O πληθωρισμός με βάση τον Δείκτη Τιμών Καταναλωτή (ΔΤΚ) σημείωσε μεγάλη πτώση στο 1,7% τον Μάρτιο 2012, από 2,1% τον Φεβρ.’12, και 4,5% τον Μάρτ.’11, αναφέρει η Alpha Bank στο εβδομαδιαίο δελτίο οικονομικών εξελίξεων.

Επίσης, ο πληθωρισμός με βάση τον εναρμονισμένο ΔΤΚ (ΕΔΤΚ) μειώθηκε στο 1,4% τον Μάρτ.’12, από 1,7% τον Φεβρ.’12.

Η βαθειά ύφεση και η μεγάλη πτώση της εγχώριας ζήτησης έχει συμβάλλει πράγματι στη σημαντική πτώση κυρίως των τιμών των μη εμπορεύσιμων αγαθών και υπηρεσιών, εφόσον, βέβαια, τα τελευταία δεν επιβαρύνονται με νέες αυξήσεις εμμέσων φόρων ή με μεγάλες αυξήσεις εισαγόμενων πρώτων υλών και ενδιάμεσων προϊόντων.

Αξιοσημείωτη, για παράδειγμα, ήταν η πτώση των τιμών των ενοικίων κατοικιών κατά -0,9%, των διδάκτρων (-1,0%), των οικιακών υπηρεσιών (-2,7%), των ιατρικών, οδοντιατρικών και παραϊατρικών υπηρεσιών (-1,6%), των εξόδων ξενοδοχείων (-9,3%), κ.ά.

Επίσης, η αύξηση του πληθωρισμού κατά 2,58 π.μ. από την επαναφορά των τιμών στα προ των εκπτώσεων επίπεδα τον Μάρτιο του 2012, ήταν χαμηλότερη από την πτώση του πληθωρισμού κατά -3,07 π.μ. λόγω των εκπτώσεων τον Ιαν.’12 και τον Φεβρ.’12, με αποτέλεσμα την πτώση του 12μηνο πληθωρισμού κατά -0,49 π.μ. το 2012. Ένα μέρος από αυτή την πτώση οφείλεται, προφανώς, στη μείωση των περιθωρίων κέρδους των εμπορικών επιχειρήσεων.

Όσον αφορά τα διεθνώς εμπορεύσιμα αγαθά πτώση τιμών σημειώνεται σε εκείνα των οποίων οι τιμές μειώνονται διεθνώς ή όταν υπάρχει ακόμη περιθώριο μείωσης του κέρδους των εγχώριων εμπορικών επιχειρήσεων, όπως: στην ένδυση-υπόδηση (-3,6%), στα είδη ταξιδίου (-2,6%), τιμές αυτοκινήτων (-1,8%), οπτικοακουστικός εξοπλισμός, υπολογιστές (-5,3%), έπιπλα και καλύμματα δαπέδου (-2,5%), κ.ά. Τέλος, από τα εγχώρια αγροτικά προϊόντα σημειώνεται η μεγάλη πτώση της τιμής της πατάτας κατά -24,6% σε ετήσια βάση το 2012, από το υψηλό της επίπεδο το 2011.

Ωστόσο, η ανωτέρω πτώση του πληθωρισμού δεν θεωρείται ικανοποιητική για πολλούς αναλυτές και σχολιαστές, δοθείσης της βαθειάς ύφεσης στην οποία βρίσκεται η Ελληνική οικονομία. Πολλοί αναρωτιούνται πως η πραγματικά μεγάλη πτώση της εγχώριας ζήτησης δεν έχει οδηγήσει ακόμη σε μεγαλύτερη πτώση των τιμών και πιθανώς σε αρνητικό πληθωρισμό, όπως, άλλωστε, προβλέπει και το ΔΝΤ που εκτιμά τον μέσο πληθωρισμό με βάση τον ΕΔΤΚ στο -0,5% το 2012 και στο -0,3% το 2013.

