Σε συνθήκες συνεχιζόμενης ύφεσης, καταγράφηκαν από την ICAP Group οι τελευταίες εξελίξεις όσον αφορά στα οικονομικά μεγέθη και αποτελέσματα των ελληνικών επιχειρήσεων, με βάση το σύνολο εταιρειών για τις οποίες ο ισολογισμός χρήσης 2011 είχε καταχωρηθεί μέχρι και την 23η Αυγούστου 2011 στην Icap Databank και ταυτόχρονα είχαν και ισολογισμό της χρήσης 2010.
 
Το δείγμα της έρευνας περιλαμβάνει συνολικά 22.573 επιχειρήσεις με δημοσιευμένους ισολογισμούς μέχρι την παραπάνω ημερομηνία. Εξ αυτών οι 4.458 είναι βιομηχανικές, οι 5.887 εμπορικές, οι 7.143 επιχειρήσεις παροχής υπηρεσιών (πλην τραπεζών-ασφαλειών), οι 2.162 εταιρείες του τεχνικού-κατασκευαστικού τομέα, καθώς και 2.923 επιχειρήσεις του τουριστικού τομέα. Τα μεγέθη των επιχειρήσεων αυτών για το 2011 συγκρίνονται με τα αντίστοιχα μεγέθη των ίδιων ακριβώς επιχειρήσεων για το 2010.

Τα τελευταία χρόνια η ελληνική οικονομία είναι σε συνεχή ραγδαία επιδείνωση. Ιδιαίτερα το 2011 υπέστη συρρίκνωση του Α.Ε.Π. κατά 6,9% το 2011, λόγω κυρίως της συνεχιζόμενης πτώσης τόσο της ιδιωτικής και δημόσιας κατανάλωσης (κατά 7,1% και 9,1% αντίστοιχα), όσο και των επενδύσεων.

Η ύφεση που επικράτησε και συνεχίζει να επικρατεί, είχε άμεσο αντίκτυπο στη λειτουργία και τις επιδόσεις των επιχειρήσεων του ιδιωτικού τομέα.

ΕΝΟΠΟΙΗΜΕΝΟΣ ΙΣΟΛΟΓΙΣΜΟΣ 22.573 ΕΤΑΙΡΕΙΩΝ

Από τα ενοποιημένα αποτελέσματα χρήσεως των 22.573 επιχειρήσεων προκύπτει εικόνα δραματικής επιδείνωσης η οποία ξεπέρασε κάθε προηγούμενο. Η οικονομική ύφεση έχει πλήξει όλο το εύρος των οικονομικών δραστηριοτήτων. Τα συνολικά αποτελέσματα για δεύτερο κατά σειράν έτος παρέμειναν ζημιογόνα σε όλους τους κλάδους, οι δε ζημίες σχεδόν διπλασιάστηκαν, επιβεβαιώνοντας το «βάθεμα» της κρίσης.

Συγκεκριμένα, βάσει των ενοποιημένων αποτελεσμάτων χρήσης όλων των επιχειρήσεων (ανεξαρτήτως κλάδου), προκύπτει κατ΄ αρχήν μικρή μόνον υποχώρηση, κατά 1,07%, των συνολικών πωλήσεων (διαμορφώθηκαν σε €164,1 δισ. το 2011 έναντι €165,9 δισ. του προηγουμένου έτους).

Παράλληλα όμως δεν υπήρξε και ανάλογη συγκράτηση του κόστους των πωλήσεων, γεγονός που είχε σαν αποτέλεσμα και πάλι τη σημαντική μείωση (-8,8%) των μικτών κερδών. Περαιτέρω, οι πολύ υψηλές λειτουργικές δαπάνες (υπερκαλύπτουν τα αντίστοιχα μικτά κέρδη το 2011) είχαν καταλυτική επίδραση, δεδομένου ότι οι επιχειρήσεις εμφάνισαν υψηλές λειτουργικές ζημίες (€-4,3 δισ.), από οριακά κέρδη (μόλις €2,5 εκ.) το 2010, οδήγησαν δηλαδή σε ανατροπή του λειτουργικού αποτελέσματος το 2011.

