Εξαιρετικά μεγάλη χαρακτηρίζει σε έκθεσή της η Ernst & Young την πιθανότητα ήπιας ύφεσης στην ευρωζώνη το α΄ εξάμηνο του 2012. Προβλέπει νέα μείωση επιτοκίων, ενώ εκτιμά πως το ποσοστό ανεργίας στην ευρωζώνη δεν θα πέσει κάτω του 10% πριν από το 2015. Σε ό,τι αφορά τη χώρα μας, κάνει λόγο για αβέβαιες προοπτικές, που προκαλούν ανησυχία στους επενδυτές.

Πιο αναλυτικά, σύμφωνα με τη νέα έκθεση της Ernst & Young, Eurozone Economic Forecast Winter 2011 (EEF): "Η πιθανότητα ήπιας ύφεσης στην Ευρωζώνη για το πρώτο μισό του 2012 είναι πλέον εξαιρετικά μεγάλη. Παρά τις μεταρρυθμίσεις που ανακοινώθηκαν στις 9 Δεκεμβρίου, οι λεπτομέρειες σχετικά με τον τρόπο εφαρμογής της συμφωνίας παραμένουν ασαφείς, εξασφαλίζοντας έτσι ότι οι διακυμάνσεις θα διατηρηθούν σε υψηλά επίπεδα και στο άμεσο μέλλον, μειώνοντας περαιτέρω τις προοπτικές ανάπτυξης, τουλάχιστον για τους επόμενους έξι μήνες.

Ωστόσο, ακόμα και αν υποθέσουμε ότι η συμφωνία του Δεκεμβρίου θα υλοποιηθεί, οι προβλέψεις τείνουν σε ήπια ανάπτυξη στην Ευρωζώνη προς το τέλος του 2012. Η πρόβλεψη είναι μόλις 0,1% αύξηση του ΑΕΠ για το 2012, η οποία θα αυξηθεί σε 1,5% - 2% για την περίοδο 2013-15".

Η Marie Diron, senior economic adviser του Eurozone Economic Forecast για λογαριασμό της Ernst & Young σχολιάζει: "Οι μεταρρυθμίσεις που συμφωνήθηκαν στη σύνοδο κορυφής της 9ης Δεκεμβρίου αποτελούν ένα βήμα προς τη σωστή κατεύθυνση και η ανταπόκριση φαίνεται να είναι σχετικά θετική. Ωστόσο, οι επενδυτές παραμένουν πολύ επιφυλακτικοί σχετικά με τη δέσμευση και την ικανότητα των κυβερνήσεων της Ευρωζώνης να τις υλοποιήσουν γρήγορα. Παρόλο που αυτή η επιβράδυνση δεν μπορεί να συγκριθεί με την αντίστοιχη του 2008, υπάρχουν αρκετές ανησυχίες αναφορικά με το θέμα της ρευστότητας των τραπεζών και της ανεργίας για το 2012".

Ο Mark Otty, Area Managing Partner της Ernst & Young για την Ευρώπη, τη Μέση Ανατολή, την Ινδία και την Αφρική, σχολιάζει: "Το κλίμα αβεβαιότητας που επικρατεί στην Ευρωζώνη δεν μπορεί παρά να μειώσει την πρόθεση των ευρωπαϊκών εταιριών να κάνουν μακροπρόθεσμες επενδύσεις και να λάβουν αποφάσεις για νέες προσλήψεις.

Η πραγματική πρόκληση για την Ευρώπη και τις 'ανεπτυγμένες οικονομίες' είναι η ανάπτυξη και ο βαθμός στον οποίο οι ώριμες οικονομίες θα καταφέρουν να βρουν τρόπους για να αναπτυχθούν περισσότερο από τις ιστορικές τους τάσεις, προκειμένου να αποπληρώσουν τα χρέη τους και να μάθουν στο μέλλον να ζουν με όσα επιτρέπουν οι δυνατότητές τους".

