Mέσα σε ένα πολύ δύσκολο κλίμα, τόσο σε οικονομικούς όσο και σε πολιτικούς όρους, το εγχώριο τραπεζικό σύστημα βρίσκεται μπροστά σε κρίσιμες αποφάσεις που θα αλλάξουν τον χάρτη.

Οι διαδικασίες των «αναγκαστικών» συγχωνεύσεων και η επικείμενη ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών με κρατικό χρήμα είναι ο πρώτος σκόπελος που θα ταράξει τα νερά και ενδεχομένως να επιφέρει αλλαγές που για την ώρα δεν είναι ακόμα ορατές.

Στην επικαιρότητα κυριαρχεί η Emporiki Bank, για την οποία η Credit Agricole ανακοίνωσε ότι συνεχίζονται οι διαπραγματεύσεις με την Κομισιόν και τις αρμόδιες ελληνικές αρχές, όμως δεν έχει εισέλθει ακόμα σε προχωρημένες διαπραγματεύσεις με κανέναν από τους... μνηστήρες.

Από την άλλη πλευρά, για τον κλάδο η εδραίωση των θέσεων και η διατήρηση του υφιστάμενου management είναι η άμεση προτεραιότητα των διοικήσεων. Πέραν όμως αυτών των θεμάτων, υπάρχουν ακόμα πέντε καυτά μέτωπα για τις τράπεζες, τα οποία επηρεάζονται από πολλούς παράγοντες και θα διαμορφώσουν τις συνθήκες για την επόμενη μέρα!

Η σπουδή των ελληνικών τραπεζών να στηρίξουν την προσπάθεια του Δημοσίου να συλλέξει τους φόρους, μέσω της χορήγησης επτά άτοκων δόσεων, είναι ένα μόνο από τα παραδείγματα που θέλουν οι τραπεζίτες να θεωρούν πρώτο στόχο τους τη στήριξη των δημοσιονομικών μεγεθών της χώρας. Τουλάχιστον, σε αυτήν τη συγκυρία, η κυβέρνηση και οι τραπεζίτες πολεμούν από την ίδια πλευρά.

1. Ευρώ ή δραχμή;

Οι τραπεζίτες γνωρίζουν πως, αν τελικά δεν καταφέρει το ελληνικό δημόσιο να μαζέψει τα ελλείμματά του, τότε θα έχουμε είτε την επιβολή και νέων μέτρων (πέραν των 13,5 δισ. ευρώ) είτε την έξοδο της χώρας από τη ζώνη του ευρώ.

Και στις δύο περιπτώσεις, οι επισφάλειες των τραπεζών θα υπερβούν κατά πολύ την προβλεπόμενη χρηματοδότηση από το Ταμείο Χρηματοπιστωτικής Στήριξης και το στοίχημα της παραμονής τους σε ιδιωτικά χέρια θα χαθεί οριστικά. Οι ελληνικές τράπεζες επίσης συνεχίζουν να κατέχουν -έστω και «κουρεμένες»- σημαντικές ποσότητες ελληνικών κρατικών ομολόγων.

To πρώτο λοιπόν ζητούμενο γι' αυτές είναι η παραμονή της χώρας στη ζώνη του ευρώ, με παράλληλη όμως σταθεροποίηση της εγχώριας οικονομίας όσο το δυνατόν πιο γρήγορα (πάτος του βαρελιού μέσα στο 2013).

2. Δημόσιο ή ιδιώτες;

Το υπ’ αριθμόν 1 ζήτημα που απασχολεί σήμερα τους τραπεζίτες είναι το ιδιοκτησιακό. Kατά πόσον δηλαδή οι ελληνικές τράπεζες θα μπορέσουν να μείνουν κάτω από ιδιωτικό management την προσεχή πενταετία και στη συνέχεια αν θα μπορέσουν να επανέλθουν σε ιδιωτικό έλεγχο ή όχι (και αν ναι, θα παραμείνουν σε ελληνικά χέρια ή θα περάσουν σε μεγάλους τραπεζικούς ομίλους του εξωτερικού;).

Kατά πόσον οι ιδιώτες μέτοχοι θα μπορέσουν να καλύψουν το 10% τουλάχιστον της απαιτούμενης επανακεφαλαιοποίησης εξαρτάται από πολλούς παράγοντες, όπως για παράδειγμα η ψήφιση των σχετικών διατάξεων από τη Βουλή, οι συγχωνεύσεις που δρομολογούνται μέσα στο επόμενο δίμηνο κ.λπ.

Το μεγαλύτερο, όμως, πρόβλημα είναι άλλο. Οι βασικοί μέτοχοι των τραπεζών θα κληθούν να βάλουν στις επικείμενες αυξήσεις κεφαλαίου ποσό πολύ μεγαλύτερο από την τρέχουσα αξία των τραπεζών τους, καθώς στην πράξη τα σημερινά ίδια κεφάλαια των ελληνικών τραπεζών είναι αρνητικά.

