Η διάθεση για ανάληψη κινδύνου, το επονομαζόμενο risk appetite, που οδήγησε τα χρηματιστήρια σε κέρδη έως και 10% από τις αρχές του έτους, φαίνεται ότι ανακόπτεται παρά τις συνεχιζόμενες ενέσεις ρευστότητας από όλες τις κεντρικές τράπεζες στον κόσμο, με... αρωγό και τις ελληνικές εξελίξεις.

Αν και φάνηκε έως και τα τέλη Απριλίου πως τα πράγματα αρχίζουν και πάλι να αποκτούν κάποια ομαλότητα, αφού και οι αγορές φαίνεται ότι... χώνεψαν την εκλογή του Francois Hollande στη Γαλλία, η πολιτική τρικυμία μάλλον επανέρχεται μετά το αποτέλεσμα στις ελληνικές εκλογές, τη νέα προσφυγή στις  κάλπες και τους κινδύνους ντόμινο που προκαλεί σε ολόκληρη την ευρωζώνη.

Τα μη αναμενόμενα αδύναμα οικονομικά στοιχεία από τις ΗΠΑ και την Ευρώπη αρχίζουν να προκαλούν αλλεπάλληλα σκοτσέζικα ντους στην επενδυτική ψυχολογία και η αισιοδοξία που κυριάρχησε στις αγορές στις αρχές του 2012 πλέον υποχωρεί. Η Ισπανία και το Ηνωμένο Βασίλειο είναι πια και επίσημα σε ύφεση έπειτα από δύο τρίμηνα οικονομικής συρρίκνωσης, ενώ τα ποσοστά ανεργίας βρίσκονται σε επίπεδα-ρεκόρ στην ευρωζώνη.

Στο Χ.Α. ήδη το εκλογικό αποτέλεσμα φέρνει τριγμούς, αφού οι απώλειες ανέρχονται στο 24% για τον Γενικό Δείκτη και στο 26% για την υψηλή κεφαλαιοποίηση και τον τραπεζικό δείκτη, περιορίζοντας τη συνολική κεφαλαιοποίηση των 4 μεγάλων ελληνικών τραπεζών στα 2,2 δισ. ευρώ και την αντίστοιχη του Χ.Α. στα 21,5 δισ. ευρώ περίπου.

Η ασάφεια που δημιουργεί η ελληνική μετεκλογική κατάσταση επαναφέρει τα θεωρούμενα ασφαλή καταφύγια στο προσκήνιο και, σύμφωνα με διαχειριστές, το φαινόμενο της αποεπένδυσης από risky assets θα αυξηθεί τις επόμενες ημέρες όπου θα ξετυλίγεται το κουβάρι και θα προστίθενται νέες παράμετροι στην εξίσωση του κινδύνου.

Τα θεωρούμενα ασφαλή νομισματικά καταφύγια έχουν επίσης αλλάξει. Στην παρούσα φάση της πολιτικής κρίσης πολλοί εκτιμούν ότι τα νομίσματα θα είναι τα βασικά ασφαλή καταφύγια, αλλά και ο χρυσός, που είναι παραδοσιακή επιλογή άμυνας.

Παρότι τα γερμανικά και τα αμερικανικά 10ετή ομόλογα είναι επίσης παραδοσιακά ασφαλείς επιλογές, το γεγονός ότι οι αποδόσεις τους διαμορφώνονται ήδη σε πολύ χαμηλά επίπεδα (στο 1,42% και στο 1,75% αντίστοιχα) ίσως αποτρέψει μαζικές τοποθετήσεις σε αυτά.

Τα νέα «πουλέν»

Πάντως, αν οι αγορές νιώσουν ότι οι φόβοι τους ενισχύονται, 4 είναι τα ασφαλή καταφύγια που αναμένεται ότι θα έχουν την τιμητική τους: τα νομίσματα των ΗΠΑ, της Ελβετίας, της Ιαπωνίας και της Νορβηγίας. Μάλιστα, το τελευταίο είναι η νέα προσθήκη στον παγκόσμιο επενδυτικό χάρτη.

* Το πρώτο «safe haven» νόμισμα θα είναι το αμερικανικό. Η πορεία του δολαρίου αποτελούσε παράδοξο για πολλά χρόνια, αφού ενισχυόταν όταν οι συνθήκες στις διεθνείς αγορές επιδεινώνονταν ή όταν η πορεία των αμερικανικών δεικτών της οικονομίας έδειχνε αδυναμία.

