Τα άδεια ράφια, η "φούσκα" των εξαγωγών, η καχυποψία, το πιθανό εμπάργκο στο Ιράν, το δίκαιο του ισχυρού και η παραοικονομία συγκαταλέγονται στις 7 κρυφές πληγές της κρίσης που θα επιβαρύνουν τη ζωή των Ελλήνων, λέει η Hellastat.

Ειδικότερα, στο πλαίσιο της Ετήσιας Έκθεσης Προοπτικών της Ελληνικής Οικονομίας, η Hellastat επισημαίνει τις ακόλουθες καταστάσεις που θα επικρατήσουν, κατά την εκτίμησή της, το προσεχές 12μηνο στην αγορά της Ελλάδας. 

Ο διευθύνων σύμβουλος της Hellastat, Πάνος Μιχαλόπουλος, επισημαίνει: «Πρόκειται για 7 κρυφές πληγές που έχουν αναφερθεί ελάχιστα ή καθόλου μέχρι σήμερα, επηρεάζουν όμως και θα επηρεάσουν πολύ τις συνθήκες διαβίωσης των Ελλήνων. Είναι πλέον μετρήσιμες τόσο οι αιτίες δημιουργίας τους όσο και τα φρικτά αποτελέσματα στην κατάσταση της ελληνικής οικονομίας. Η θεραπεία τους χρήζει άμεσης εκκίνησης».

1. Τα άδεια ράφια. Η πλειονότητα των αγαθών που καταναλώνονται στην ελληνική αγορά αλλά και των απαραίτητων πρώτων υλών που απαιτούνται για την παραγωγή προϊόντων από τις ελληνικές μεταποιητικές εταιρίες εισάγεται από το εξωτερικό.

Στη διάρκεια του 2011, και εντονότερα στο τέλος του τελευταίου 3μήνου, έχουν κοπεί οι πιστώσεις σχεδόν στο σύνολό τους από τους προμηθευτές στην αλλοδαπή ως συνέπεια των υποβαθμίσεων των ελληνικών τραπεζών και του χαρακτηρισμού της χώρας ως αναξιόπιστης που τη συνοδεύει σε όλες τις συναλλαγές, συζητήσεις και ειδήσεις.

Συνέπεια αυτού είναι η πώληση αγαθών και υλών από προμηθευτές του εξωτερικού μόνο με προκαταβολή του συνολικού τιμήματος. Δηλαδή, μηδενική πίστωση. Είναι χαρακτηριστικό ότι ακόμα και εύρωστες εταιρίες, που έχουν τη δυνατότητα έκδοσης εγγυητικών επιστολών με την κατάθεση ισοδύναμου ποσού σε μετρητά, δεν έχουν καλύτερη μεταχείριση στις συναλλαγές τους. Με λίγα λόγια, ο Κινέζος, ο Γερμανός κι ο Αμερικανός προμηθευτής εκτιμούν ότι υπάρχει σοβαρό ενδεχόμενο κατάρρευσης των ελληνικών τραπεζών, οπότε όλες οι εγγυητικές δεν θα έχουν καμία απολύτως αξία, άρα οι απαιτήσεις τους θα καταστούν επισφαλείς.

Αποτέλεσμα των προαναφερόμενων συνθηκών θα είναι η σταδιακή έλλειψη βασικών προϊόντων ακόμα και στα super market καθώς και η κυκλοφορία προϊόντων χαμηλότερης ποιότητας από προμηθευτές που δέχονται ακόμα να μας παρέχουν πίστωση. Το θετικό στην προκειμένη περίπτωση είναι ότι αναγκαστικά θα ενισχυθούν τα παραγόμενα στην Ελλάδα προϊόντα που χρησιμοποιούν μόνο ελληνικές πρώτες ύλες. Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι τα τρόφιμα. Όμως, η εγχώρια παραγωγή θα χρειαστεί χρόνο για να καλύψει το κενό στη ζήτηση που θα προκύψει από την απότομη έλλειψη των εισαγόμενων προϊόντων αλλά και την ποιότητα σε ορισμένες περιπτώσεις.

2. Η φούσκα των εξαγωγών. Η έλλειψη εμπιστοσύνης στον Έλληνα πελάτη από τον προμηθευτή στο εξωτερικό ισχύει στον ίδιο ακριβώς βαθμό και για τον Έλληνα προμηθευτή από τον ξένο πελάτη. Ο φόβος μήπως ο Έλληνας προμηθευτής τους «κρεμάσει», το επονομαζόμενο και ως going concern, έχει ωθήσει πολλές ξένες εταιρίες να αναζητήσουν νέους προμηθευτές, όχι γιατί δεν είναι ευχαριστημένες από τον Έλληνα συνεργάτη τους, αλλά γιατί γνωρίζουν ότι οι ελληνικές τράπεζες κόβουν τα όρια, τα συνδικάτα είναι μόνιμα σε απεργιακή ετοιμότητα και το κράτος έχει γίνει «συνεταίρος» μέσω των δυσβάστακτων φόρων που έχει επιβάλει στις επιχειρήσεις, με συνέπεια να καθίσταται επισφαλής η ομαλή λειτουργία των ελληνικών εταιριών από τη μια μέρα στην άλλη.