Την κατάσταση επιδείνωσαν ακόμη περισσότερο τα μη λειτουργικά έξοδα που επιβάρυναν τις επιχειρήσεις (όπως έκτακτα & ανόργανα έξοδα, έξοδα προηγουμένων χρήσεων, έκτακτες ζημίες κ.α.), με συνέπεια τελικά την περαιτέρω δραστική επιδείνωση του καθαρού αποτελέσματος, με την καταγραφή συνολικών ζημιών ύψους €7,62 δισ. το 2011, έναντι αντίστοιχων ζημιών €3,83 δισ. το 2010.

Τέλος, τα κέρδη EBITDA υποχώρησαν κατά 30,4%, δηλαδή σε €7,6 δισ. το 2011 (έναντι €10,9 δισ. του προηγουμένου έτους).

Όσον αφορά στα στοιχεία Ενεργητικού και Παθητικού των επιχειρήσεων αυτών, το σύνολο ενεργητικού τους υποχώρησε κατά 2,8% το 2011 (σε €284,4 δισ.), ενώ από τα επί μέρους μεγέθη εντονότερη ήταν η μεταβολή της αξίας των αποθεμάτων (-7,2%).

Από την άλλη πλευρά, τα ίδια κεφάλαια επίσης μειώθηκαν, κατά 2,1%. Πέραν αυτών και ο συνολικός δανεισμός των επιχειρήσεων υποχώρησε το 2011 (κατά €4,7 δισ.), μεταβολή που προήλθε αποκλειστικά από τη συρρίκνωση του μακροπρόθεσμου δανεισμού (μειώθηκε κατά 9%), ενώ αντίθετα οι βραχυπρόθεσμες τραπεζικές υποχρεώσεις αυξήθηκαν κατά 5,7%.
 
Το γεγονός αποδίδεται ως ένα βαθμό σε ανάλογη στάση του τραπεζικού τομέα, που αφορά την κατά προτεραιότητα εξυπηρέτηση των μακροπρόθεσμων πιστώσεων, ενώ παράλληλα προτιμάται η χρηματοδότηση των επιχειρήσεων κυρίως με βραχυπρόθεσμο δανεισμό.

Σχετικά με τους χρηματοοικονομικούς δείκτες, επισημαίνεται η έντονη επιδείνωση τόσο του δείκτη της αποδοτικότητας ιδίων κεφαλαίων που είναι πλέον έντονα αρνητική (από -3,3% το 2010 σε -6,8% το 2011), όσο και η υποχώρηση του περιθωρίου μικτού κέρδους κατά 1,5 ποσοστιαία μονάδα (σε 17,85% το 2011).

Από τις 22.573 επιχειρήσεις του δείγματος, οι 10.468 (46,4%) ήταν κερδοφόρες το 2011.
Στην κορυφή της κατάταξης βάσει κερδοφορίας για το 2011 κυριαρχούν 3 εταιρείες του τομέα της παροχής υπηρεσιών, ενώ στην πρώτη πεντάδα βρίσκονται και 2 βιομηχανίες.

Οι κορυφαίες βάσει κερδοφορίας εταιρείες κατά το 2011 ήταν οι εξής:

- Ο.Π.Α.Π. ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΣ ΠΡΟΓΝΩΣΤΙΚΩΝ ΑΓΩΝΩΝ ΠΟΔΟΣΦΑΙΡΟΥ Α.Ε (κέρδη €702 εκ.)
- REGENCY ENTERTAINMENT ΨΥΧΑΓΩΓΙΚΗ & ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΗ Α.Ε. (κέρδη €435,6 εκ.)
- COSMOTE ΚΙΝΗΤΕΣ ΤΗΛΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΕΣ Α.Ε. (κέρδη €388,8 εκ.)
- Μοτορ Οιλ (ΕΛΛΑΣ) ΔΙΥΛΙΣΤΗΡΙΑ ΚΟΡΙΝΘΟΥ Α.Ε. (κέρδη €177,1 εκ.)
- Ελληνικά Πετρέλαια Α.Ε. (κέρδη €156,8 εκ.)