Αντίθετα, όταν η οικονομία των ΗΠΑ ανέβαζε ρυθμό, επειδή μειωνόταν η ζήτηση των ασφαλών καταφυγίων, το δολάριο υποχωρούσε. Στη σημερινή κατάσταση, και μετά την κατάρρευση της Lehman Brothers, η πορεία του έγινε πιο φυσιολογική και πλέον αντιδρά ανοδικά στα θετικά νέα που αφορούν την αμερικανική οικονομία και αντίστροφα.

Ωστόσο, αν η κατάσταση στην Ευρώπη επιδεινωθεί περαιτέρω ή κάποιοι διαχειριστές αποφασίσουν να μειώσουν την έκθεσή τους στην Ευρώπη συνολικά, τότε η ροή κεφαλαίων προς το δολάριο θα πρέπει να θεωρείται βέβαιη, την ώρα μάλιστα που ήδη αυτό έχει αρχίσει να ενισχύεται, αφού το ευρώ υποχωρεί κάτω και από το 1,27.

* Το πλέον αποδεκτό νόμισμα - ασφαλές καταφύγιο είναι το ελβετικό φράγκο, το οποίο έχει αποτελέσει ασφαλές λιμάνι των επενδυτικών κεφαλαίων σε πολύ δύσκολες συνθήκες στις αγορές την τελευταία δεκαετία. Η εικόνα αυτή, όμως, για το φράγκο έχει διαφοροποιηθεί αισθητά από την απόφαση της κεντρικής τράπεζας της Ελβετίας να θέσει πάνω όριο στην ισοτιμία EUR/CHF στο 1,20, με αποτέλεσμα πια το φράγκο να έχει απολέσει μικρό μέρος από την αίγλη του.

Από την άλλη πλευρά, βέβαια, η κεντρική τράπεζα της Ελβετίας υποχρεώνεται σε συνεχείς παρεμβάσεις για να ανακόπτει την υπερτίμησή του, γεγονός που ανά πάσα στιγμή μπορεί να την υποχρεώσει να εγκαταλείψει αυτήν την πολιτική, ειδικά αν η πτώση του ευρώ γίνει πιο ισχυρή. Σύμφωνα με τους traders νομισμάτων, η εγκατάλειψη (ή ακόμα και η χαλάρωση) στην πολιτική της Swiss National Bank με το ευρώ θα προκαλέσει την άμεση επιστροφή του ελβετικού φράγκου στην πρώτη θέση προτίμησης ανάμεσα στα επενδυτικά καταφύγια.

* Το επόμενο νόμισμα είναι το ιαπωνικό γεν. Μετά την κατάρρευση της Lehman Brothers και κατά τη διάρκεια της χρηματοπιστωτικής κρίσης υπήρξε μία από τις πρώτες επιλογές των επενδυτών ως ασφαλές καταφύγιο. Η Bank of Japan, επίσης, έχει προχωρήσει σε αρκετές παρεμβάσεις για τον περιορισμό της ανοδικής πορείας με το δολάριο, αλλά με μικρή επιτυχία, αφού το γιαπωνέζικο νόμισμα διαπραγματεύεται κάτω από το 80 με το δολάριο, όταν τον Μάιο του 2009 ήταν στο 98.

Σε οικονομικούς όρους, το εμπορικό ισοζύγιο της Ιαπωνίας είναι τόσο θετικό που στην πραγματικότητα είναι ο μεγαλύτερος πιστωτής στον κόσμο, παρά το γεγονός ότι η κεντρική τράπεζα της Ιαπωνίας έχει επιλέξει την πολιτική των μηδενικών αποδόσεων για το νόμισμά της.

* Το επόμενο νόμισμα, που ίσως να είναι και το ασφαλές καταφύγιο του μέλλοντος και φαίνεται να παίρνει πολλές... ψήφους εμπιστοσύνης από τους διαχειριστές, είναι η νορβηγική κορόνα, σε σημείο μάλιστα που, αν η κεντρική τράπεζα της Ελβετίας επιμείνει στη σταθερή ισοτιμία του ΕUR/CHF, να είναι σε θέση να διεκδικήσει τα πρωτεία παγκοσμίως. To νορβηγικό νόμισμα στη διάρκεια του 2012 είναι ο top performer, και μόνο το δολάριο Νέας Ζηλανδίας εμφανίζει παραπλήσια επίδοση.

