσουν κερδοφόρα έργα στο εξωτερικό. «Το πρόβλημα είναι πως επιχειρούμε να πάμε την Ελλάδα στο εξωτερικό και όχι το ανάποδο. Δεν προσαρμοζόμαστε στις συνθήκες που εκτελούμε τα έργα. Πρέπει να προσαρμοστούμε στις δομές της διεθνούς κατασκευαστικής δραστηριότητας, να εξοικειωθούμε με τη λειτουργία ανεξάρτητου μηχανικού, με διαφορετική κατανομή κινδύνων κ.λπ. Ολα αυτά απαιτούν καλύτερη οργάνωση και εκπαίδευση».

Ανεξάρτητα από τις δυσκολίες, ο επικεφαλής του ΑΚΤΩΡ θεωρεί πως «αν επιμείνουμε να κλειστούμε στο γνώριμο περιβάλλον της Ελλάδας, τότε επιλέγουμε τη συρρίκνωση και όχι μόνο τον αφελληνισμό αλλά τον αφανισμό», ενώ πιστεύει πως «οι ελληνικές εταιρείες πρέπει να συνεργαστούν στο εξωτερικό».

Ο Γιώργος Περδικάρης, ανώτατο στέλεχος της ΤΕΡΝΑ και μέλος του Δ.Σ. του ομίλου ΓΕΚ ΤΕΡΝΑ, υποστήριξε πως εξαιτίας της πολυετούς κρίσης και της καθυστέρησης που παρατηρείται στον σχεδιασμό και στη διαγωνιστική διαδικασία των έργων στην Ελλάδα (φτάνει τους 53 μήνες!) καταγράφεται σημαντικό χρηματοδοτικό έλλειμμα, της τάξης των 12,6 δισ. ευρώ στον τομέα των υποδομών, με μεγάλο αρνητικό αντίκτυπο (0,8% του ΑΕΠ) στην ανάπτυξη.

Ο κ. Περδικάρης θεωρεί πως «για να επιστρέψουμε στα χρόνια προ κρίσης, χρειάζεται ένα εμπροσθοβαρές πρόγραμμα υποδομών που δεν μπορεί να καλυφθεί σε καμία περίπτωση από τον δημόσιο τομέα». Όπως είπε, «χρειαζόμαστε ένα επενδυτικό σοκ που σε πρώτη φάση οι δαπάνες του δημοσίου για τις υποδομές να πάνε στο 2,4% του ΑΕΠ, που είναι ο ευρωπαϊκός μέσος όρος», αλλά στη συνέχεια «πρέπει να βρούμε νέα χρηματοδοτικά εργαλεία, όπως τα ΣΔΙΤ και οι παραχωρήσεις, τα ομόλογα έργων, οι ιδιωτικές επενδύσεις κ.α.». Ο Γ. Περδικάρης επανέλαβε πως ο όμιλος ΓΕΚ ΤΕΡΝΑ «την τελευταία δεκαετία έχει επενδύσει 2,5 δισ. ευρώ και στόχος μας είναι να συνεχίσουμε να επενδύουμε».

«Επενδυτικός πατριωτισμός δεν είναι να παίρνω τα δάνεια στην Ελλάδα και να τα τοποθετώ στο εξωτερικό» είπε το παλαίμαχο στέλεχος του κατασκευαστικού κλάδου και πρόσθεσε πως «εμείς στα έργα παραχώρησης είχαμε συνεταίρους δύο ισπανικές εταιρείες με αφόρητη πίεση να καταγγείλουμε τη σύμβαση παραχώρησης και να τραβήξουν τα κεφάλαια στο εξωτερικό. Αρνηθήκαμε σε όλη αυτή τη διάρκεια, πήραμε τις παραχωρήσεις στους ώμους μας και τελειώσαμε τα έργα».

«Πρέπει να προηγηθούμε εμείς σε επενδύσεις, ώστε να έρθουν οι ξένοι» κατέληξε. 