Πιθανότητα νέας παρέμβασης από την ΕΚΤ

Το EEF χαιρετίζει τις πρόσφατες αποφάσεις που έλαβε η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα (ΕΚΤ) για αντιστροφή της πρώιμης αύξησης των επιτοκίων που έγινε στις αρχές του 2011. Προκειμένου να εξασφαλιστεί η ρευστότητα των τραπεζών, είναι πολύ πιθανό να απαιτηθούν επιπρόσθετες διευκολύνσεις, σε συνδυασμό με επιπλέον μέτρα. Ακόμα, οι συνεχιζόμενες αμφιβολίες σχετικά με την ικανότητα κάποιων χωρών να υλοποιήσουν τις απαραίτητες μεταρρυθμίσεις, θα σημαίνει ότι η ΕΚΤ θα αναγκαστεί να συνεχίσει τις αγορές κρατικών ομολόγων.

Πολλοί σχολιαστές, συμπεριλαμβανομένου του EEF, πιστεύουν ότι η ουσιαστική δέσμευση των κυβερνήσεων για τις δημοσιονομικές μεταρρυθμίσεις θα επιτρέψει στην ΕΚΤ την αύξηση του προγράμματος αγοράς ομολόγων. Παρόλο που οι αποδόσεις των κρατικών ομολόγων της Ευρωζώνης έχουν μειωθεί πρόσφατα, παραμένουν ακόμη σε αρκετά υψηλά και απρόβλεπτα επίπεδα.

Καθώς οι μεταρρυθμίσεις στις δημοσιονομικές και οικονομικές δομές απαιτούν χρόνο, στο άμεσο μέλλον η ΕΚΤ μπορεί εύκολα να παίξει έναν βασικό ρόλο, εξασφαλίζοντας ότι οι αποδόσεις των ομολόγων δεν θα φτάσουν, ούτε θα παραμείνουν, σε μη βιώσιμα επίπεδα.

Όπως εξηγεί η Diron, "καθώς το 2012 οι αγορές είναι ασταθείς, οι προοπτικές ανάπτυξης μικρές και οι απαιτήσεις για δανεισμό μεγάλες, η ΕΚΤ είναι πιθανόν να χρειαστεί να λειτουργήσει ως δανειστής τελευταίας λύσης, προκειμένου να αποφευχθούν τα χειρότερα - ή ακόμη και η πιθανότητα διάλυσης της Ευρωζώνης".

Η ανεργία ανησυχεί όλη την περιοχή

Σε κάποιες χώρες της Ευρωζώνης, ειδικότερα στην περιφέρεια, η ανεργία αυξάνεται με γρήγορους ρυθμούς από το 2008, αλλά το EEF πιστεύει ότι υπάρχει σοβαρή πιθανότητα να επιδεινωθεί αυτή η κατάσταση και να επεκταθεί σε κάποιες από τις χώρες του πυρήνα. Δεδομένων των προσδοκιών, τα συνολικά ποσοστά ανεργίας θα παραμείνουν σε υψηλά επίπεδα για μεγάλη χρονική περίοδο - το EEF προβλέπει ότι τα ποσοστά της ανεργίας στην Ευρωζώνη δε θα πέσουν κάτω από το 10% πριν από το 2015.

Η Diron αναφέρει ότι "οι αλλαγές στις αγορές εργασίας της Ευρωζώνης, με στόχο την ενίσχυση της ευελιξίας και τη μείωση του κόστους εργασίας, θα βοηθήσουν ώστε να εξασφαλιστεί ότι το ευρώ θα ξεπεράσει αυτήν την κρίση διαμορφώνοντας ισχυρότερες βάσεις".

Ρευστότητα στον τραπεζικό κλάδο

Η ρευστότητα των τραπεζών είναι ένα άλλο ζήτημα που προκαλεί ανησυχία στην Ευρωζώνη. Ο τραπεζικός δανεισμός στην Ευρωζώνη παραμένει περιορισμένος, καθώς οι τράπεζες αναδιαμορφώνουν τους ισολογισμούς τους και μειώνουν την έκθεσή τους σε κλάδους και στις χώρες υψηλότερου ρίσκου. Η έρευνα της ΕΚΤ για τον δανεισμό κατά το τέταρτο τρίμηνο του 2011 έδειξε ότι τα κριτήρια δανεισμού έχουν γίνει αυστηρότερα, ενώ οι έρευνες για μεμονωμένες χώρες καταγράφουν ακόμη πιο αυστηρά κριτήρια στις χώρες της Ευρωζώνης. Κάποιοι από τους βασικούς παράγοντες στους οποίους οφείλεται αυτή η κατάσταση είναι η μειωμένη πρόσβαση στις κεφαλαιακές αγορές και οι επιδεινωμένες προβλέψεις των τραπεζών για τις γενικότερες οικονομικές προοπτικές. Αυτά τα στοιχεία σχετικά με τον δανεισμό δείχνουν την αύξηση των επιπτώσεων για τις επιχειρηματικές επενδύσεις και τη δυνατότητα των επιχειρήσεων να αυξήσουν την παραγωγή τους το 2012. 