Οι παραπάνω εταιρείες είχαν από κοινού συνολικά κέρδη προ φόρου ύψους €1,86 δισ. το 2011, σε σύγκριση με κέρδη ύψους €1,23 δισ. το 2010, δηλαδή παρουσίασαν αύξηση κατά 51,6%.

Βιομηχανία

Ο τομέας της Βιομηχανίας παρότι είχε την καλύτερη επίδοση σε επίπεδο μεταβολής του κύκλου εργασιών, όχι μόνο δεν απέφυγε τις ζημίες αλλά βρέθηκε αντιμέτωπος με εκτίναξη ζημιών το τελευταίο έτος. Με βάση το δείγμα των 4.458 βιομηχανικών εταιρειών, προκύπτει αξιόλογη αύξηση των πωλήσεων κατά 6,2% (ή κατά €3,07 δισ.), οι οποίες και ανήλθαν σε €52,4 δισ. το 2011.

Ωστόσο, οι μεταποιητικές επιχειρήσεις βρέθηκαν αντιμέτωπες με σημαντική αύξηση του κόστους το οποίο διευρύνθηκε κατά 9,4%, η δε αύξηση αυτή (σε απόλυτο μέγεθος €3,8 δισ.) υπερίσχυσε εκείνης των πωλήσεων, με συνέπεια την υποχώρηση των αντίστοιχων μικτών κερδών (-8,4%). Ακόμη οι βιομηχανικές εταιρείες εμφάνισαν και αυξημένα λειτουργικά έξοδα (υπερκαλύπτουν τα αντίστοιχα μικτά κέρδη το 2011), με αποτέλεσμα τη μεγαλύτερη επιδείνωση του λειτουργικού αποτελέσματος (ήδη ζημιογόνου από το 2010). Τελικά, οι ζημίες του τομέα υπερ-διπλασιάστηκαν, ανερχόμενες σε €2,19 δισ. το 2011, έναντι ζημιών €1,06 δισ. του 2010. Περαιτέρω, τα κέρδη EBITDA υπέστησαν πτώση (-39%) και διαμορφώθηκαν σε €1,53 δισ. περίπου το 2011, έναντι αντίστοιχων €2,51 δισ. του προηγουμένου έτους (Πίνακας 2).

Εμπόριο

Από τα συγκεντρωτικά στοιχεία του τομέα του εμπορίου επιβεβαιώνεται ξεκάθαρα το αρνητικό κλίμα που επεκράτησε στην αγορά και το 2011. Βάσει των αποτελεσμάτων των 5.887 εμπορικών επιχειρήσεων, προκύπτει και πάλι μείωση κατά 4,5% των πωλήσεων τους, οι οποίες διαμορφώθηκαν σε €61,59 δισ. το 2011, έναντι €64,47 δισ. το 2010 (απώλειες εσόδων €2,9 δισ. περίπου). Η υποχώρηση των μικτών κερδών του τομέα ήταν εντονότερη (κατά 6,9%), λόγω συμπίεσης των περιθωρίων κέρδους των επιχειρήσεων ως αντιστάθμισμα της περιορισμένης ζήτησης.

Οι εξελίξεις αυτές ήταν καθοριστικές οδηγώντας σε αναστροφή του λειτουργικού αποτελέσματος, από λειτουργικά κέρδη €346 εκ., σε λειτουργικές ζημίες ύψους €478 εκ. περίπου. Τελικά οι ζημίες του εμπορικού τομέα εκτινάχθηκαν σε €989 εκ. περίπου το 2011, έναντι αντίστοιχων ζημιών €46 εκ. το 2010.