Για την κατάσταση στον τομέα των δημοσίων έργων ο κ. Περδικάρης τόνισε πως «μια επένδυση χρειάζεται 15 χρόνια, ενώ στο εξωτερικό αυτή η περίοδος είναι δύο με τρία χρόνια» και πως «δεν θέλουμε φωτογραφικές διακηρύξεις στα έργα και ισότιμους κανόνες για όλους». Η σημερινή κατάσταση, όπως εξήγησε, αποτυπώνεται στο γεγονός πως το 60% των προσφυγών που γίνονται στην Αρχή Εξέτασης Προδικαστικών Προσφυγών (ΑΕΠΠ) γίνονται δεκτές, κάτι που σημαίνει πως υπάρχει πρόβλημα. «Δεν το δημιουργούμε εμείς το πρόβλημα, κάποιος άλλος έχει βγάλει τη διακήρυξη». Για το θέμα του αφελληνισμού, ο κ. Περδικάρης τόνισε πως «είναι καμάρι για τις ελληνικές τεχνικές εταιρείες να έρχονται ξένα funds, όταν έχουν ελληνικό management».

Σχέδιο χωρίς πολιτικές παρεμβάσεις

Ο Κωνσταντίνος Μιτζάλης, διευθύνων σύμβουλος της ΑΒΑΞ, είπε πως «ο κατασκευαστικός κλάδος βρίσκεται στη χειρότερη κατάσταση, καθώς η έλλειψη νέων έργων οδηγεί πολλές εταιρείες στο κλείσιμο. Όσες έχουν τη δυνατότητες στρέφονται προς το εξωτερικό, μια πολύ δύσκολη υπόθεση. Τα προβλήματα παραμένουν τα ίδια. Στα ελάχιστα έργα που δημοπρατούνται, αναδεικνύονται ανάδοχοι με εκπτώσεις 50% και 60%. Μη μου πείτε πως αυτός είναι υγιής ανταγωνισμός!».

Κατά τον επικεφαλής της ΑΒΑΞ, «δεν είναι μόνο η έλλειψη χρημάτων που προκαλεί αυτή τη μεγάλη καθυστέρηση» στη δημοπράτηση νέων έργων. «Το πιο σημαντικό είναι η δημιουργία ενός εθνικού στρατηγικού σχεδίου με μακροχρόνια προοπτική με προτεραιότητες, διαφοροποίηση πόρων ως προς τη χρηματοδότηση και χρονοδιάγραμμα, που θα είναι ανεξάρτητο από πολιτικές εξελίξεις». Σε αυτό το σχέδιο πρέπει «να λαμβάνονται σοβαρά υπόψη οι απόψεις και οι παρατηρήσεις του ιδιωτικού τομέα, των επενδυτών, των τραπεζών και του κατασκευαστικού κλάδου». Επιπλέον, «να γίνουν και άμεσες τομές, όπως για παράδειγμα να τεθεί σε ασφυκτικό χρονοδιάγραμμα η διαδικασία δημοπράτησης ενός έργου. Ας δούμε επιτέλους μια δημοπράτηση με συμπλήρωση τιμολογίων, μια προκήρυξη που θα βαθμολογείται ο χρόνος συντήρησης και θα αποτελεί κριτήριο ανάθεσης».

Η «Άνοιξη» που δεν έρχεται!

 «Απογοητευτικό το γεγονός πως μεταθέτουμε κάθε χρόνο για τον επόμενο την περίφημη άνοιξη του κατασκευαστικού κλάδου» είπε ο Πέτρος Σουρέτης, διευθύνων σύμβουλος της Intrakat. Ο ίδιος μίλησε για «ανύπαρκτη οικονομική διπλωματία που έχουν αναπτύξει οι άλλες χώρες», για καθυστέρηση διαγωνισμών και «αναίτια επίθεση του δημοσίου μέσω της Επιτροπής Ανταγωνισμού, που επέβαλε τεράστια πρόστιμα μέσα στη μεγαλύτερη κρίση».