Σχετικά με τις ανωτέρω σημειώνονται τα ακόλουθα:

Πρώτον, η διατήρηση του πληθωρισμού στο 1,7% οφείλεται κατά κύριο λόγο στην αύξηση των διεθνών τιμών του πετρελαίου και άλλων πρώτων υλών και επίσης στην αύξηση των συντελεστών του ΦΠΑ στα προϊόντα εστίασης και του φόρου στο πετρέλαιο θέρμανσης και στο φυσικό αέριο. Ειδικότερα, η αύξηση των διεθνών τιμών του πετρελαίου και των φόρων στο πετρέλαιο θέρμανσης και στο φυσικό αέριο και η συνεπαγόμενη αύξηση των τιμών της ηλεκτρικής ενέργειας, που συνέβαλαν συνολικά στην αύξηση του ΔΤΚ κατά 1,41 ποσοστιαίες μονάδες.

Επίσης, η αύξηση των συντελεστών του ΦΠΑ στα προϊόντα εστίασης από το 13% στο 23% από τον Σεπτ.’11, συνέβαλε στην αύξηση του 12μηνο πληθωρισμού κατά 0,40 π.μ. Εάν δεν είχε σημειωθεί καμιά μεταβολή στις υπόλοιπες τιμές, μόνο με τα ανωτέρω ο πληθωρισμός θα ήταν στο 1,81%. Επίσης, η αύξηση των τελών κυκλοφορίας και των διοδίων και των τιμών των νοσοκομείων και κλινικών, που ήταν αναγκαία για την κάλυψη μέρους του κόστους των υπηρεσιών που προσφέρει το κράτος στους συγκεκριμένους τομείς, αύξησε τον 12μηνο πληθωρισμό κατά επιπλέον 0,13 π.μ.

Δεύτερον, ο εγχώριος πληθωρισμός προσδιορίζεται και από τον εισαγόμενο πληθωρισμό. Ειδικότερα, προσδιορίζεται από τον πληθωρισμό που επικρατεί στη Ζώνη του Ευρώ ως σύνολο, που εκτιμάται στο 2,5% κατά μέσο όρο το 2012. Προσδιορίζεται επίσης και από τις τιμές των εισαγομένων πρώτων υλών και ενδιάμεσων προϊόντων από τον υπόλοιπο κόσμο.

Σχετικά σημειώνεται ότι ο πληθωρισμός με βάση το Δείκτη Τιμών Εισαγωγών στη βιομηχανία διαμορφωνόταν στο 8,7% τον Ιαν.’12, από 7,2% τον Δεκ.’11 και 6,6% τον Δεκ.’10. Ειδικότερα δε ο δείκτης τιμών εισαγωγών καυσίμων ήταν αυξημένος τον Ιαν.’12 κατά 34,1% σε ετήσια βάση. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα τον υψηλό πληθωρισμό με βάση το Δείκτη Τιμών Παραγωγού (ΔΤΠ) στη βιομηχανία, που διαμορφωνόταν στο 6,9% τον Φεβρ.’12 στην εγχώρια αγορά (χωρίς καύσιμα: 1,0%) και στο 6,2% (χωρίς καύσιμα: 1,8%) για την εξωτερική αγορά.

Για τους ανωτέρω λόγους ο δομικός πληθωρισμός (δηλαδή ο πληθωρισμός με βάση το ΔΤΚ χωρίς τα προϊόντα ενέργειας και τα νωπά φρούτα και λαχανικά) διαμορφώνεται πολύ χαμηλότερα, στο 0,5% τον Φεβρ.’12. Μάλιστα, αυτό το 0,5% οφείλεται αποκλειστικά στην αύξηση του ΦΠΑ στα προϊόντα εστίασης, όπως προαναφέρθηκε.