Η Diron εξηγεί: "Η ΕΚΤ έχει επεκτείνει τον δανεισμό της στις τράπεζες μέχρι και τρία χρόνια, ενώ έχει διευρύνει το μέγεθος των εγγυήσεων που μπορούν να χρησιμοποιούν οι τράπεζες ώστε να αποκτούν ρευστότητα από την κεντρική τράπεζα. Όλα αυτά τα μέτρα στοχεύουν στη διευκόλυνση της ιδιαίτερα δύσκολης τρέχουσας κατάστασης χρηματοδότησης για τις τράπεζες, δίνοντάς τους τη δυνατότητα να παίξουν τον βασικό τους ρόλο στην οικονομία, λειτουργώντας ως δανειστές".

Μείωση του πληθωρισμού για το 2012

Η μείωση του πληθωρισμού για το 2012 θα εξασφαλιστεί από μία σειρά παραγόντων: Πρώτον, οι τιμές του πετρελαίου έχουν υποχωρήσει και προβλέπεται ότι θα μειωθούν κατά περίπου 10% μέσα στο 2012. Δεύτερον, οι βασικές επιπτώσεις θα είναι ευνοϊκές. Τρίτον, στις αρχές του 2012 θα υπάρξει μείωση στον πληθωρισμό, καθώς οι επιπτώσεις της αύξησης του ΦΠΑ κατά τις αρχές του 2011 θα αρχίσουν να φθίνουν. Το EEF αναμένει ότι ο πληθωρισμός θα είναι κατά μέσο όρο χαμηλότερος 1,8% το 2012, σε σύγκριση με το 2,6% του 2011, με αντίστοιχα ποσοστά για το 2013-14.

Η διάσπαση της Ευρωζώνης είναι ακόμα πιθανή

Η Diron σχολιάζει: "Οι τελευταίες εξελίξεις στην Ελλάδα, στην Ιταλία και στην Ισπανία, καθώς και η ευρωπαϊκή συμφωνία μειώνουν τον κίνδυνο διάσπασης της Ευρωζώνης. Ωστόσο, ο κίνδυνος παραμένει υπαρκτός, ειδικότερα καθώς μέσα στο 2012 πολύ μεγάλα τμήματα του δημόσιου χρέους θα χρειαστούν αναχρηματοδότηση, γεγονός που μπορεί να προκαλέσει νέες εντάσεις".

Το κόστος από τη διάσπαση της Ευρωζώνης θα είναι αναμφισβήτητα πολύ μεγάλο και θα έχει μακροπρόθεσμες επιπτώσεις σε ολόκληρη την Ευρώπη και στην παγκόσμια οικονομία. Επομένως, το EEF πιστεύει ότι οι αρχές των μεγάλων χωρών θα προσπαθήσουν να διατηρήσουν το ενιαίο νόμισμα. Φαίνεται εξαιρετικά πιθανό ότι το κόστος από τη δράση της ΕΚΤ ως δανειστής τελευταίας λύσης θα είναι μικρότερο από ό,τι το μεσοπρόθεσμο κόστος της διάσπασης.

Ευνοϊκότερες μεσοπρόθεσμες προβλέψεις

Παρόλο που οι βραχυπρόθεσμες προβλέψεις για την Ευρωζώνη παραμένουν αρνητικές, έχουν ήδη γίνει βήματα για ένα ευνοϊκότερο μέλλον. Η κατάσταση στην Ιταλία, στην Ισπανία και στην Ελλάδα είναι ανησυχητική, ωστόσο εάν οι μεταρρυθμίσεις υλοποιηθούν σύντομα, οι αρχές των υπόλοιπων χωρών μπορεί να λάβουν συντομότερα την απαραίτητη εντολή για εφαρμογή παρόμοιων σκληρών μεταρρυθμίσεων. Με αυτόν τον τρόπο, θα δοθεί μεγάλη ψυχολογική ώθηση στις ευρωπαϊκές αγορές. Επίσης, ο πληθωρισμός αναμένεται να μειωθεί το επόμενο έτος. Η Ιρλανδία έχει υπάρξει πολύ καλό παράδειγμα σχετικά με τον τρόπο με τον οποίο μπορεί να επιτευχθεί μεταρρύθμιση σε μία χώρα οδηγώντας την στην ανάκαμψη.