Ο Π. Σουρέτης θεωρεί πως «ο ΒΟΑΚ (σ.σ. Βόρειος Οδικός Άξονας Κρήτης) είναι χαμένος στο χρονοδιάγραμμα, το μετρό σε νομικό κυκεώνα και ο Πάτρα - Πύργος σαλαμοποιημένος». Ζήτησε «βελτίωση του νομικού πλαισίου για τις δημόσιες συμβάσεις. Στήριξη του τραπεζικού συστήματος. Κίνητρα για ιδιωτική οικοδομική δραστηριότητα. Δίκαιη επίλυση του ασφαλιστικού για τους εργαζόμενους στον κλάδο». Κατέληξε πως η πολιτεία «στην πράξη υλοποιεί ελάχιστα, έχοντας υποσχεθεί τα μέγιστα στα λόγια και στα χαρτιά».

Ο Γενικός Διευθυντής της ΜΕΤΚΑ του ομίλου Μυτιληναίος Παναγιώτης Γαρδελίνος είπε πως το 80% των εσόδων προέρχονται από το εξωτερικό και πως «η εξωστρέφεια είναι μια απάντηση στα προβλήματα, αν και δεν είναι η μοναδική». Χρειάζεται, όμως, «προετοιμασία, ανάλυση ρίσκου και ευκαιρίες και κυρίως απάντηση στο ερώτημα "είμαι πιο χρήσιμος από κάποιους άλλους; Έχω υπεραξία να βάλω;". Αν είμαι περισσότερο χρήσιμος, θα κερδίσω κιόλας. Οι Έλληνες μηχανικοί έχουν πολύ καλή τεχνική κατάρτιση σε πολλά είδη έργων, ευελιξία στην αντιμετώπιση σοβαρών θεμάτων που ανακύπτουν στα έργα και πολύ καλό κοστολόγιο. Έχουμε και μειονεκτήματα, όπως το ότι μας βλέπουν με επιφύλαξη λόγω της κατάστασης της οικονομίας ενώ το τραπεζικό κόστος είναι αυξημένο. Λείπει από τη στήριξη του κράτους ένας αναβαθμισμένος οργανισμός εξαγωγικών πιστώσεων, ώστε να ασφαλίζει ρίσκα Ελλήνων που επιχειρούν στο εξωτερικό και να συμμετέχει στη χρηματοδότηση έργων με μεγάλο ποσοστό ελληνικής προστιθέμενης αξίας».

Σκληρή παρέμβαση Σπίρτζη

«Βγάζετε μόνοι σας τα μάτια σας» μέσω των προσφυγών, απάντησε ο υπουργός Υποδομών Χρήστος Σπίρτζης, ο οποίος στην παρέμβασή του (με περίπου δύο ώρες καθυστέρηση) είπε πως «είναι ένα θέμα όταν η αγορά έχει πέντε δισεκατομμύρια σε έργα και βγάζει μόνη της τα μάτια της» και πως «κάποιοι έχουν παραμείνει στο παλαιό μοντέλο, με αποτέλεσμα να μπαίνουν συνεχώς δομές και καθυστερήσεις, προκειμένου να διασφαλίζεται το δημόσιο συμφέρον για πράγματα που η ίδια η αγορά έχει κάνει». Ο ίδιος δήλωσε πως «δεν είμαι περήφανος για το έργο των ελληνικών τεχνικών εταιρειών στο εξωτερικό. Μου γίνονταν παράπονα για καθυστερήσεις κάποιων ελληνικών τεχνικών εταιρειών σε έργα στο εξωτερικό. Έπρεπε να απολογούμαστε, γιατί κάποιες εταιρείες δεν έκαναν σωστά τη δουλειά τους. Κινητοποιήσαμε τις δημόσιες εταιρείες, είτε είναι η Εγνατία, είτε η ΕΡΓΟΣΕ, η Αττικό Μετρό, να συμμετάσχουν με ελληνικές κατασκευαστικές εταιρείες σε έργα στο εξωτερικό για να υπάρξει εγγύηση, χωρίς αποτέλεσμα». «Εμείς είμαστε περήφανοι για τα έργα των ελληνικών εταιρειών στο εξωτερικό», απάντησε ο κ. Εξάρχου.