Πέρα όμως από το μεγάλο ύψος της απαιτούμενης επένδυσης, για να αποβεί η επένδυσή τους κερδοφόρος θα πρέπει τα επόμενα πέντε χρόνια τα ελληνικά πιστωτικά ιδρύματα να τελούν υπό διαπραγμάτευση με δείκτη τιμής προς λογιστική αξία σαφώς ανώτερο της μονάδας, πρόβλεψη για την οποία πολλοί έχουν τις επιφυλάξεις τους.

Και αυτή όμως η έκβαση του στοιχήματος θα κριθεί σε πολύ μεγάλο βαθμό από το πόσο η ελληνική οικονομία θα μπορέσει να αναταχθεί μέσα στα επόμενα πέντε χρόνια.

3. Ψαλίδι ή... τσεκούρι;

Το τρίτο βασικό ζητούμενο του τραπεζικού συστήματος είναι η προσαρμογή του στα νέα δεδομένα που δημιουργήθηκαν μετά το ξέσπασμα της οικονομικής κρίσης. Για παράδειγμα, όλα δείχνουν πως η επόμενη μέρα δεν σηκώνει τόσο εκτεταμένο δίκτυο καταστημάτων, καθώς αυτά είχαν δημιουργηθεί με βάση το σενάριο για πολύ υψηλότερο ΑΕΠ (συν 4%-5% ετησίως) και για συνέχιση της ταχύτατης πιστωτικής επέκτασης της προηγούμενης δεκαετίας.

Ωστόσο -βλέπε στοιχεία των δύο σχετικών πινάκων- την περίοδο 2008-2012 το ΑΕΠ υποχώρησε γύρω στο 20% και η πιστωτική επέκταση θα έχει αρνητικό πρόσημο φέτος για δεύτερη συνεχόμενη χρονιά.

Ήδη, οι τράπεζες, πιο δειλά μέχρι πέρυσι και δυναμικότερα φέτος, έχουν ξεκινήσει το ψαλίδισμα των δικτύων τους, πλην όμως όλα δείχνουν πως έχουν να διανύσουν ακόμη πολύ... δρόμο. Ανάλογες μεταβολές απαιτούνται και στον αριθμό των εργαζομένων, όπου μέχρι τώρα οι μειώσεις του προσωπικού είναι προσεκτικές και το ψαλίδισμα των αποδοχών σχετικά περιορισμένο.

Το πόσο τελικά θα μειωθεί το δίκτυο των τραπεζικών καταστημάτων, ο αριθμός των εργαζομένων και το ύψος των αποδοχών θα εξαρτηθεί από πολλούς παράγοντες, μεταξύ των οποίων και ο βαθμός συγκέντρωσης του κλάδου σε λιγότερα σχήματα. Αν, για παράδειγμα, συμφωνηθούν άλλα δύο deals μέσα στους επόμενους μήνες (πέρα από τη σύμπραξη ΑΤΕ-Πειραιώς και το πέρασμα της Εμπορικής σε μία εκ των Alpha, Εθνικής και Eurobank), τότε θα δούμε πολλές περιπτώσεις όπου η ίδια τράπεζα θα διαθέτει δύο ή τρία καταστήματα στην ίδια πλατεία ή ακόμη και στην ίδια κωμόπολη!

Το πώς τελικά θα εξελιχθούν τα πράγματα στη συγκεκριμένη περίπτωση θα εξαρτηθεί και από άλλους παράγοντες, που δεν είναι αμιγώς επιχειρηματικοί. Για παράδειγμα, είναι πολύ πιθανό οι διοικήσεις των τραπεζών και το ελληνικό δημόσιο να μη θελήσουν να πάνε την υπόθεση στα άκρα για πολιτικούς και κοινωνικούς λόγους.

4. Εδώδιμα η... αποικιακά;

Ένα τέταρτο ζητούμενο για τις ελληνικές τράπεζες είναι ποια πολιτική θα ακολουθήσουν γύρω από την παρουσία τους στο εξωτερικό. Θα θελήσουν να διατηρήσουν στο ακέραιο τις θυγατρικές τους; Θα επικεντρωθούν μόνο στις βασικές συμμετοχές, ρευστοποιώντας τις υπόλοιπες; Θα επιλέξουν τη λύση του στρατηγικού εταίρου; Θα αποφασίσουν να αποχωρήσουν πλήρως από το εξωτερικό;

Οι πωλήσεις θυγατρικών στο εξωτερικό όχι μόνο θα έφερναν κάποια ρευστότητα στα ταμεία των τραπεζών, αλλά παράλληλα θα βελτίωναν και τους δείκτες κεφαλαιακής τους επάρκειας (π.χ. δείκτης χορηγήσεων προς καταθέσεις σαφώς άνω του 100% στις εκτός Ελλάδος θυγατρικές).

