Η Ελλάδα έχει καταφέρει έως τώρα να βελτιώσει την ανταγωνιστικότητά της προχωρώντας σε μείωση του εργατικού κόστους κατά 9,5%, αλλά πρέπει να κλείσει το χάσμα ανταγωνιστικότητας επιπλέον 15%-20%, υποστηρίζει η έκθεση του ΔΝΤ για την Ελλάδα, φωτογραφίζοντας νέες περικοπές και προβλέποντας ότι θα απαιτηθεί μία δεκαετία για να καλυφθεί αυτό το... χάσμα.

Μάλιστα, παραδέχεται ότι η διαδικασία αυτή θα ασκήσει περισσότερες πιέσεις στην οικονομία της χώρας.

Όπως σημειώνεται, η παρουσίαση από την πλευρά της Ελλάδας τον Ιούνιο νέων «αξιόπιστων» δομικών μέτρων μείωσης των δαπανών κατά 5,5% του ΑΕΠ έως το 2014 (περίπου 11 δισ. ευρώ) θα αποτελέσει προαπαιτούμενο για να υπάρξει θετική γνώμη για τη χώρα στη διαδικασία της πρώτης αξιολόγησης της πορείας της από το ΔΝΤ. Απώτερος στόχος των μέτρων είναι να επιτευχθεί πρωτογενές πλεόνασμα 4,5% του ΑΕΠ το 2014. Σε αυτό θα πρέπει να βοηθήσει και η μείωση της φοροδιαφυγής, από την οποία στόχος είναι να εξασφαλιστούν επιπλέον ποσά που αντιστοιχούν σε 1,5% του ΑΕΠ (περίπου 3 δισ. ευρώ).

Τα ρίσκα

Η έκθεση υποστηρίζει ότι «βαθιές κοινωνικές και πολιτικές εντάσεις και η αυξανόμενη δυσαρέσκεια της κοινωνίας με τις οικονομικές πολιτικές θα οδηγήσουν πιθανότατα την κυβέρνηση στο να προκηρύξει εκλογές μετά την έγκριση του πακέτου βοήθειας».

Όπως αναφέρεται, υπάρχουν ακόμα μεγάλα ρίσκα στην εφαρμογή του προγράμματος. «Η Ελλάδα», σημειώνεται «έχει λίγα ή καθόλου περιθώρια να απορροφήσει τα αρνητικά σοκ ή τις αστοχίες του προγράμματος». Σε περιπτώσεις όπου η πολιτική εφαρμογή πάρει περισσότερο χρόνο ή αποτύχει, η οικονομία χρειάζεται πιο πολύ χρόνο να αντιδράσει, με αποτέλεσμα να δημιουργείται κίνδυνος μεγαλύτερης ύφεσης, αστοχίας στη δημοσιονομική προσαρμογή και αύξησης του χρέους.

Σε επίπεδο πολιτικού ρίσκου, το ΔΝΤ συνδέει το πρόβλημα με τις επικείμενες εκλογές, οι οποίες φέρνουν επιπλέον αβεβαιότητα για την εφαρμογή του προγράμματος, παρά τις διαβεβαιώσεις που δόθηκαν από τα μεγάλα κόμματα.

Αν αυτά τα ρίσκα επαληθευτούν, το πιθανότερο είναι ότι θα απαιτηθεί επιπλέον «ανακούφιση χρέους» από τον επίσημο τομέα. Αν μάλιστα δεν γίνει αυτό, η Ελλάδα θα οδηγηθεί σε χρεοκοπία.

Σε περίπτωση απουσίας στήριξης από τον επίσημο τομέα και πρόσβασης στα κεφάλαια της ΕΚΤ, «πιθανή άτακτη έξοδος από το ευρώ θα είναι αναπόφευκτη», γεγονός που δημιουργεί ρίσκα για το ταμειο και τα κεφάλαια που διέθεσε.

