της Xρύσας Λιάγγου

Όταν την περασμένη Τετάρτη παρακολουθήσαμε το ”ράλι” της μετοχής της ΔΕΗ στο ΧΑΑ, που κορυφώθηκε την Πέμπτη και την Παρασκευή, όλοι αναρωτηθήκαμε τι συμβαίνει.

Πολύς -και δικαίως σε πρώτη ανάγνωση- λόγος έγινε για ”χρηματιστηριακό παιχνίδι”, αφού ούτε τα αποτελέσματα που ανακοίνωσε η διοίκηση της ΔΕΗ την ίδια μέρα (μείωση καθαρών κερδών κατά 14,5% περίπου) ούτε το business plan που παρουσίασε στους θεσμικούς (όχι λόγω περιεχομένου αλλά γιατί όλοι γνώριζαν ότι έχει μπει στο συρτάρι τουλάχιστον για ένα εξάμηνο μετά τις ηχηρές αντιδράσεις της ΓΕΝΟΠ) δικαιολογούσαν τέτοια άνοδο της μετοχής.

Η ερμηνεία ήρθε την επόμενη ημέρα, όταν η αρμόδια αρχή, η Ρυθμιστική Αρχή Ενέργειας και η κυβέρνηση διά των εκπροσώπων της χρειάστηκε να τοποθετηθούν στο θέμα της αύξησης των τιμολογίων που έθεσε η ΔΕΗ. Και οι τοποθετήσεις έδειξαν διάθεση ικανοποίησης του αιτήματος της Επιχείρησης.

Το αίτημα της ΔΕΗ, όμως, και ακολούθως οι τοποθετήσεις των αρμοδίων δεν αναφέρονται απλώς σε αυξήσεις. Για πρώτη φορά στη μεταχρηματιστηριακή της ιστορία η ΔΕΗ δεν ζητάει και δεν διαπραγματεύεται κάποιες αυξήσεις, αλλά ”τιμολόγια που να αντανακλούν το κόστος”. Και για πρώτη φορά επίσης η κυβέρνηση φέρεται έτοιμη να αποδεχτεί το σχετικό αίτημα, προχωρώντας επί της ουσίας σε μία ”τομή” που ταυτίζεται με μεγάλη διαρθρωτική αλλαγή στην αγορά ηλεκτρική ενέργειας.

Το πέρασμα από τη λογική των τιμολογίων κοινωνικής πολιτικής στη λογική των ανταγωνιστικών τιμολογίων δεν σημαίνει απλώς οικονομική ενίσχυση και ευρωστία της ΔΕΗ. Σημαίνει παράλληλα και κυρίως άρση του βασικού εμποδίου για την είσοδο στην αγορά ηλεκτρισμού νέων επενδυτών και τη δημιουργία ανταγωνισμού.

Αυτό το μέγεθος φαίνεται ότι αποτιμήθηκε από την αγορά των θεσμικών επενδυτών. Η εκκίνηση δηλαδή σε υγιή βάση για πρώτη φορά της πραγματικής απελευθέρωσης της αγοράς ηλεκτρισμού, η οποία μόνο οφέλη μπορεί να έχει για τη ΔΕΗ.

Από το 2001 που ξεκίνησε η προσπάθεια απελευθέρωσης της αγοράς ηλεκτρισμού όλοι γνώριζαν ότι επενδύσεις με χαμηλά τιμολόγια της ΔΕΗ δεν γίνονται. Ποιος ιδιώτης θα μπορούσε να ανταγωνιστεί μια επιχείρηση που παράγει πολύ φθηνή κιλοβατώρα (λόγω λιγνίτη) και την πουλάει ακόμη πιο φθηνά (κάτω του κόστους) λόγω άσκησης κοινωνικής πολιτικής μέσω τιμολογίων; Έτσι η αγορά ξέμεινε όλα αυτά τα χρόνια από επενδυτές και η χώρα από ρεύμα, το οποίο έπρεπε να τρέξει να το βρει η ΔΕΗ στη διεθνή αγορά πληρώνοντας πανάκριβες εισαγωγές και επιβαρύνοντας τα οικονομικά της.

Η μοναδική επένδυση των ΕΛΠΕ στη Θεσσαλονίκη έγινε με πολιτική απόφαση που όταν χρειάστηκε να δουλέψει, να ανταγωνιστεί δηλαδή τη ΔΕΗ, διαπιστώθηκε ότι ήταν αδύνατο και αναζητήθηκαν λύσεις που πολλαπλασίασαν τις στρεβλώσεις της αγοράς.

Οι παρεμβάσεις έγιναν στην Οριακή Τιμή Συστήματος - άλλαξε ο υπολογισμός της, προσφέροντας οξυγόνο στη μονάδα των ΕΛΠΕ και προσδοκίες για κέρδη στους ιδιώτες επενδυτές και ασφυξία στη ΔΕΗ που, ως μοναδικός προμηθευτής, υποχρεώθηκε να αγοράζει ακριβά για να έχουν εύλογο κέρδος οι ιδιώτες παραγωγοί και να πουλάει φθηνά στους καταναλωτές εκτελώντας κοινωνική πολιτική για λογαριασμό της κυβέρνησης.

Αντίστοιχη πολιτική ασκείται και με την ανάληψη του κόστους υπηρεσιών κοινής ωφέλειας, που υπολογίζεται σε ετήσια βάση περί τα 450 εκατ. ευρώ. Η νέα τιμολογιακή πολιτική την οποία προτείνει η ΔΕΗ και φέρεται να υιοθετεί η κυβέρνηση προβλέπει την απαλλαγή της Επιχείρησης από το κόστος αυτό και τον επιμερισμό της στις διάφορες κατηγορίες καταναλωτών.

ΔΕΗ και κυβέρνηση εμφανίζονται να έχουν προσυμφωνήσει στη μετάβαση της Επιχείρησης σε καθαρά ανταγωνιστική εταιρία. Η επιλογή αυτή όπως έχουν διαμορφωθεί τα πράγματα είναι μονόδρομος. Όχι μόνο για την ανάπτυξη της ΔΕΗ, η οποία θα πρέπει να υλοποιήσει ένα επενδυτικό πρόγραμμα-μαμούθ, αλλά και για τη διασφάλιση επάρκειας ηλεκτρισμού στη χώρα.

Η εξυγίανση της ΔΕΗ και της αγοράς ηλεκτρισμού θα περάσει από τις ”τσέπες” των καταναλωτών, που θα κληθούν να πληρώσουν ακριβότερο κατά 30% το ρεύμα μέσα σε μία τριετία.

Το επιχείρημα ότι σε διαφορετική περίπτωση θα πλήρωναν πολύ περισσότερα ως φορολογούμενοι, καλύπτοντας τις ζημίες που θα συσσώρευε η ΔΕΗ, δεν απαλλάσσει από τις ευθύνες όσους διαχειρίστηκαν τα προηγούμενα χρόνια την υπόθεση απελευθέρωση της αγοράς ηλεκτρισμού.