Από την άλλη πλευρά, όμως, με τις τράπεζες να έχουν σταματήσει ουσιαστικά τις νέες χορηγήσεις εδώ και τέσσερα χρόνια και με την ελληνική οικονομία σε τέτοια κρίση, οι όποιες προοπτικές ανάπτυξης των ελληνικών πιστωτικών ιδρυμάτων μέσα στην επόμενη πενταετία-δεκαετία φαίνεται πως επικεντρώνονται στη νοτιοανατολική Ευρώπη. Αν λοιπόν πουληθούν οι θυγατρικές, ποιες προοπτικές ανάπτυξης θα απομείνουν;

5. Πληρώνουν ή δεν πληρώνουν;

Το τελευταίο όμως ζητούμενο των τραπεζών -και ενδεχομένως και το βασικότερο- είναι ο τρόπος διαχείρισης των μη εξυπηρετούμενων δανείων τους. Ανεξάρτητα από τις ενδεχόμενες νομοθετικές παρεμβάσεις που θα αναλάβει το κράτος σε ό,τι αφορά τα δάνεια των νοικοκυριών και των ελεύθερων επαγγελματιών, το μόνο βέβαιο είναι ότι ρυθμίσεις δανείων θα γίνουν από τις τράπεζες και χωρίς την παρουσία του νομοθέτη, λόγω της οικονομικής ανάγκης που υπάρχει για κάτι τέτοιο.

Μεγάλη βέβαια πρόκληση είναι η στάση που θα τηρήσουν οι τράπεζες απέναντι στα δανειακά ανοίγματα που έχουν προς αυτές πολλές και μεγάλες επιχειρήσεις. Μέχρι σήμερα, άτυπη πολιτική ήταν η επιμήκυνση των δανείων, με την ελπίδα ότι σε βάθος χρόνου τα πράγματα θα βελτιωθούν. Σε πολλές περιπτώσεις, ωστόσο, μόνο κάτι τέτοιο δεν έχει γίνει, οπότε οι τράπεζες θα πρέπει να λάβουν ουσιαστικότερα μέτρα, που ενδεχομένως να περιλαμβάνουν κεφαλαιοποιήσεις δανείων, πωλητήρια ή ακόμη και λουκέτα...

Ανάλογα με τη στάση που τελικά θα κρατήσουν οι τραπεζίτες, ενδεχομένως να προκύψουν μεγάλες ανακατατάξεις σε πολλούς επιχειρηματικούς κλάδους, με αρκετά γνωστά επιχειρηματικά ονόματα να αποχωρούν, δίνοντας τη θέση τους σε νέα είτε από την Ελλάδα είτε από το εξωτερικό.

«Μπερδεμένο» το ταμπλό

Το μόνο βέβαιο για την επόμενη μέρα των τραπεζών είναι ότι οι ιδιώτες επενδυτές θα πρέπει και αυτοί να βάλουν το χέρι στην τσέπη για να στηρίξουν τα νέα επιχειρηματικά σχήματα και τις νέες διοικητικές ομάδες που θα προκύψουν. Ωστόσο, όσοι επένδυσαν στις ελληνικές τράπεζες τα τελευταία χρόνια έχουν υποστεί τρομακτικές απώλειες στο ταμπλό του Χ.Α. αφού μόνο οι αυξήσεις κεφαλαίου των τελευταίων ετών ξεπερνούν σημαντικά τις τρέχουσες αποτιμήσεις τους στο ταμπλό.

Οι αποδόσεις των τραπεζικών μετοχών στο χρονικό διάστημα των 52 εβδομάδων είναι τραγικές: H Alpha Bank εξακολουθεί να σημειώνει απώλειες 44% παρά το γερό ριμπάουντ του 170% από την 1η/1. Η Εθνική γράφει πτώση 61% στις 52 εβδομάδες και -12% από την 1η/1. Για τη Eurobank οι απώλειες ανέρχονται στο 66%, ενώ για την Πειραιώς διαμορφώνονται στο 65%. Ακόμα μεγαλύτερη είναι η πτώση για τις δύο κυπριακές τράπεζες, άνω του 80%, για το διάστημα του ενός έτους.


***To Εuro2day.gr ενθαρρύνει τον διάλογο και την έκφραση απόψεων από τους αναγνώστες. Σχολιάστε το άρθρο και πείτε την άποψή σας δημόσια για όσα συμβαίνουν και μας αφορούν όλους. Αν θεωρείτε το άρθρο σημαντικό, διαδώστε το με τα εργαλεία κοινωνικής δικτύωσης.