Καυτά θέματα που αφορούν στον τραπεζικό κλάδο αλλά και στη γενικότερη πολιτική της κυβέρνησης στον τραπεζικό τομέα, ακόμη και στον τρόπο διαχείρισης των διαθεσίμων των κρατικών ταμείων, φέρνει στο προσκήνιο η «μάχη εντυπώσεων» που φαίνεται ότι διεξάγεται μεταξύ Alpha Bank και Εθνικής, κατόπιν του «ναυαγίου» στην πρόσφατη προσπάθεια συνένωσης.

Μια μάχη που εκτός των άλλων δίνει την αίσθηση ότι η υπόθεση κάθε άλλο παρά έχει λήξει.

Έπειτα από κάποιες μέρες «συγκρατημένων» αντιδράσεων, η Alpha Βank «έβγαλε τα γάντια» πρώτη, αφού η δριμεία κριτική που ασκήθηκε στην κυβέρνηση, αλλά και οι αιχμές προς την ΕΤΕ, μέσω κειμένου της Διεύθυνσης Οικονομικών Μελετών της τράπεζας, αιφνιδίασαν την αγορά.

Εν ολίγοις, σύμφωνα με το κείμενο αυτό, μια συνένωση με την ΕΤΕ θα οδηγούσε σε «οιονεί κρατικοποίηση» της Alpha, με δυσμενείς συνέπειες για τη διοίκηση του νέου σχήματος, κι αυτό καθώς οι κορυφαίες θέσεις αλλάζουν από την εκάστοτε κυβέρνηση σύμφωνα με τις επιλογές της.

Εν συνεχεία καυτηριάζεται το γεγονός ότι η κυβέρνηση ελέγχει κρατικές τράπεζες χρησιμοποιώντας τα Ταμεία και σημειώνεται ότι η πρακτική αυτή (της τοποθέτησης διαθεσίμων τους σε μετοχές εταιριών κρατικού ενδιαφέροντος) είναι επιζήμια για τα ίδια τα Ταμεία.

Τέλος, γίνεται αναφορά στη «σκληρή δουλειά» που χρειάζεται για να εξυγιανθούν οι κρατικές τράπεζες αλλά και στο γεγονός ότι δεν έχει γίνει χρήση του Ταμείου Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας (ύψους 10 δισ.), μια «αιχμή» που ενδεχομένως αφορά στα προβλήματα της Αγροτικής.

Κεντρικό σημείο αυτής της τοποθέτησης ότι η κυβέρνηση με τα παραπάνω μπλοκάρει «την αναγκαία αναδιάρθρωση του τραπεζικού συστήματος».

Από την πλευρά του υπουργείου Οικονομικών, δεν υπήρξε ως τώρα κάποια αντίδραση, πλην του λακωνικού «ουδέν σχόλιο».

Ωστόσο, κύκλοι της ΕΤΕ με εκτενή βραδινή απάντησή τους έβγαλαν κι αυτοί τα… γάντια και τοποθετήθηκαν σχεδόν σημείο προς σημείο στα θέματα που την αφορούν, αφήνοντας με τη σειρά τους σοβαρές αιχμές.

Κατ' αρχάς, κατηγορούν εμμέσως τη διοίκηση της Alpha για «στασιμότητα και αδράνεια», ενώ σημειώνουν καυστικά τον τρόπο με τον οποίο εκλέγεται η διοίκηση της Alpha Bank (με πρόταση μόλις του 9% των μετόχων). Κι εν συνεχεία κάνουν νύξη για την έμμεση… κρατικοποίηση της Alpha μέσω των 950 εκατ. ευρώ που έχει λάβει από το Δημόσιο με τη μορφή προνομιούχων μετοχών. Που θα μπορούσαν να επιστραφούν μέσω μιας συνένωσης με την ETE, όπως αναφέρουν οι ίδιοι κύκλοι.