Όσον αφορά τις προβλέψεις για το 2012, οι έως τώρα εξελίξεις δείχνουν ότι, ο πληθωρισμός με βάση το ΔΤΚ αναμένεται να μειωθεί στο 1,0% τον Δεκ.’12, μετά την αναμενόμενη αύξηση των τιμών του πετρελαίου θέρμανσης τον Οκτ.’12, και στο 1,3% κατά μέσο όρο το 2012. Επίσης, ο πληθωρισμός με βάση τον ΕΔΤΚ αναμένεται να μειωθεί στο 0,9% κατά μέσο όρο το 2012 (έναντι -0,5% που προβλέπει η Τρόικα).

Μάλιστα, οι εκτιμήσεις αυτές στηρίζονται στην υπόθεση ότι οι τιμές του πετρελαίου θα διατηρηθούν στα επίπεδα του Μαρτίου του 2012 και ότι το Ευρώ θα παραμείνει στα επίπεδα του 1,32 USD/EUR.

Με βάση τα ανωτέρω, η υπόθεση ότι στην Ελλάδα ο μέσος πληθωρισμός μπορεί να καταστεί αρνητικός το 2012 και το 2013 δεν μπορεί να επιβεβαιωθεί αν συνεχιστεί η μεγάλη αύξηση των διεθνών τιμών του πετρελαίου και άλλων πρώτων υλών και αν ο πληθωρισμός στη ΖτΕ συνεχίσει να διαμορφώνεται στο 2,7%, όπως στην τρέχουσα περίοδο.

Στη μεταβατική περίοδο κατά την οποία προσαρμόζονται σημαντικά προς τα κάτω το κόστος εργασίας ανά μονάδα προϊόντος και οι τιμές των μη εμπορεύσιμων προϊόντων (αγαθών και υπηρεσιών), ο πληθωρισμός στην Ελλάδα μπορεί πράγματι να είναι χαμηλότερος από το μέσο όρο της ΖτΕ για μια σειρά ετών. Μπορεί ακόμη να γίνει και αρνητικός σε περιόδους που οι διεθνείς τιμές του πετρελαίου και άλλων εισαγόμενων αγαθών θα έχουν επίσης πτωτική πορεία.

Από την άλλη πλευρά, ο πληθωρισμός μιας μικρής χώρας όπως η Ελλάδα, που έχει κοινό νόμισμα με τις πολύ μεγαλύτερες χώρες της ΖτΕ δεν μπορεί να αποκλίνει σημαντικά και συστηματικά για πολλά έτη από το μέσο όρο πληθωρισμού των χωρών της ΖτΕ.

Εσωτερική Υποτίμηση- Ανταγωνιστικότητα

Από ορισμένες πλευρές προβάλλεται επίσης το επιχείρημα ότι η μείωση του κόστους εργασίας ανά μονάδα προϊόντος στην Ελλάδα, η οποία πράγματι σημειώνεται με γρήγορους ρυθμούς στην περίοδο 2010-2012, δεν συμβάλλει στη μείωση του πληθωρισμού και στη βελτίωση της ανταγωνιστικότητας της οικονομίας διότι δεν φαίνεται να συμβάλλει στη μείωση των τιμών των εγχωρίως παραγομένων προϊόντων.

Επομένως, πολλοί συμπεραίνουν με αυτό το επιχείρημα ότι η Ελλάδα δεν μπορεί να πραγματοποιήσει την αναγκαία εσωτερική υποτίμηση για να βελτιώσει την ανταγωνιστικότητά της, διότι δεν μπορεί να μεταβάλει (π.χ., με τη μείωση του σχετικού κόστους εργασίας της και τη μείωση της εγχώριας ζήτησης) τις τιμές των εγχωρίως παραγομένων προϊόντων.

Η επιχειρηματολογία αυτή και πάλι δεν λαμβάνει υπόψη το γεγονός ότι η Ελλάδα είναι μια πολύ μικρή οικονομία μέλος της ΖτΕ, με ΑΕΠ που δεν υπερβαίνει το 2,3% του ΑΕΠ της ΖτΕ. Η ζήτηση εισαγωγών από και η προσφορά εξαγωγών στις διεθνείς αγορές από την χώρα μας είναι ελάχιστη και δεν έχει καμιά επίπτωση στις διεθνείς τιμές των προϊόντων που εξάγει ή εισάγει.