Σημειώνεται πάντως ότι τα μέλη της ευρωζώνης δεσμεύτηκαν να προσφέρουν στην Ελλάδα μακροπρόθεσμη στήριξη και ο σχεδιασμός του προγράμματος που προβλέπει αυστηρή επιτήρηση μειώνει τα συγκεκριμένα ρίσκα.

Μάλιστα, αφού γίνεται εκτενής αναφορά στα προβλήματα που θα προκαλούσε η έξοδος της Ελλάδας από το ευρώ τόσο στη χώρα όσο και στην Ευρώπη (που έχει επιδείξει καθυστερήσεις στη δημιουργία τείχους προστασίας ενάντια στη μετάδοση μιας τέτοιας κρίσης), επισημαίνεται η πίστη της Ελλάδας και της Ε.Ε. στην προσπάθεια να γίνει η δημοσιονομική προσαρμογή εντός του ευρώ.

Το ταμείο προβλέπει ότι η επάνοδος στις αγορές με λογικά επιτόκια θα γίνει σταδιακά. Ως εκ τούτου, εκτιμά ότι οι χρηματοδοτικές ανάγκες της χώρας θα ανέλθουν στα 164,5 δισ. ευρώ την περίοδο 2012-2014 και επιπρόσθετα στα 8-21 δισ. ευρώ για το 2015 και το α΄ τρίμηνο του 2016 (πέρα δηλαδή από τη χρονική διάρκεια του προγράμματος), αναλόγως της προόδου που θα έχει σημειωθεί στην αποκατάσταση της πρόσβασης στις αγορές, και αυτά καλύπτονται από το πρόγραμμα της Ε.Ε. και του ΔΝΤ. Αστοχία στην επίτευξη των στόχων σημαίνει ότι η Ευρώπη θα πρέπει να καλύψει τα κεφάλαια που θα χρειαστούν.


Η φορολογία

Για το σύστημα είσπραξης των φόρων σημειώνεται ότι «η έλλειψη πολιτικής στήριξης και ισχυρά θεσμικά συμφέροντα έχουν οδηγήσει σε καθυστερήσεις». Η συλλογή φόρων είναι από τις χειρότερες στις χώρες του ΟΟΣΑ. Το 30% του ΦΠΑ δεν αποδίδεται ή αποδίδεται με καθυστέρηση.

Οι αλλαγές στο φορολογικό σύστημα έχουν στόχο εξοικονόμηση πόρων ίση με το 1,5% του ΑΕΠ. Ωστόσο, ο στόχος αυτός χαρακτηρίζεται φιλόδοξος, δεδομένων των έως τώρα επιτευγμάτων.

Επισημαίνεται ότι οι αστοχίες θα φέρνουν νέα μέτρα και ότι υπάρχει συνεννόηση με την ελληνική πλευρά οι διορθωτικές κινήσεις να γίνονται από το μέτωπο των εξόδων για κοινωνικά επιδόματα και άλλες δαπάνες, περιλαμβανομένων των αμυντικών.

Αντίθετα, αν πάμε καλύτερα από τους στόχους που έχουν τεθεί, τα επιπλέον κεφάλαια θα πάνε για τη μείωση του ελλείμματος, του χρέους και σε μειώσεις φόρων με στόχο την ανάπτυξη.

Επισημαίνεται πάντως πως οποιαδήποτε μείωση φόρων θα πρέπει να εξεταστεί προσεκτικά και να εξασφαλίζει τη μακροοικονομική προσαρμογή. Γι' αυτό και προκρίνονται λύσεις που θα βοηθούν τη διαδικασία «εσωτερικής υποτίμησης», όπως η μείωση των εισφορών.

Ένα μόνο επίδομα

Η έκθεση διαπιστώνει ότι το σύστημα των επιδομάτων (εκτός συντάξεων) είναι πολύπλοκο και με ασαφείς στόχους. Έχει ως αποτέλεσμα το 60% των πόρων να πηγαίνει στο υψηλό 40% των εισοδημάτων.