H ΕΤΕ, όμως, απαντά για πρώτη φορά και για το θέμα των ομολόγων, σημειώνοντας, πρώτον, ότι η τράπεζα, μέσω και της έγκαιρης κεφαλαιακής ενίσχυσης με 3,2 δισ. ευρώ, είναι «έτοιμη να απαντήσει σε κάθε πρόσκληση». Και δεύτερον, επισημαίνοντας ότι, ακόμη κι αν ρευστοποιηθεί πλήρως το χαρτοφυλάκιο ομολόγων που διαθέτει η Εθνική σε τρέχουσες τιμές αγοράς, η κεφαλαιακή της επάρκεια (core tier 1) θα παραμείνει σε υψηλότερα επίπεδα από αυτήν που έχει σήμερα η Alpha.

Ιδιαίτερη όμως σημασία έχει και η αποστροφή των κύκλων της ΕΤΕ για το γεγονός ότι «όταν η Alpha αποδέχθηκε να συζητήσει τη φιλική της πρόταση και υπέγραψε το σύμφωνο εμπιστευτικότητας, γνώριζε και τη συμμετοχή του Δημοσίου, αλλά και τα οικονομικά στοιχεία της Εθνικής, ενώ επιπλέον αποδέχθηκε τις αρχές και τους βασικούς όρους της πρότασης».

Το σημείο αυτό είναι εξαιρετικά ενδιαφέρον, καθώς από τις μέχρι τώρα πληροφορίες που είχαμε για τις διαπραγματεύσεις μεταξύ των δύο δεν φάνηκε να είχε προκύψει θέμα για την «ηγεσία» του νέου σχήματος (κυρίως τη θέση του CEO) από την πλευρά της Alpha, ενώ τώρα -μέσω του κειμένου της διεύθυνσης μελετών- ανάγεται σε «μείζον θέμα».

Σημασία όμως μάλλον έχει και το γεγονός ότι οι κύκλοι της ΕΤΕ επιμένουν και τώρα να προβάλλουν τα πλεονεκτήματα μιας συνένωσης με την Alpha για τους μετόχους των δύο τραπεζών, τον τραπεζικό κλάδο και την οικονομία.

Σημαντικό ακόμη είναι ότι με το κείμενό της η Alpha Bank τοποθετήθηκε και σε μια σειρά ζητήματα (έλεγχος κρατικών τραπεζών, διαχείριση διαθεσίμων των Ταμείων κ.λπ.) που αφορούν ευρύτερα στην κυβερνητική πολιτική και «ανοίγουν» το θέμα της κρατικής παρέμβασης σε μια ιδιαίτερα κρίσιμη συγκυρία, όχι μόνον από οικονομικής αλλά και από πολιτικής - κοινωνικής πλευράς.

Διαβάστε παρακάτω το πλήρες κείμενο των θέσεων που εξέφρασε η Διεύθυνση Οικονομικών Μελετών της Alpha, και αναλυτικά τις θέσεις των κύκλων της Εθνικής Τράπεζας:


* Οι αιχμές της Αlpha Bank

Τυχόν συγχώνευση της Alpha Bank με μία τράπεζα όπως η Εθνική, της οποίας η διοίκηση διορίζεται από την κυβέρνηση, κάτι που συμβαίνει σχεδόν ανελλιπώς έπειτα από εθνικές εκλογές, εκτιμάται ότι θα οδηγούσε σε οιονεί κρατικοποίηση μιας από τις χρηματοοικονομικά πιο ισχυρές τράπεζες του ιδιωτικού τομέα, αναφέρει η τράπεζα στο Εβδομαδιαίο Δελτίο της Διεύθυνσης Οικονομικών Μελετών (24/2).

Στο ίδιο κείμενο, που κυκλοφορεί σε μία εξαιρετικά ευαίσθητη και φορτισμένη συγκυρία, το τμήμα μελετών ασκεί σκληρή κριτική και στην κυβέρνηση, σχολιάζοντας ότι μέσω των Ταμείων ασκείται έλεγχος τραπεζών, μπλοκάροντας τις εξελίξεις αναδιάρθρωσης του τραπεζικού συστήματος, ενώ σε άλλο σημείο αναφέρεται ότι «η τυχόν συγχώνευση της Alpha Bank με την ΕΤΕ δεν θα μπορούσε να υποκαταστήσει τη σκληρή δουλειά που πρέπει να γίνει για την εξυγίανση των κρατικών τραπεζών».