Χαρακτηριστικό παράδειγμα δυσχέρειας που θα συναντήσουμε το 2012 είναι ο τουρισμός. Αυτήν τη στιγμή, όπου γίνονται οι κρατήσεις, υπάρχουν μεγάλα πρακτορεία που αρνούνται να καταβάλουν προκαταβολές στους Έλληνες πελάτες τους σε ελληνικές τράπεζες, με συνέπεια να σημειώνεται αργός ρυθμός κρατήσεων και ενδεχομένως μείωση από τις ετήσιες προβλέψεις. Η άνοδος των εξαγωγών που καταγράφεται είναι σπασμωδική μόνο εκτίναξη της τάσης κυρίως διότι τα επίπεδα ήταν απελπιστικά χαμηλά μέχρι σήμερα.

Το θετικό, όμως, είναι ότι λόγω της οικονομικής δυσχέρειας της χώρας ολοένα και περισσότερες ελληνικές εταιρίες έπαθαν και κρίση ταυτότητας και αναγκαστικά θα αναζητήσουν σίγουρα την επιβίωσή τους στο εξωτερικό, ως όφειλαν να κάνουν εδώ και καιρό τώρα.

3. Οι κυρώσεις στο Ιράν. Έχει υποεκτιμηθεί αρκετά το γεγονός ότι το Ιράν είναι η μοναδική πετρελαιοπαραγωγός χώρα που δέχεται να μας πουλά ακόμα με πίστωση. Κατά την τελευταία συνεδρίαση των αρχηγών των κρατών-μελών της Ε.Ε., η μεγαλύτερη επιτυχία της ελληνικής αντιπροσωπείας ήταν ότι σε συνεργασία κυρίως με την Ιταλία απέτρεψαν την υπερψήφιση κυρώσεων κατά του Ιράν.

Η ελληνική παραγωγή στο σύνολό της εξαρτάται σε σημαντικότατο ποσοστό από το πετρέλαιο. Αν παρουσιαστούν διακοπές ή ελλείψεις από τα συνήθη επίπεδα κατανάλωσης, τότε η παραγωγικότητα λόγω της αδυναμίας κίνησης και ηλεκτροδότησης θα βρεθεί σε κατάσταση εμφράγματος. Επίσης, η τύχη βασικών κλάδων όπως τα χημικά, τα πλαστικά και τα λιπάσματα που συμβάλλουν σημαντικά στη λειτουργία της οικονομίας θα επηρεαστεί αρνητικά σε σημαντικό βαθμό.

4. Η επιχειρηματική καχυποψία. Σε μια αγορά που δεν γνώρισε ποτέ την έννοια τοις μετρητοίς, όπως η ελληνική, οι συναλλαγές παραδοσιακά βασίζονταν στη σχέση εμπιστοσύνης που είχαν δημιουργήσει διαχρονικά πελάτες - προμηθευτές και στην καλή «φήμη» που τους ακολουθούσε. Η εμπιστοσύνη αυτή διερράγη και αντικαταστάθηκε από μια καθολική καχυποψία μεταξύ των συναλλασσομένων.

Αυτή η πληγή προκλήθηκε κατά κύριο λόγο από τα χαμηλά αντανακλαστικά των ελληνικών επιχειρήσεων στην αξιολόγηση και στη διαχείριση των πιστωτικών τους κινδύνων, κυρίως λόγω της έλλειψης συστημάτων, και από την υπερεκτίμηση της εμπειρικής γνώσης των πελατών τους και του φαίνεσθαι του επιχειρηματία. Είναι πραγματικά τραγικό να ασκείται κριτική μόνο προς την απροετοίμαστη κρατική μηχανή για τις συνθήκες της κρίσης και να μην καυτηριάζεται καθόλου η ανυπαρξία μέσων και διαδικασιών από την πλευρά του ιδιωτικού τομέα που στερείται και τη δικαιολογία της γραφειοκρατίας.

Αν σε όλα τα προαναφερόμενα προσθέσουμε και τα «επώνυμα» κανόνια, διαπιστώνουμε ότι κανείς πλέον δεν εμπιστεύεται κανέναν. Ως αποτέλεσμα η φοβία αυτή θα επηρεάσει αρνητικά το ύψος των πωλήσεων, καθώς όλες οι εταιρίες θα προτιμούν λιγότερες πωλήσεις στο σύνολο προς εκείνους τους λίγους που ακόμα θα μπορούν να πληρώνουν μετρητοίς ή κάτι κοντά στο μετρητοίς. Το σπάσιμο του παραδοσιακού δεσμού των ελληνικών εμπορικών συναλλαγών ίσως να είναι και η πληγή που θα κλείσει, αν κλείσει, πολύ δύσκολα ακόμα κι όταν θα έχει περάσει η κρίση.