Η κατάσταση safe haven της νορβηγικής κορόνας δεν είναι απόρροια μόνο των διεθνών τιμών του πετρελαίου, αλλά και της οικονομικής ευρωστίας της χώρας. Η Νορβηγία έχει υγιή οικονομία με αξιολόγηση «ΑΑΑ» από τους οίκους και ουσιαστικά είναι απρόσβλητη από την κρίση χρέους στην Ευρώπη. Η ισοτιμία με το ευρώ είναι 1 ευρώ προς 7,6 κορόνες όταν στα τέλη του 2008 ήταν 1 ευρώ προς 10 νορβηγικές κορόνες, δηλαδή σημειώθηκε ανατίμηση μεγαλύτερη του 30%.

Καταφύγιο παντός καιρού

Στο παρελθόν, ο χρυσός έχει αποδειχθεί καλή μέθοδος προστασίας σε περιπτώσεις υποτίμησης νομισμάτων, έντονων πληθωριστικών πιέσεων ή αρνητικού πληθωρισμού, πολιτικών και γεωπολιτικών εντάσεων και πετρελαϊκών κρίσεων. Στους παράγοντες που θα ευνοήσουν την άνοδο της αγοράς στην τρέχουσα συγκυρία θα πρέπει να προστεθούν τα αρνητικά πραγματικά επιτόκια στις ΗΠΑ, η αύξηση της προσφοράς χρήματος, αλλά και η επάνοδος του πολιτικού κινδύνου στην Ευρώπη.

Ωστόσο, μέχρι στιγμής το κίτρινο μέταλλο σημειώνει πτώση καθώς οι επενδυτές φαίνεται να προτιμούν το αμερικανικό νόμισμα ως προστασία από τον κίνδυνο, αφού τους τελευταίους μήνες η τιμή του χρυσού συσχετίζεται περισσότερο με τις τιμές των μετοχών.

Από την άλλη, όμως, οι αναλυτές εκτιμούν ότι, αν το πρόβλημα παραμείνει ή ενισχυθεί, τότε ο χρυσός θα λάβει τα σκήπτρα από το αμερικανικό δολάριο και θα αποτελέσει και πάλι την πρώτη επιλογή ανάμεσα στα ασφαλή καταφύγια.

Ως ασφαλές καταφύγιο (safe haven), ο χρυσός συνδυάζει την ευκολία ρευστοποίησης για τους θεσμικούς και το χαρακτηριστικό της διαφοροποίησης στα επενδυτικά χαρτοφυλάκια. Παραδοσιακά, η αντίθετη κίνηση της τιμής του χρυσού, σε πολλές περιπτώσεις, από τις αγορές μετοχών, προσφέρει στους επενδυτές μια μορφή ασφάλειας σε καταστάσεις διεθνών αναταραχών, αλλά και αντίστροφα.

Στη σημερινή κατάσταση της παγκόσμιας οικονομίας, ο κίνδυνος απώλειας της εμπιστοσύνης στα χαρτονομίσματα μπορεί να αποτελέσει μία από τις βασικές κινητήριες δυνάμεις για την ανοδική πορεία του.

Στο σημερινό αβέβαιο κλίμα, πολλοί επενδυτές και διαχειριστές κεφαλαίων θα αυξήσουν τις θέσεις τους στον χρυσό επειδή είναι απλώς «νόμισμα χωρίς σύνορα», ένα σημαντικό και ασφαλές καταφύγιο, ρευστοποιήσιμο οποιαδήποτε στιγμή, κάτω από οποιεσδήποτε περιστάσεις. Κατά την άποψη πολλών ειδικών, ο χρυσός θα πρέπει να είναι επενδυτική επιλογή και για τους ιδιώτες επενδυτές, παρά το γεγονός ότι εγκυμονεί ιδιαίτερα υψηλούς κινδύνους.


* To Εuro2day.gr ενθαρρύνει τον διάλογο και την έκφραση απόψεων από τους αναγνώστες. Σχολιάστε το άρθρο και πείτε την άποψή σας δημόσια για όσα συμβαίνουν και μας αφορούν όλους. Αν θεωρείτε το άρθρο σημαντικό, διαδώστε το με τα εργαλεία κοινωνικής δικτύωσης.


** Δείτε τους σχετικούς πίνακες για τις ισοτιμίες ευρώ-δολαρίου-ελβετικού φράγκου στη δεξιά στήλη "Συνοδευτικό υλικό"