ΥΠΗΡΕΣΙΕΣ (εκτός Τεχνικών Εταιρειών)

Και στον τομέα των εταιρειών παροχής υπηρεσιών ο κύκλος εργασιών υποχώρησε κατά 2,5% και διαμορφώθηκε σε €41,2 δισ. το 2011, από €42,2 δισ. το 2010, μεταβολή που συνοδεύτηκε από ακόμη εντονότερη μείωση του μικτού κέρδους (-13,4%). Ωστόσο η επιδείνωση ήταν πρωτοφανής σε επίπεδο λειτουργικού αποτελέσματος όπου υπήρξε ανατροπή, από κέρδη €519,7 εκ. το 2010 σε λειτουργικές ζημίες ύψους €1,56 δισ. το 2011.

Η εξέλιξη αυτή, σε συνδυασμό και με τα ιδιαίτερα υψηλά μη λειτουργικά έξοδα των εταιρειών (παρότι αυτά περιορίσθηκαν το 2011), είχε σαν αποτέλεσμα τη δραστική αύξηση των ζημιών σε €3,39 δισ. το 2011, έναντι ζημιών ύψους €2,14 δισ. το 2010. Τα κέρδη EBITDA υποχώρησαν κατά 38,8% και διαμορφώθηκαν σε €3,25 δισ. το τελευταίο έτος (Πίνακας 4).

Τεχνικές Εταιρείες

Η συνεχής πτώση εργασιών στον κατασκευαστικό κλάδο και το 2011, οδήγησε σε νέα επιδείνωση των αποτελεσμάτων των τεχνικών εταιρειών. Συγκεκριμένα, οι συνολικές πωλήσεις μειώθηκαν κατά 18,6%, διαμορφούμενες σε €4,84 δισ. το 2011, ενώ μεγάλη ήταν η μείωση και στα μικτά κέρδη (-14,3%). Περαιτέρω, τα λειτουργικά έξοδα των επιχειρήσεων υπερκάλυψαν τα πραγματοποιηθέντα μικτά κέρδη, με συνέπεια την εμφάνιση αρνητικών λειτουργικών αποτελεσμάτων (-413 εκ. ευρώ). Το τελικό αποτέλεσμα ήταν ήδη ζημιογόνο το 2010, ενώ το 2011 οι ζημίες των εταιρειών του δείγματος υπερδιπλασιάστηκαν, ανερχόμενες σε €733,8 εκ. Σε επίπεδο κερδών EBITDA ωστόσο σημειώθηκε αύξηση (20%) οπότε αυτά διαμορφώθηκαν σε €349,6 εκ. το τελευταίο έτος.

Τουρισμός

Από την επεξεργασία των στοιχείων των 3.341 τουριστικών εταιρειών φαίνεται ότι η δυσμενής οικονομική συγκυρία έπληξε σε μικρότερο βαθμό τον τομέα του τουρισμού. Οι πωλήσεις των επιχειρήσεων αυτών αυξήθηκαν κατά 5,45%, ωστόσο υπήρξε σημαντική συγκράτηση στο κόστος πωλήσεων, με συνέπεια να προκύψει πολύ μεγαλύτερη ποσοστιαία αύξηση των μικτών κερδών (21,1%).

Παρά τις θετικές αυτές μεταβολές, υπήρξε αύξηση χρηματοοικονομικών δαπανών και διεύρυνση των (ήδη πολύ υψηλών) λειτουργικών εξόδων, με συνέπεια τη διαμόρφωση αρνητικού λειτουργικού αποτελέσματος. Στο επίπεδο του τελικού καθαρού αποτελέσματος, το 2011 οι ζημίες αυξήθηκαν κατά 5% ανερχόμενες πλέον σε €319,5 εκ. Τα κέρδη EBITDA σημείωσαν αύξηση (19,7%) το τελευταίο έτος και διαμορφώθηκαν σε €811 εκ. το 2011.

