Εικόνα αποσύνθεσης στον παραγωγικό ιστό της χώρας αποτυπώνουν τα «τραγικά», όπως αποκαλούνται από αναλυτές, αποτελέσματα 6μήνου των εισηγμένων εταιριών, με καταβαράθρωση των κερδών όχι μόνο στις τράπεζες αλλά και γενικότερα, με σημαντική μείωση των λειτουργικών εσόδων και κάθετη πτώση της απασχόλησης.

Παρότι, σε μεγάλο βαθμό, η ευθύνη αφορά στην κυβέρνηση, που συνεχίζει να ολιγωρεί στην αντιμετώπιση της κρίσης, πληθαίνουν τώρα και οι φωνές που «δείχνουν» προς τον ιδιωτικό τομέα, σημειώνοντας ότι καθυστερεί και αυτός να ανταποκριθεί στις νέες συνθήκες, πέραν των περικοπών κόστους που κατά κόρον γίνονται.

Οι βασικές κατηγορίες έναντι της κυβέρνησης είναι ότι συνεχίζει να εφαρμόζει με τον πλέον λανθασμένο τρόπο την ήδη «επικίνδυνη» συνταγή της τρόικας, καθυστερώντας την εφαρμογή μέτρων περιορισμού της κρατικής σπατάλης αλλά και την πάταξη της φοροδιαφυγής, προς όφελος εισπρακτικών μέτρων.

Ταυτόχρονα, της χρεώνουν ατολμία και έλλειψη μηχανισμών στην υιοθέτηση διαρθρωτικών αλλαγών, αλλά και ελάχιστα μέτρα ενίσχυσης της ανάπτυξης.

Σκληρή όμως είναι η κριτική και για τον ιδιωτικό τομέα. Όπως σημειώνουν παράγοντες της αγοράς, μέσω της πρωτόγνωρης κρίσης ο ιδιωτικός τομέας έρχεται αντιμέτωπος με προβλήματα ανταγωνιστικότητας, παραγωγικότητας, υπερεπαγγελματισμού και κατακερματισμού της αγοράς.

Προβλήματα που έως πρότινος καλύπτονταν από την επίπλαστη «ανάπτυξη» των κρατικών δαπανών και της ιδιωτικής υπερκατανάλωσης.

Τώρα όμως, λένε οι ίδιοι, απαιτούνται γενναίες αποφάσεις προς την κατεύθυνση των συνενώσεων, της αλλαγής δραστηριότητας και της υιοθέτησης σύγχρονων μορφών οργάνωσης, προκειμένου να αποφευχθεί η πορεία προς την καταστροφή.

Τα… «ζόμπι» επιβαρύνουν την κατάσταση

Σημειώνουν, δε, ακόμη ότι η μυωπική πολιτική της... συντήρησης ημιθανών επιχειρήσεων, τις οποίες πλέον η αγορά με τον κυνισμό της αποκαλεί συλλήβδην «ζόμπι», μπορεί να έχει βραχυπρόθεσμα θετικά αποτελέσματα στο μέτωπο της απασχόλησης (και στην εξυπηρέτηση πολιτικής διαπλοκής) ή στον περιορισμό της εμφάνισης τραπεζικών επισφαλειών, πρακτικά όμως οδηγεί σε «αρρώστια» ολόκληρους κλάδους, συμπαρασύροντας υγιείς επιχειρήσεις και επιδεινώνοντας τις συνέπειες της κρίσης.

«Το παράδειγμα των Alpha - Eurobank αλλά και της προσέγγισης μεταξύ Vodafone και Wind», αναφέρει γνωστό χρηματιστηριακό στέλεχος, «δείχνει ότι κάποιοι στον ιδιωτικό τομέα πήραν το μήνυμα της περίστασης και υποχρεώθηκαν να παραμερίσουν στενά, ενίοτε και προσωπικά, συμφέροντα και εγωισμούς. Δεν είναι τυχαίο ότι το deal αυτό (σ.σ. της Alpha με τη Eurobank) συνέβη τώρα κάτω από συνθήκες εκτάκτου ανάγκης, κι όχι στο παρελθόν».

Εντούτοις, ως τώρα τα παραδείγματα του είδους είναι ελάχιστα. Και σε ορισμένες περιπτώσεις, εκεί όπου υπάρχει τέτοια πρόθεση, προκύπτουν σημαντικά αγκάθια που σχετίζονται με εγκρίσεις ρυθμιστικών αρχών, οι οποίες εμφανίζονται να κοιτούν την εσωτερική αγορά υπό το πρίσμα συνθηκών που έχουν ξεπεραστεί από τον διεθνοποιημένο ανταγωνισμό.