Σε μια πρώτη επαφή του Εuro2day με υψηλόβαθμα στελέχη του υπουργείου Οικονομικών τόνισαν ότι δεν θέλουν να σχολιάσουν, προς το παρόν, την ανωτέρω εξέλιξη.  

Παρότι η συγκυρία στην οποία δημοσιοποιείται το δελτίο παραπέμπει ευθέως σε έμμεση συμπληρωματική απάντηση στην πρόσφατη πρόταση της Εθνικής, τυπικά τουλάχιστον γεννάται το ερώτημα αν απηχεί όντως τις απόψεις του διοικητικού συμβουλίου της τράπεζας ή είναι αποτέλεσμα πρωτοβουλίας σε κατώτερο ιεραρχικά επίπεδο.

Ωστόσο, ο τρόπος με τον οποίο λειτουργεί η τράπεζα θα καθιστούσε αυτό το ενδεχόμενο (ένα τόσο λεπτό θέμα να προσεγγιστεί με αυτόν τον τρόπο χωρίς γνώση της διοίκησης) εξαιρετικά παράδοξο.

Αναλυτικά αναφέρει το κείμενο: «Η πρόσφατη αυτόκλητη πρόταση της Εθνικής Τραπέζης για συγχώνευσή της με την Alpha Bank κατέστη τελικώς ατελέσφορη, καθώς εκρίθη ασύμφορη για τους μετόχους από τη διοίκηση της Alpha Bank.

Όπως αναφέρει η Alpha, εκφράστηκαν αμφιβολίες γιατί, ενώ η πρόταση θα δημιουργούσε μία μεγάλη ελληνική τράπεζα, αυτή θα αντιμετώπιζε αντίξοες συνθήκες και μεγάλες αβεβαιότητες λόγω της κρίσης δημοσίου χρέους και της στενότητος ρευστότητας που παρατηρείται.

Πέραν αυτού, όμως, τυχόν συγχώνευση της Alpha Bank με μία τράπεζα όπως η Εθνική, της οποίας η διοίκηση διορίζεται από την κυβέρνηση, κάτι που συμβαίνει σχεδόν ανελλιπώς έπειτα από εθνικές εκλογές, εκτιμάται ότι θα οδηγούσε σε οιονεί κρατικοποίηση μιας από τις χρηματοοικονομικά πιο ισχυρές τράπεζες του ιδιωτικού τομέα και, συνεπώς, σε απώλεια ενός ανεκτιμήτου αξίας συγκριτικού πλεονεκτήματος, δηλαδή της διαχρονικής σταθερότητος μιας διοίκησης που απολαμβάνει της εμπιστοσύνης των μετόχων, των πελατών και του προσωπικού της.

Ο συνεχιζόμενος κρατικός έλεγχος τραπεζών μέσω ασφαλιστικών ταμείων δυσχεραίνει την ευόδωση επιχειρηματικών μετασχηματισμών στον βαθμό όπου οποιαδήποτε πρόταση για συγχώνευση της Εθνικής με κάποια άλλη τράπεζα εκλαμβάνεται ως οιονεί κρατικοποίηση της άλλης μονάδας.

Και κατά δεύτερο λόγο, με τον τρόπο αυτό, τα ταμεία υποχρεώνονται να διατηρούν την περιουσία τους σε μετοχές υπό κρατικό έλεγχο τραπεζών, ανεξαρτήτως πορείας των μετοχών και των εν γένει προοπτικών τους. Η κυβέρνηση θα μπορούσε να προχωρήσει σε ρυθμίσεις που θα εξασφάλιζαν την ανεξάρτητη διαχείριση των διαθεσίμων των ασφαλιστικών ταμείων και άλλων οργανισμών, έτσι ώστε να μην αποτελούν αυτά τα διαθέσιμα μηχανισμό ελέγχου μεγάλων τραπεζών από το κράτος.

