Ο Παπασωτηρίου και τα «λουκέτα» στις αλυσίδες βιβλιοπωλείων

Την τύχη σειράς ελληνικών εμπορικών εταιριών ακολούθησε και η αλυσίδα βιβλιοπωλείων Παπασωτηρίου, μια εκ των πιο πρωτοπόρων και ανθηρών επιχειρήσεων του κλάδου. Μετά από μια χρυσή 20ετία, όπου η ανάπτυξή της της είχε επιτρέψει να ελέγχει δίκτυο 26 σημείων, στα τέλη του 2015 συνάντησε πλέον «τα όριά» της, και στις αρχές του 2016 έκλεισε ακόμη και το εμβληματικό της κατάστημα στην οδό Πανεπιστημίου.

Η αλυσίδα, η οποία ξεκίνησε από ένα μικρού εμβαδού κατάστημα στην οδό Στουρνάρη το 1981, είχε επιδείξει έως και το 2014 σημαντικές αντοχές, διατηρώντας τη θέση της σε μια αγορά έντονου (και συχνά αθέμιτου) ανταγωνισμού.

Σημειώνεται πως ο κλάδος του βιβλίου μετρά το 2009 έως σήμερα περισσότερα από 500 λουκέτα μικρών και μεγάλων επιχειρήσεων (όπως π.χ. η αλυσίδα Ελευθερουδάκης).

Το 2014, ο ετήσιος κύκλος εργασιών της εταιρείας Παπασωτηρίου άγγιξε τα 9,77 εκατ. ευρώ με κέρδη προ φόρων ύψους 156.159 ευρώ. Η εξέλιξη κατάργησης της ενιαίας τιμής βιβλίου ωστόσο φαίνεται να έφερε καίριο πλήγμα στη δραστηριότητά της, με αποτέλεσμα στα τέλη του 2015 να αναζητά συμφωνία με τους πιστωτές της. Η κίνηση αυτή δεν απέδωσε και η εταιρεία, σύμφωνα με πληροφορίες, επιχείρησε να ζητήσει ασφαλιστικά μέτρα έναντι των πιστωτών της, προκειμένου να προστατευθεί προσωρινά από τις απαιτήσεις τους, τα οποία ωστόσο, σύμφωνα με τις ίδιες πληροφορίες, δεν έγιναν δεκτά.

Υπό αυτές τις συνθήκες, η αλυσίδα βρέθηκε σε ουσιαστικό και νομικό αδιέξοδο, αδυνατώντας αφενός να συνεχίσει τη λειτουργία της και αφετέρου, να ικανοποιήσει τους πιστωτές της, δημιουργώντας ντόμινο κυρίως σε μικρούς αλλά και μεγάλους εκδότες που είχαν εμπορικό άνοιγμα στην αλυσίδα. Προς το παρόν μένει αδιευκρίνιστο το αν η εταιρεία έχει καταθέσει αίτηση πτώχευσης και υπό ποιο καθεστώς θα εκκαθαρίσει τη λειτουργία της, ωστόσο το βέβαιο είναι πως έχει κλείσει σχεδόν όλα τα σημεία πώλησης που διέθετε, πλην του καταστήματος υπό την επωνυμία Press Point στο αεροδρόμιο Ελ. Βενιζέλος.

Σημειώνεται ότι όσο ίσχυε η ενιαία τιμή στον χώρο του βιβλίου, τα πράγματα λειτουργούσαν ως εξής: όλα τα βιβλία, σε όλες τις κατηγορίες, τα δύο πρώτα χρόνια από την έκδοσή τους δεν μπορούσαν να έχουν μεγαλύτερη έκπτωση από 10% σε όλα τα βιβλιοπωλεία της χώρας. Μετά τα δύο χρόνια, οι βιβλιοπώλες και οι εκδότες ήταν ελεύθεροι να κάνουν όποια έκπτωση ήθελαν.

Στο πλαίσιο ωστόσο υιοθέτησης της εργαλειοθήκης ΟΟΣΑ, η ενιαία τιμή καταργήθηκε, και έπειτα από πολλές πιέσεις των εκδοτών ισχύει μόνο για την πρώτη έκδοση και όχι για όλες τις κατηγορίες βιβλίων. Η αγορά ωστόσο «μίλησε» και πίεσε και τους εκδοτικούς οίκους για την εξασφάλιση μεγάλων εκπτώσεων. Ετσι, στην πράξη, από ορισμένες ισχυρές μαζικές αλυσίδες βιβλιοπωλείων παρέχονται εκπτώσεις έως και 30% σε βιβλία πρώτης κυκλοφορίας πριν παρέλθει η διετία, ενώ για βιβλία παλαιότερης έκδοσης η έκπτωση φθάνει και το 50%.

Η ειρωνεία είναι πως η αλυσίδα Παπασωτηρίου ξεκίνησε εντελώς αντισυμβατικά και κόντρα στις αντιξοότητες της εποχής, το 1981, δημιουργώντας ένα εξειδικευμένο βιβλιοπωλείο αφιερωμένο σε εκδόσεις τεχνολογίας και επιστήμης στην οδό Στουρνάρη, κοντά στο πρώτο κατάστημα Πλαίσιο. Το 1998 η εταιρία εγκαινιάζει το πρώτο ηλεκτρονικό βιβλιοπωλείο στη χώρα, πριν καν η διείσδυση του ίντερνετ αποκτήσει μέγεθος, καθιστώντας το ένα από τα πιο αναγνωρίσιμα e-shops. Το 2001 συμμετέχει στην ίδρυση της εταιρείας Presspoint S.A., η οποία εγκαινίασε έξι καταστήματα λιανικής πώλησης.

Σταδιακά τα βιβλιοπωλεία Παπασωτηρίου επέκτειναν τη θεματολογία που πρόσφεραν και σε άλλες κατηγορίες γενικότερου ενδιαφέροντος.

Η αλυσίδα πλέον έφθασε να διαθέτει στην ακμή της 12 ιδιόκτητα καταστήματα και 8 franchise σε περιοχές όπως η Αθήνα (στη Στουρνάρη 35, στην Πανεπιστημίου 37, στο Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης, στην Κηφισιά, στη Γλυφάδα και δύο στο Μαρούσι σε «The Mall» και «Golden Hall»), τα Σπάτα (εκπτωτικό χωριό «McArthurGlen»), η Πάτρα, η Θεσσαλονίκη, η Καρδίτσα, ο Βόλος, το Ηράκλειο, τα Ιωάννινα, η Καλαμάτα, η Καρδίτσα, το Αγρίνιο, η Σαντορίνη κ.α. Το 2013 μάλιστα το βιβλιοπωλείο της στην Πανεπιστημίου τοποθετήθηκε από τις κορυφαίες εκδόσεις Braun στη λίστα με τα 49 πιο καλαίσθητα βιβλιοπωλεία του πλανήτη.