Σε μείζον θέμα εξελίσσεται πλέον και η ανεξέλεγκτη εμπορική «πίστωση», είτε με επιταγές είτε με άλλα μέσα, καθώς τα φέσια έχουν λάβει τεράστιες διαστάσεις, με απρόβλεπτες συνέπειες για το επόμενο διάστημα.

Ώρα για σκληρές αποφάσεις

Αναμφίβολα, τονίζουν ακόμη και οι ίδιοι οι επιχειρηματίες, η κατάσταση απαιτεί σκληρές αποφάσεις από την πλευρά όλων, που θα έχουν και κοινωνικές επιπτώσεις.

Ωστόσο, η εναλλακτική επιλογή μοιάζει πλέον με αργό θάνατο, καθώς η οικονομία φαίνεται να έχει εισέλθει σε αδιέξοδο πτωτικό κύκλο. Η κατάσταση που αποτυπώθηκε στο εξάμηνο δεν έχει συμπεριλάβει τις επιπτώσεις που θα έχει στην αγορά, στο εμπόριο και στα εισοδήματα η νέα δέσμη μέτρων που εφαρμόζει η κυβέρνηση (έκτακτες εισφορές, νέες μειώσεις απολαβών, αύξηση ΦΠΑ).

Ούτε βεβαίως συνυπολογίζει τα τυχόν πρόσθετα μέτρα που ενδεχομένως θα απαιτηθούν, αφού είναι πια δεδομένο ότι η κυβέρνηση δεν πρόκειται να πετύχει τους στόχους τους οποίους είχε θέσει η τρόικα για τον Σεπτέμβριο ή για το τέλος του έτους.

Κι όμως, οι προβλέψεις για τη μείωση του ΑΕΠ ως το τέλος του έτους κινούνται από τώρα στο 5% - 5,5%, με εκτιμήσεις για περαιτέρω πτώση το 2012. «Με αυτές τις συνθήκες, είναι απορίας άξιον πώς ακριβώς θα αυξηθούν τα φορολογικά έσοδα, όσο κι αν ανέβουν οι φορολογικοί συντελεστές», τονίζει στέλεχος του κρατικού μηχανισμού.

«Ήδη», προσθέτει, «υπάρχουν ισχυρές ενδείξεις για το αντίθετο, καθώς η μείωση των κρατικών δαπανών, αλλά και του ιδιωτικού εισοδήματος, περιορίζει τη φοροδοτική ικανότητα και συνολικά το ΑΕΠ. Κι όσο συνεχίζεται η αβεβαιότητα για τη διάσωση της Ελλάδας από μια χρεοκοπία, τόσο αυξάνεται και η αποστροφή των ιδιωτών προς τις δαπάνες, ακόμη κι αν τις αντέχει το βαλάντιό τους».

Νούμερα που… σκοτώνουν!

Αθροιστικά, τα αποτελέσματα των εισηγμένων εταιριών του Χ.Α. διαμορφώθηκαν σε ζημίες 4,39 δισ. ευρώ! Αν δεν υπολογίσουμε τον τραπεζικό τομέα, φτάνουμε σε σύνολο κερδών μόλις 130 εκατ. ευρώ, που μπορεί μεν να φαίνεται καλύτερο από το αντίστοιχο περυσινό, πλην όμως πέρυσι τα αποτελέσματα είχαν επιβαρυνθεί από την έκτακτη εισφορά!

Μερικά άλλα στοιχεία μπορούν να απεικονίσουν καλύτερα την κατάσταση:

Α. Μόνο η μία στις τρεις εταιρίες καταφέρνει να εμφανίσει κάποιο κερδοφόρο αποτέλεσμα.

Β. Διά γυμνού οφθαλμού ορατή είναι η δραματική υποχώρηση των λειτουργικών κερδών. Αθροιστικά, το EBITDA των εισηγμένων υποχώρησε κατά 16,5%, καθώς κάποιες εταιρίες έριξαν τις τιμές προκειμένου να μπορέσουν να διατηρήσουν μερικές πωλήσεις σε μια δύσκολη αγορά, ενώ άλλες είδαν το κόστος παραγωγής τους να ανεβαίνει λόγω της αύξησης στις τιμές των πρώτων υλών.

Να σημειωθεί ότι η υποχώρηση των λειτουργικών κερδών δείχνει πως στις πλείστες των περιπτώσεων οι κινήσεις των εταιριών να μειώσουν τα κόστη τους δεν μπόρεσαν να καλύψουν τις επιπτώσεις από τη γενικότερη ύφεση.

Γ. Πολύ σημαντική αύξηση επίσης σημείωσε και το κόστος χρηματοδότησης των επιχειρήσεων, στον βαθμό όπου όσα δάνεια έληγαν ανανεώνονταν με πολύ υψηλότερα επιτόκια. Δεν ήταν μάλιστα λίγες οι περιπτώσεις όπου οι εισηγμένες επιβαρύνθηκαν με πολύ μεγαλύτερους χρεωστικούς τόκους, παρά το γεγονός ότι μείωσαν σημαντικά το ύψος των τραπεζικών τους δανείων.