Οι ελληνικές επιχειρήσεις βλέπουν αυτές τις τιμές και με βάση αυτές εκτιμούν τη δυνατότητά τους να παράγουν το κάθε προϊόν σε ανταγωνιστικό κόστος έτσι ώστε να έχουν και μια αποδεκτή απόδοση στην επένδυσή τους και στη δραστηριότητά τους. Επομένως, η μείωση του εγχώριου σχετικού κόστους εργασίας ανά μονάδα προϊόντος και η μείωση της εγχώριας ζήτησης δεν επηρεάζουν τις τιμές των εξαγόμενων ή των εισαγόμενων προϊόντων.

Επηρεάζουν πτωτικά μόνο τις τιμές των μη εμπορεύσιμων προϊόντων καθώς και το κόστος παραγωγής και διάθεσης των διεθνώς εμπορεύσιμων προϊόντων. Επηρεάζουν, δηλαδή, θετικά το περιθώριο κέρδους του εγχώριου (έλληνα ή ξένου) επιχειρηματία στους κλάδους που παράγουν διεθνώς εμπορεύσιμα προϊόντα.

Η αύξηση του περιθωρίου κέρδους στα εμπορεύσιμα συμβαδίζει με τη μείωση του έως τώρα υψηλού περιθωρίου κέρδους στα μη εμπορεύσιμα, διότι οι τιμές των μη εμπορεύσιμων προϊόντων πράγματι μειώνονται στην τρέχουσα περίοδο, όπως προαναφέρθηκε. Συμβάλλει, επομένως, στην αύξηση της εγχώριας παραγωγής (για εξαγωγές και για υποκατάσταση εισαγωγών) και στην προσέλκυση νέων επενδύσεων (εγχώριων και ξένων) και στην περαιτέρω αύξηση της παραγωγικότητας και της ανταγωνιστικότητας της οικονομίας.

Από αυτό εξαρτάται και η επιτυχία της εσωτερικής υποτίμησης που επιχειρείται σήμερα στην Ελλάδα, ή της όποιας πραγματικής υποτίμησης του εγχώριου νομίσματος σε μια χώρα με δικό της νόμισμα. Από την μη-μείωση των τιμών των διεθνώς εμπορεύσιμων προϊόντων της με ταυτόχρονη μείωση των τιμών των διεθνώς μη εμπορεύσιμων προϊόντων. Αν η υποτίμηση οδηγήσει σε μείωση των τιμών των διεθνώς εμπορεύσιμων προϊόντων της χώρας τότε το κέρδος από την υποτίμηση το καρπώνονται οι ξένοι παραγωγοί και εργαζόμενοι, ενώ η εγχώρια παραγωγή και οι επενδύσεις δεν αυξάνουν.

Ωστόσο σε μια μικρή οικονομία, η εσωτερική υποτίμηση και η μεγάλη πτώση της εγχώριας ζήτησης μειώνουν τις τιμές (μετά τους εμμέσους φόρους) μόνο στα μη εμπορεύσιμα και αυξάνουν την σχετική κερδοφορία των εμπορεύσιμων.

Η μεγάλη αύξηση των ελληνικών εξαγωγών αγαθών και η αύξηση των εισπράξεων από τον εξωτερικό τουρισμό το 2011 (παρά τις συχνές δραστηριότητες δολιοφθοράς που επιβαρύνουν κατά καιρούς, και στην τρέχουσα περίοδο, την ανάπτυξη αυτού του σημαντικού παραγωγικού κλάδου για την Ελλάδα) δεν είναι τυχαίες εξελίξεις.

Οφείλονται πράγματι στη σημαντική βελτίωση της διεθνούς ανταγωνιστικότητας αυτών των κλάδων τα τελευταία δύο έτη.