Το πρώτο βήμα για άνοιγμα της αγοράς ηλεκτρισμού στα μη διασυνδεδεμένα νησιά κάνει η Ρυθμιστική Αρχή Ενέργειας με τη σύνταξη του Κώδικα Διαχείρισης για τα ηλεκτρικά συστήματα των νησιών.

Η σύνταξη του κώδικα γίνεται 12 χρόνια μετά την απελευθέρωση της αγοράς στο ηπειρωτικό σύστημα, ενώ η επέκταση της απελευθέρωσης και στα νησιά, ιδίως στα μεγαλύτερα από αυτά (Κρήτη, Ρόδος, Κως), ήταν αίτημα των επιχειρήσεων του κλάδου, κυρίως σε ό,τι αφορά την προμήθεια, καθώς δημιουργεί τις προϋποθέσεις για περισσότερο ανταγωνισμό και χαμηλότερα τιμολόγια.

Ο κώδικας που έθεσε σε δημόσια διαβούλευση η ΡΑΕ αποσκοπεί στο άνοιγμα της αγοράς προς όφελος του τελικού καταναλωτή, σε συνδυασμό με την ασφάλεια εφοδιασμού και τη μεγαλύτερη δυνατή διείσδυση των ΑΠΕ.

Επιπλέον, μέσω των προβλέψεων για εφαρμογή μεθόδων συγκριτικής αξιολόγησης (benchmarking) του κόστους που εμφανίζει η ΔΕΗ, με το κόστος αντίστοιχων μονάδων-συστημάτων σε άλλες χώρες της Ευρώπης, θα επιδιωχθεί να μειωθεί το κόστος για υπηρεσίες κοινής ωφέλειας, με το οποίο επιβαρύνεται το σύνολο των καταναλωτών.

Μέχρι τώρα, η ΔΕΗ χρεώνει το κόστος λειτουργίας των συστημάτων των μη διασυνδεδεμένων νησιών σε ειδικό λογαριασμό. Τα ελλείμματα που δημιουργούνται μεταξύ των εισπράξεων από την κατανάλωση και του υψηλού κόστους παραγωγής λόγω χρήσης πετρελαίου ντίζελ και μαζούτ καλύπτονται από το τέλος για Υπηρεσίες Κοινής Ωφέλειας, που επιβαρύνει τους λογαριασμούς ηλεκτρικού. Για τα νησιά η διαφορά αυτή ανέρχεται σε 600 εκατ. τον χρόνο και αντιπροσωπεύει κυρίως το κόστος καυσίμων.

Η διατήρηση της συγκεκριμένης αγοράς ηλεκτρισμού εκτός ανταγωνισμού, με μοναδικό παραγωγό και προμηθευτή τη ΔΕΗ, είχε προκαλέσει πριν από δύο χρόνια προσφυγή δύο ανεξάρτητων προμηθευτών στο Συμβούλιο της Επικρατείας.

Το σκεπτικό της προσφυγής ήταν ότι από τη μία πλευρά οι προμηθευτές χρεώνουν τους πελάτες τους με τέλη ΥΚΩ, ενώ υπάρχουν τεχνητοί φραγμοί για την είσοδό τους σε μία αγορά, η οποία, αν και χρηματοδοτείται και από τους πελάτες τους, μονοπωλείται από τη ΔΕΗ.

Η σύνταξη του κώδικα, σύμφωνα με τη ΡΑΕ, είχε σημαντικές δυσκολίες, καθώς αφορά τη διαχείριση μικρών απομονωμένων ηλεκτρικών συστημάτων, τα οποία παρουσιάζουν πλήθος ιδιαιτεροτήτων σε σχέση με τα διασυνδεδεμένα ηλεκτρικά συστήματα, αλλά και με άλλα νησιωτικά συστήματα παγκοσμίως.

Δεδομένου ότι δεν υφίστανται, παγκοσμίως, παρόμοιοι κώδικες για τη ρύθμιση αντίστοιχων ηλεκτρικών συστημάτων και αγορών, η κατάρτιση του κώδικα, παρουσίασε αυξημένο βαθμό δυσκολίας, καθώς όφειλε να διαμορφώσει και να ενσωματώσει κανόνες για τις ακόλουθες σημαντικές ιδιαιτερότητες, όπως:

* Την ανάγκη πλήρους εφαρμογής των κανόνων των Ευρωπαϊκών Οδηγιών σε 32 ηλεκτρικά συστήματα, με αιχμή ζήτησης από μερικές εκατοντάδες kW έως και αρκετές εκατοντάδες MW.

* Τη σημαντική διείσδυση των ΑΠΕ στα νησιωτικά αυτά συστήματα, τόσο από τεχνολογίες μη ελεγχόμενης παραγωγής, όπως αιολικά και φωτοβολταϊκά, με συμμετοχή που σε ορισμένες περιπτώσεις ήδη υπερβαίνει το 20%, όσο και από τεχνολογίες ελεγχόμενης παραγωγής που αναμένεται να αναπτυχθούν στα νησιά, όπως είναι τα ηλιοθερμικά.

* Την ανάγκη ενσωμάτωσης του ειδικού πλαισίου που ισχύει για τους υβριδικούς και τους ηλιοθερμικούς σταθμούς.

* Τη μη δυνατότητα εφαρμογής των καθιερωμένων κανόνων λειτουργίας μιας ανεπτυγμένης ηλεκτρικής αγοράς, λόγω του πολύ περιορισμένου αριθμού παραγωγών που συμμετέχουν στη διαμόρφωση τιμών, αφού για αρκετά χρόνια η ΔΕΗ θα συνεχίσει να είναι ο μοναδικός παραγωγός. 

* Τη λειτουργία της συγκεκριμένης αγοράς μέσω της παροχής Υπηρεσιών Κοινής Ωφέλειας (ΥΚΩ) και την ανάγκη συγκράτησης του συνολικού κόστους παραγωγής, που επιβαρύνει σήμερα τους καταναλωτές της επικράτειας με το ποσό των 600 εκατ. ευρώ περίπου ετησίως (ΥΚΩ για ΜΔΝ), καθώς και την ανάγκη και υποχρέωση επαρκούς τεκμηρίωσης του ετήσιου αυτού κόστους.

* Την ανάγκη σχεδιασμού, από μηδενική βάση, ενός ολοκληρωμένου συστήματος διαχείρισης, εποπτείας και ελέγχου των τοπικών συστημάτων και της αγοράς των νησιών.