5. Ο νόμος του ισχυρού. Σε συνθήκες... πολέμου υπάρχουν πάντα εκείνοι οι δυνατοί ή οι επιτήδειοι που εκμεταλλεύονται τις καταστάσεις προς όφελός τους. Είναι πλέον μετρήσιμο το γεγονός που θα επικρατήσει το 2012 όπου μεγάλες επιχειρηματικές μονάδες, προφασιζόμενες την κρίση, θα μεταθέσουν τις πληρωμές τους αντισυμβατικά 30-90 μέρες και χωρίς να καταβάλουν στους προμηθευτές τους, ως όφειλαν, τον ΦΠΑ εντός προθεσμιών.

Δηλαδή, θα είναι συχνό το φαινόμενο όπου ένας μικρός προμηθευτής θα αναγκάζεται να χρηματοδοτεί τον ΦΠΑ ενός μεγαλοπελάτη (π.χ. μια τράπεζα) διότι ενημερώθηκε ότι η «νέα» πολιτική της είναι η πληρωμή της συνολικής αξίας του τιμολογίου να γίνεται στις 120 αντί στις 60 ημέρες. Η πληγή αυτή θα οδηγήσει σε κλείσιμο πολλές μικρομεσαίες εταιρίες ή, ακόμα χειρότερα, στη μη καταβολή φορολογικών οφειλών προς το Δημόσιο, με δραματικές εξελίξεις για τους επιχειρηματίες και την αγορά.

6. Η παραοικονομία. Μια παλιά γνώριμη πληγή ανοίγει δυστυχώς ακόμα περισσότερο ως αποτέλεσμα της προσπάθειας αυτοσυντήρησης των εταιριών, ώστε αποφεύγοντας την έκδοση παραστατικών να καταβάλουν υποχρεώσεις προς το Δημόσιο. Αυτή βέβαια η κοντόφθαλμη λογική θα οδηγήσει μαθηματικά στην επιβολή νέων οριζόντιων φορολογικών βαρών ως αντιστάθμισμα της απόκλισης των στόχων είσπραξης από το κράτος.

Παράλληλα, όμως, η πληγή της παραοικονομίας εμποτίζεται και με τη διαρκώς αυξανόμενη λειτουργία παρατραπεζών και της τοκογλυφίας. Σε κατάσταση απόγνωσης, επιχειρήσεις και καταναλωτές θα οδηγηθούν σε παρανοϊκό και παράνομο ευκαιριακό δανεισμό, από απελπισία να καλύψουν τρέχουσες υποχρεώσεις προς τράπεζες, προμηθευτές και το Δημόσιο. Δυστυχώς, ως αποτέλεσμα, θα ισχυροποιηθούν παρασιτικοί οργανισμοί όπως τα ενεχυροδανειστήρια(;) χρυσού (σ.σ.: ομιχλώδες το πλαίσιο λειτουργίας τους στην Ελλάδα), οι παρατράπεζες και οι τοκογλύφοι και θα αποδυναμωθούν η υγιής επιχειρηματικότητα και η κοινωνική συνοχή.

7. Η χρονική υστέρηση. Ανοιχτή πληγή θα παραμείνει συνολικά το 2012 η βραδεία και περιορισμένη αποκλιμάκωση των τιμών πώλησης αγαθών και ιδιαίτερα των υπηρεσιών σε σχέση με τη μείωση του διαθέσιμου εισοδήματος ιδιωτών και επιχειρήσεων αλλά και της σημαντικής αύξησης της ανεργίας.

Δυστυχώς έχει μετρηθεί ότι δεν έχει υπάρξει σημαντική βελτίωση των χρεώσεων ειδικά των ελεύθερων επαγγελματιών τεχνιτών και επιστημόνων, όπου εξακολουθούν να χρεώνουν μεροκάματα και ωριαίες αμοιβές του 2009. Η βασική συνέπεια της χρονικής υστέρησης της σύγκλισης εισοδήματος-τιμών θα είναι η διαρκής αναβολή αγορών λόγω όχι μόνο της έλλειψης διαθεσίμων αλλά και της έντονης φοβίας ότι η σύγκλιση δεν θα συντελεστεί σύντομα. Συνεπώς, η πληγή αυτή θα προκαλέσει στασιμότητα στη λήψη αποφάσεων από τους ιδιώτες και τις επιχειρήσεις ακόμα και για τις μέχρι σήμερα αυτονόητες και αναγκαίες αγορές και επενδύσεις.