Δ. Ενώ στην αρχή της κρίσης (έως και το 2009) οι εταιρίες μέσα από διάφορους χειρισμούς κατάφερναν να ενισχύουν τις ταμειακές τους ροές (καλύτερη διαχείριση αποθεμάτων, μείωση περιόδου πίστωσης προς πελάτες κ.λπ.), φαίνεται πως η αποτελεσματικότητα τέτοιων κινήσεων έχει φτάσει στα όριά της.

Ε. Αρκετές δεκάδες εισηγμένες εταιρίες... κρέμονται πλέον από τις σχέσεις τους με τον τραπεζικό τομέα, καθώς έχουν σταματήσει να πληρούν τους χρηματοοικονομικούς όρους των δανείων που έχουν συνάψει και βρίσκονται σε συζητήσεις για την επαναδιαπραγμάτευσή τους.

ΣΤ. Το χειρότερο απ’ όλα είναι πως οι αναλυτές φοβούνται ότι υπάρχουν λίγες δεκάδες εισηγμένες που… δεν σώζονται με τίποτε, ή έστω που η διάσωσή τους θα αποτελέσει σημαντική έκπληξη...

Σε κλαδικό επίπεδο, τώρα, τα μεγάλα «θύματα» του εξαμήνου ήταν:

Α. Τράπεζες: Παρά το γεγονός ότι τα προ προβλέψεων κέρδη σημείωσαν μικρή αύξηση, η άνοδος των επισφαλειών και η καταγραφή ζημιών από αποτίμηση ομολόγων οδήγησαν σε σαφώς ζημιογόνα αποτελέσματα. Επιπρόσθετα, η μείωση τόσο των καταθέσεων όσο και των χορηγήσεων «ψαλιδίζει» τις μεσοπρόθεσμες προοπτικές τους, ακόμη και αν όλα πάνε καλά στο μακροοικονομικό μέτωπο της χώρας.

Β. Οι εμπορικές εταιρίες που προσφέρουν διαρκή καταναλωτικά αγαθά στην εγχώρια αγορά (π.χ. αυτοκίνητα, μοτοσικλέτες, ηλεκτρικές συσκευές, έπιπλα).

Γ. Ο κλάδος των media, όπου οι μεγάλες ζημίες συνοδεύτηκαν και από αρνητικές ταμειακές ροές. Τα προγράμματα μείωσης του κόστους δεν φαίνεται να φτάνουν «ούτε για ζήτω» προκειμένου να καλύψουν τα πολύ μειωμένα έσοδα από κυκλοφορίες και διαφημίσεις.

Δ. Οι κλάδοι της ένδυσης (Sprider, Δούρος, Μινέρβα κ.ά.) και της κλωστοϋφαντουργίας.

Ε. Όλοι οι κλάδοι που με τον έναν ή τον άλλον τρόπο συνδέονται με την πορεία της εγχώριας οικοδομικής δραστηριότητας (τσιμέντα, μέταλλα, ξύλα κ.λπ.), όπου παρατηρήθηκε έντονη υποχώρηση επιδόσεων, ακόμη και σε εκείνες τις εταιρίες που κατάφεραν να διοχετεύσουν σημαντικό ποσοστό της παραγωγής τους στο εξωτερικό.

Οι θετικές εκπλήξεις

Καλύτερη εικόνα είχαν οι εξαγωγικές εταιρίες (π.χ. Frigoglass, S&B Βιομηχανικά Ορυκτά, Folli Follie Group, ΕΛΒΑΛ, Μέτκα, Χαλκόρ, Καρέλιας, Μάρμαρα Κυριακίδη, Ικτίνος, Πλαστικά Κρήτης, Πλαστικά Θράκης κ.ά.), τα περισσότερα «κρατικόχαρτα» λόγω και της μείωσης των δαπανών (ΟΛΠ, ΟΛΘ, ΕΥΔΑΠ, ΕΥΑΘ), τα διυλιστήρια (Motor Oil, ΕΛΠΕ) λόγω και των πρόσθετων δραστηριοτήτων τους σε σχέση με πέρυσι κ.λπ.

Λίγες οι εταιρίες άλλων κλάδων που εξέπληξαν θετικά με τα αποτελέσματά τους, όπως π.χ. ΓΕΚΤΕΡΝΑ, Τέρνα Ενεργειακή, Καράτζης, Cyclon, Revoil, MLS, Έλτον Χημικά, Eurodrip, ΓΕΚΕ, Κρι Κρι, Καραμολέγκος, Κανάκης, Mevaco κ.ά.).