Σχετικά με τους χρηματοοικονομικούς δείκτες, επισημαίνεται η βελτίωση του περιθωρίου μικτού κέρδους, το οποίο διαμορφώθηκε σε 18,95% το 2011, από 16,5% το 2010 (Πίνακας 6).

Ο Διευθύνων Σύμβουλος του Ομίλου ICAP, Νικήτας Κωνσταντέλλος, δήλωσε σχετικά:

«Η βαθειά κρίση που χαρακτηρίζει την Ελληνική Οικονομία τα τελευταία χρόνια, έχει πλήξει με ιδιαίτερη ένταση τις επιχειρήσεις του Ιδιωτικού τομέα. Οι εξελίξεις είναι ραγδαίες και πάντα σε αρνητική κατεύθυνση, όπως δείχνουν τα πρόσφατα οικονομικά στοιχεία. Το 2011, για δεύτερο κατά σειράν έτος, τα αποτελέσματα και στους πέντε βασικούς κλάδους επιχειρήσεων ήταν συνολικά ζημιογόνα, οι δε ζημίες σχεδόν διπλασιάσθηκαν και έφτασαν τα € 7,6 δισ.

Επιπρόσθετα αξίζει να σημειωθεί ότι μόλις το 46% του συνόλου των εταιρειών είναι πλέον κερδοφόρες ενώ το 54% είναι ζημιογόνες. Σημειωτέον ότι στο σύνολο των 22.573 εταιρειών που αναλύσαμε δεν συμπεριλαμβάνονται οι Τράπεζες και οι Ασφάλειες. Δεδομένων δε των μεγάλων ζημιών που είχαν οι Τράπεζες το 2011 εάν τις είχαμε υπολογίσει, το ύψος των ζημιών του συνόλου των επιχειρήσεων της χώρας μας θα ήταν πολλαπλάσιο.

Αν αναλογιστούμε ότι οι επιχειρήσεις του δείγματος είχαν το 2009 συνολικά € 4 δισ Κέρδη Προ Φόρων και σε 2 χρόνια (2009 και 2010) τα αποτελέσματα μειώθηκαν κατά € 11,6 δισ, η απώλεια των Εσόδων από το Κράτος, από τη μικρότερη είσπραξη εταιρικών φόρων, είναι τεράστια. Είναι μύθος, λοιπόν, αυτό που αρκετοί πιστεύουν και συνοψίζεται στο ότι οι εταιρείες συνεχίζουν να έχουν Κέρδη και μέσα στην κρίση.

Από την άλλη, είναι θετικό ότι στην τόσο αρνητική συγκυρία που αντιμετωπίζουν οι επιχειρήσεις, υπάρχουν κάποιες που κατόρθωσαν να αυξήσουν ή να διατηρήσουν ένα ικανοποιητικό επίπεδο κερδοφορίας. Λαμβάνοντας υπόψη, επίσης, ότι η χώρα υποχρεούται να προχωρήσει σε ταχεία δημοσιονομική προσαρμογή και βαθιές διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις, οι δυναμικές αυτές επιχειρήσεις του ιδιωτικού τομέα πρέπει να τεθούν πρωτοπόρες στην πορεία εξόδου από την κρίση.

Κύρια επιδίωξη πρέπει να είναι η επαναφορά της Ελληνικής οικονομίας σε τροχιά ανάπτυξης και η περαιτέρω βελτίωση της ανταγωνιστικότητας των ελληνικών επιχειρήσεων. Στο πλαίσιο αυτό αναμένεται με ενδιαφέρον η ολοκλήρωση της ανάλυσης και η δημοσίευση από την ICAP Group σε έναν περίπου μήνα των 500 και 200 πιο κερδοφόρων εταιρειών και ομίλων αντίστοιχα, των BUSINESS LEADERS IN GREECΕ, με κύριο γνώμονα την προβολή αυτών των επιχειρήσεων που πρέπει να αποτελούν παράδειγμα προς μίμηση».
 
** Tα αναλυτικά στοιχεία δημοσιεύονται στη δεξιά στήλη "Συνοδευτικό Υλικό".