Τη μετατροπή του δανεισμού της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας (ΕΚΤ) από βραχυπρόθεσμο σε μακροπρόθεσμο, σε συνδυασμό με τη διάθεση των κεφαλαίων αυτών στην οικονομία με τη μορφή δανείων, προτείνει η Μονάδα Οικονομικής Ανάλυσης και Αγορών της Τράπεζας Πειραιώς, προκειμένου:

*Να αυξηθούν οι καταθέσεις στο ελληνικό τραπεζικό σύστημα, καθώς η άνοδος των δανειοδοτήσεων οδηγεί και σε αύξηση των καταθέσεων. 

* Να μειωθεί σταδιακά η έκθεση των τραπεζών μας προς τα κεφάλαια της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας.

*Να επηρεαστεί θετικά το ΑΕΠ της ελληνικής οικονομίας.

Σύμφωνα με την Τράπεζα Πειραιώς, οι ελληνικοί χρηματοπιστωτικοί όμιλοι υποφέρουν από σημαντική μείωση καταθέσεων, η οποία δεν μπορεί να αντιμετωπιστεί εάν δεν ενεργοποιηθεί εκ νέου ένας μηχανισμός πολλαπλασιασμού του χρήματος, μέσα από σταθερή χρηματοδότηση από την κεντρική τράπεζα.

Από το τέλος του 2009 οι ελληνικές τράπεζες βρίσκονται αντιμέτωπες με σημαντική μείωση της καταθετικής τους βάσης κατά 55 δισ. ευρώ. Αυτό, σε συνδυασμό με το σταδιακό κλείσιμο των διατραπεζικών αγορών για τις ελληνικές τράπεζες, οδήγησε τόσο την πραγματική οικονομία όσο και τον τραπεζικό τομέα σε εκρηκτικά προβλήματα ρευστότητας.

Γιατί μειώνονται οι καταθέσεις

Ανεξάρτητα όμως από την επίδραση του φόβου επιστροφής στη δραχμή, η Τράπεζα Πειραιώς σημειώνει ότι υπάρχει και σταθερή διάβρωση των καταθέσεων.

Ένα επιχείρημα που παρατίθεται γι' αυτήν τη διάβρωση είναι η βαθιά ύφεση της ελληνικής οικονομίας και οι συνακόλουθες επιπτώσεις στην κερδοφορία, στο εισόδημα και στην οικονομική δραστηριότητα. Τα ελληνικά νοικοκυριά, δηλαδή, χρησιμοποιούν τις καταθέσεις τους για να διατηρήσουν το επίπεδο ζωής τους και να εξυπηρετήσουν τις βασικές τους ανάγκες.

Ωστόσο, όπως έχει καταδείξει η έρευνα, ο συσχετισμός της ανάπτυξης των καταθέσεων με τους οικονομικούς κύκλους είναι πολύ μικρός.

Το δεύτερο επιχείρημα είναι ότι η εκροή κεφαλαίων οφείλεται στο έλλειμμα του ισοζυγίου πληρωμών. Ωστόσο, το επιχείρημα αυτό δεν εξηγεί γιατί από το 2000 ως το 2008 η Ελλάδα είχε μέσο έλλειμμα στο 9,1% του ΑΕΠ, αλλά οι καταθέσεις αυξάνονταν κατά μέσο όρο κατά 11,7%.

Η Τράπεζα Πειραιώς προσφέρει ένα διαφορετικό επιχείρημα για την πτώση των ελληνικών καταθέσεων. Σύμφωνα με την τράπεζα, η αύξηση των καταθέσεων δημιουργείται μέσα από έναν μηχανισμό πολλαπλασιασμού του χρήματος από τα δάνεια που χορηγούν οι εμπορικές τράπεζες στα νοικοκυριά και στα μη χρηματοοικονομικά ιδρύματα.

Ο μηχανισμός αυτός λειτουργεί όταν η κεντρική τράπεζα προσφέρει στις εμπορικές τράπεζες νέα αποθέματα και αυτές με τη σειρά τους εκδίδουν νέα δάνεια στα νοικοκυριά και στα μη χρηματοοικονομικά ιδρύματα.

"Όταν μια τράπεζα εκδίδει ένα νέο δάνειο, δημιουργεί μια επιπρόσθετη κατάθεση είτε σε αυτούς που έχουν λάβει το δάνειο είτε στον τελικό αποδέκτη του δανειοδοτούμενου ποσού.
Για παράδειγμα, όταν ένας δυνητικός αγοραστής ακινήτου παίρνει ένα ενυπόθηκο δάνειο, μια κατάθεση ισοδύναμου ποσού δημιουργείται στον λογαριασμό του πωλητή - κατασκευαστή του ακινήτου", γράφει στην έκθεση η τράπεζα.

Επιπλέον, υπογραμμίζει η έκθεση, επειδή οι τράπεζες δεσμεύουν στα αποθέματά τους μόνο μια ποσότητα των καταθέσεων, αυτή η νέα κατάθεση δημιουργεί ένα νέο δάνειο, που δημιουργεί μια νέα κατάθεση και ούτω καθεξής.

"Με τον τρόπο αυτόν θέτουμε σε κίνηση έναν μηχανισμό που δημιουργεί έναν ενάρετο κύκλο δημιουργίας καταθέσεων και δανείων", τονίζει η έκθεση.

Ο μηχανισμός αυτός ευθύνεται, σύμφωνα με την Τράπεζα Πειραιώς, για τη σημαντική αύξηση των καταθέσεων την περίοδο 2000 - 2008.

Το επιχείρημα της τράπεζας είναι ότι ο μηχανισμός αυτός έχει σταματήσει να λειτουργεί, γιατί τα ελληνικά πιστωτικά ιδρύματα δεν έχουν πρόσβαση σε σταθερή και μακροπρόθεσμη χρηματοδότηση από κάποια κεντρική τράπεζα.

Οι ελληνικές τράπεζες δεν είχαν άλλη επιλογή από το να αναζητήσουν χρηματοδότηση από την ΕΚΤ. Η χρηματοδότηση αυτή, όμως, πραγματοποιείται μέσα από εβδομαδιαία repos και αποτρέπει τις ελληνικές τράπεζες από τη χορήγηση νέων δανείων.

Αν θέλουμε οι ελληνικές τράπεζες να μειώσουν τον δανεισμό τους από την ΕΚΤ, να βελτιώσουν τον λόγο των δανείων ως προς τις καταθέσεις και να επεκτείνουν τη βάση των καταθέσεών τους, καταλήγει η έκθεση, θα πρέπει να καταβληθεί κάθε δυνατή προσπάθεια για να επιστρέψουμε στον ενάρετο κύκλο της "πιστωτικής και καταθετικής επέκτασης".

Οι τράπεζες θα πρέπει να λάβουν μακροπρόθεσμη σταθερή χρηματοδότηση με "κάτι σαν καταθέσεις", αντίθετα με τη χρηματοδότηση εβδομαδιαίων repos που λαμβάνουν τώρα, και μετά να ωθηθούν να επεκτείνουν τα δάνειά τους στην οικονομία.