Το ΔΝΤ ζητά επιπλέον περικοπές ύψους 1-2% του ΑΕΠ (2,1 - 4,2 δισ. ευρώ) στο συγκεκριμένο κομμάτι και την αντικατάσταση των δεκάδων επιδομάτων από ένα το οποίο θα δίνεται με βάση το εισόδημα και θα έχει στόχο το φτωχότερο 20% του πληθυσμού.


Τράπεζες: Στα 22 δισ. οι απομειώσεις από το PSI

Το κόστος στήριξης του χρηματοοικονομικού κλάδου εκτιμάται στα 50 δισ. από 40 δισ. ευρώ κατά την τελευταία αξιολόγηση, λόγω των αποτελεσμάτων των ελέγχων της BlackRock αλλά και των επιπτώσεων του PSI.

Το ΔΝΤ σημειώνει ότι το PSI έχει δημιουργήσει απομειώσεις 22 δισ. ευρώ στα εποπτικά κεφάλαια των τραπεζών (Core Tier 1), συνολικού ύψους 23,8 δισ. ευρώ που διέθεταν με βάση τα στοιχεία του Σεπτεμβρίου του 2011.

Ταυτόχρονα, τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια έχουν φτάσει το 14,7% στα τέλη Σεπτεμβρίου, ενώ η BlackRock ανεβάζει τις απώλειες από τα επισφαλή δάνεια σε ορίζοντα τριετίας στα 30 - 35 δισ. ευρώ (προ προβλέψεων και μελλοντικών κερδών).

Σημειώνεται πάντως ότι οι τράπεζες έχουν κάνει προσπάθειες να συγκεντρώσουν κεφάλαια, ενώ θα λάβουν βοήθεια για την ανακεφαλαιοποίησή τους.


Ήπια ανάκαμψη από το 2014

Το ΔΝΤ κάνει λόγο για βαθιά ύφεση και το 2012, εκτιμώντας ότι θα υπάρξει σταθεροποίηση το 2013 και «ήπια κυκλική ανάκαμψη» την περίοδο 2014 - 2017.

Το ταμείο περιμένει ήπιο αποπληθωρισμό την περίοδο 2012-2014 καθώς οι μεταρρυθμίσεις στην αγορά εργασίας και η υψηλή ανεργία θα προκαλέσουν σημαντικές πιέσεις στους μισθούς και -με χρονική απόκλιση- πτώση στις τιμές.

Κανένα περιθώριο απόκλισης

Οι προβλέψεις του ΔΝΤ περιλαμβάνουν πρωτογενές πλεόνασμα το 2014, της τάξεως του 4,5% του ΑΕΠ, το οποίο αναμένεται να υποχωρήσει στο 4% έως το 2020.

Το πρόγραμμα ιδιωτικοποιήσεων αναμένεται να αποφέρει έσοδα ύψους 46 δισ. ευρώ την περίοδο 2012-2020, ενώ για την πρώτη διετία (2012-2014) αναμένονται 12 δισ. ευρώ. Οι προβλέψεις παραμένουν φιλόδοξες, αλλά όχι πρωτοφανείς, με βάση τη διεθνή εμπειρία, αναφέρει το ταμείο.

Στην έκθεση σημειώνεται ότι δεν υπάρχουν περιθώρια αποκλίσεων στους στόχους του προγράμματος, καθώς εάν το πρωτογενές πλεόνασμα παραμείνει κάτω του 1,5% του ΑΕΠ το χρέος θα παραμείνει σε ανοδική τροχιά.

Αντίστοιχη επίπτωση θα έχει και μια απόκλιση στους στόχους των αποκρατικοποιήσεων, καθώς εάν τα έσοδα διαμορφωθούν μόλις στα 10 δισ. ευρώ από 46 δισ. που προβλέπεται έως το 2020 το χρέος θα παραμείνει στο 130% του ΑΕΠ αντί της προβλεπόμενης υποχώρησης στο 116,5%.


Το πλήρες κείμενο της έκθεσης του ΔΝΤ δημοσιεύεται στη δεξιά στήλη "Συνοδευτικό Υλικό".