Η Diron καταλήγει: "Παρά τις αποθαρρυντικές βραχυπρόθεσμες προβλέψεις και τους συνεχιζόμενους κινδύνους για περαιτέρω ύφεση, αναμένουμε ότι η Ευρωζώνη θα σταθεροποιηθεί το 2012, καθώς το τέλος της κρίσης στην Ιταλία και στην Ελλάδα θα ενισχύσει τις προβλέψεις μεσοπρόθεσμης ανάπτυξης και θα σημάνει την επιστροφή στην οικονομική σταθερότητα.

Επιπλέον, τα συνεχή ερεθίσματα από τις αναδυόμενες αγορές, οι οποίες αναμένεται να κατευθύνουν την παγκόσμια ανάπτυξη τα επόμενα χρόνια και να συναγωνιστούν τις ανεπτυγμένες χώρες διεκδικώντας ένα μερίδιο του παγκόσμιου ΑΕΠ από το 2014, θα βοηθήσουν στην αποκατάσταση του ρυθμού ανάπτυξης της Ευρωζώνης περίπου στο 2% την περίοδο 2014-15, με δυνατότητες βελτίωσης στο μέλλον".

Προβλέψεις για την Ελλάδα

Οι αβέβαιες προοπτικές προκαλούν ανησυχία στους επενδυτές

Το σχέδιο ενός νέου προγράμματος για την αντιμετώπιση της ελληνικής κρίσης χρέους που ανακοινώθηκε στις 26 Οκτωβρίου περιλαμβάνει βαθύτερη απομείωση του κρατικού χρέους που διακρατείται από τον ιδιωτικό τομέα, χρηματοδότηση της διάσωσης ύψους 130 δισεκατομμυρίων ευρώ και απαιτήσεις ανακεφαλαιοποίησης για όλες τις τράπεζες της Ευρωζώνης.

Ωστόσο, πολλά ερωτήματα γύρω από τη νέα ελληνική συμφωνία παραμένουν αναπάντητα. Πρώτον, οι αρχές της Ε.Ε. υπολογίζουν ότι το χρέος της Ελλάδας θα κυμαίνεται περίπου στο 120% του ΑΕΠ στο τέλος της δεκαετίας. Εάν αυτό το επίπεδο δεν αποδειχθεί βιώσιμο, οι ιδιώτες επενδυτές ενδέχεται να αναγκαστούν να προβούν σε μεγαλύτερο κούρεμα, δεδομένου ότι μεγάλο μέρος του χρέους της Ελλάδας αυτήν τη στιγμή ανήκει σε επίσημους δανειστές.

Επιπρόσθετα, τα στοιχεία για τη δυναμική της ανάπτυξης και του ελλείμματος που χρησιμοποιήθηκαν για τον υπολογισμό του επιπέδου του χρέους δεν είναι διαθέσιμα. Η Ελλάδα διαρκώς αποκλίνει από τους στόχους μείωσης του ελλείμματος, επομένως είναι πιθανό οι υπολογισμοί να βασίζονται σε αισιόδοξες υποθέσεις.

Παράλληλα, το ΑΕΠ προβλέπεται να συνεχίσει να συρρικνώνεται σε ποσοστό άνω του 6% το 2011 και το 2012, σημειώνοντας απότομη πτώση σε όλα τα επιμέρους στοιχεία της εγχώριας ζήτησης. Τέλος, ο τραπεζικός κλάδος είναι ιδιαίτερα ευάλωτος. Αξιωματούχοι της Ε.Ε. εκτιμούν ότι οι απαιτήσεις για την ανακεφαλαιοποίηση των ελληνικών τραπεζών θα καλυφθούν από τη χρηματοδότηση της διάσωσης, αλλά οι καταθέσεις αποσύρονται από τον ελληνικό τραπεζικό κλάδο από την αρχή του έτους".