Μόνο έτσι θα μπορούσε να προκύψει η αναγκαία αναδιάρθρωση του ελληνικού τραπεζικού συστήματος.

Η ανάγκη να προχωρήσει αποφασιστικά η αναδιάρθρωση και η εκλογίκευση των λειτουργιών των χρηματοοικονομικών ιδρυμάτων, και ιδιαίτερα των κρατικών, κατά τέτοιο τρόπο ώστε να είναι σε θέση να αντιμετωπίσουν πιο αποτελεσματικά την κρίση, είναι δεδομένη. Μέχρι σήμερα, όμως, παρατηρούνται σημαντικές καθυστερήσεις, παρά τη διαθεσιμότητα των € 10 δισ. του Ταμείου Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητος.

Το τελευταίο έχει συσταθεί στο πλαίσιο του μνημονίου για να προστατευθεί η κεφαλαιακή επάρκεια των τραπεζών από τις επιπτώσεις της μεγάλης ύφεσης. Μια τυχόν συγχώνευση, λοιπόν, της Alpha Bank με την Εθνική Τράπεζα δεν θα μπορούσε να υποκαταστήσει τη σκληρή δουλειά που πρέπει να γίνει για την εξυγίανση των κρατικών τραπεζών.

Δεν υπάρχουν σύντομοι δρόμοι ούτε μαγικές λύσεις για να φθάσουμε στο επιθυμητό αποτέλεσμα, που είναι η ανάκαμψη της ελληνικής οικονομίας».


* Τι απάντησαν κύκλοι της Εθνικής

Με αφορμή τα όσα αναφέρθηκαν από τη Διεύθυνση Οικονομικών Μελετών της Alpha, κύκλοι της Εθνικής Τράπεζας σημείωσαν:

- Η Εθνική Τράπεζα είναι ο πλέον ισχυρός τραπεζικός όμιλος της χώρας και από τη θέση αυτή, και με την ευθύνη που τη διακρίνει, στις 18.1.2011 υπέβαλε πρόταση συγχώνευσης στην Alpha, με στόχο τη δημιουργία της μεγαλύτερης ελληνικής τράπεζας, μιας ηγετικής περιφερειακής δύναμης, με ισχυρή κεφαλαιακή βάση και υψηλή ρευστότητα.

Η πρόταση της Εθνικής στόχευε στην αναδιάταξη του χρηματοπιστωτικού τομέα της χώρας στην κατεύθυνση της ενίσχυσής του, ώστε να διατηρήσει την ελληνικότητά του και οι αποφάσεις να λαμβάνονται εντός της χώρας, να απεγκλωβιστεί από κάθε εξάρτηση χωρίς να πωλήσει τα «ασημικά» του, να γίνει ισχυρότερο και σταθερότερο ώστε να βοηθήσει στην ανάπτυξη και στην ανασυγκρότηση της ελληνικής οικονομίας.

- Όπως ανέφεραν οι κύκλοι της ΕΤΕ, όταν η Alpha απεδέχθη να συζητήσει τη φιλική πρόταση και, στις 3 Φεβρουαρίου 2011, υπέγραψε το Σύμφωνο Εμπιστευτικότητας και Αποκλειστικής Διαπραγμάτευσης, γνώριζε και τη συμμετοχή του Δημοσίου και τα οικονομικά στοιχεία της Εθνικής, ενώ, επιπλέον, αποδέχθηκε τις αρχές και τους βασικούς όρους της πρότασης. Έκτοτε, στην περίοδο των διαπραγματεύσεων, ποτέ δεν αμφισβητήθηκε η ορθότητα της πρότασης της Εθνικής.

Το ελληνικό δημόσιο συμμετέχει στην Εθνική κατά 1% άμεσα και κατά 17% έμμεσα, μέσω των ασφαλιστικών ταμείων. Με τη συγχώνευση, η συμμετοχή του Δημοσίου στη νέα ενιαία τράπεζα μειώνεται σε 12% του μετοχικού κεφαλαίου της.

- Η Alpha, πέραν των κρατικών εγγυήσεων 9 δισ. ευρώ, στηρίζεται σε 950 εκατ. ευρώ προνομιούχες μετοχές του ελληνικού δημοσίου. Η Εθνική όχι μόνον είναι σε θέση και έχει ζητήσει επίσημα να επιστρέψει τα 350 εκατ. ευρώ που έχει το Δημόσιο σε αυτήν με τη μορφή των προνομιούχων μετοχών, αλλά, επιπλέον, με την πρότασή της προς την Alpha διασφάλιζε την επιστροφή των 950 εκατ. ευρώ των προνομιούχων μετοχών, τόνισαν οι κύκλοι της τράπεζας.   

- Η συγχώνευση των δύο τραπεζών δημιουργεί μεγάλες συνέργειες, οφέλους από 550 έως 700 εκατ. ευρώ ετησίως στην πλήρη ανάπτυξή τους. Αυτές οι συνέργειες, καθώς και η καλύτερη πρόσβαση της ενιαίας μεγάλης τράπεζας στις χρηματαγορές, επιτρέπουν την ταχύτερη και ομαλή απεξάρτησή της από τη χρηματοδότηση της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας και από τις εγγυήσεις του Δημοσίου, που είναι προϋπόθεση για να δημιουργηθούν συνθήκες ομαλότερης χρηματοδότησης της ελληνικής οικονομίας.

- Όπως υπογράμμιζαν, η Εθνική Τράπεζα, χάρη και στην έγκαιρη κεφαλαιακή ενίσχυσή της με 3,2 δισ. ευρώ, είναι έτοιμη να αντιμετωπίσει οιαδήποτε πρόκληση και είναι χαρακτηριστικό, και εν γνώσει της Alpha, ότι σε υπόθεση ρευστοποίησης με τρέχουσες τιμές του χαρτοφυλακίου ομολόγων του ελληνικού δημοσίου που κατέχει διατηρεί κεφαλαιακή επάρκεια (core tier I) υψηλότερη από αυτήν που έχει σήμερα η Alpha.

- Όσον αφορά στη διοίκηση, τόνιζαν οι κύκλοι της τράπεζας, υπενθυμίζεται ότι οι διοικήσεις προτείνονται από τα διοικητικά συμβούλια των εταιριών και εκλέγονται από τις γενικές συνελεύσεις των μετόχων. Αυτό γίνεται και στην Εθνική, όπου η νέα διοίκησή της εκλέχτηκε με 99,5% από το σώμα των μετόχων, που συγκροτείται κατά 38% από ιδιώτες επενδυτές εσωτερικού, κατά 32% από νομικά πρόσωπα του εξωτερικού και κατά 18% έμμεση και άμεση συμμετοχή του ελληνικού δημοσίου. Για λόγους συγκρισιμότητας σημειώνεται ότι η εκλογή της διοίκησης της Alpha στηρίζεται σε πρόταση μετόχων που ελέγχουν λιγότερο από το 9% του μετοχικού κεφαλαίου της.

Η ειλικρινής πρόθεση και η δεσμευτική θέση της Εθνικής για ισότιμη συνδιοίκηση με την Alpha δεν αφήνει περιθώριο παρερμηνειών για τη σταθερότητα του διοικητικού σχήματος του νέου φορέα.

Η επίκληση των «μεγάλων αβεβαιοτήτων» της τρέχουσας συγκυρίας είναι ακριβώς ο λόγος που η πρόταση αυτή οδηγεί ευθέως στην καλύτερη αντιμετώπιση των προβλημάτων που αντιμετωπίζει το τραπεζικό σύστημα και η οικονομία γενικότερα, συμπλήρωναν οι κύκλοι της ΕΤΕ, προσθέτοντας πως η επιχειρηματική κοινότητα, στις δύσκολες στιγμές της χώρας, οφείλει να αναλάβει τολμηρές πρωτοβουλίες και όχι να μείνει ακίνητη, στη στασιμότητα και στην αδράνεια.