Ο μύθος που θέλει στις μεγάλες κρίσεις να ανθούν οι τέχνες φαίνεται ότι δεν επιβεβαιώνεται στην Ελλάδα του 2011, όπου οι πολίτες περικόπτουν και τις δαπάνες για ψυχαγωγία ή την κατανάλωση προϊόντων πολιτισμού.

Σύμφωνα με τα στοιχεία από την αγορά του κινηματογράφου, του βιβλίου και της μουσικής, η κρίση έχει επιφέρει κατά μέσο όρο πτώση 25% του κύκλου εργασιών, ενώ οι ενδείξεις για τους επόμενους μήνες του έτους είναι εξίσου αρνητικές.

Ειδικότερα, το Ευρωπαϊκό Οπτικοακουστικό Παρατηρητήριο εκτιμά ότι το 2010 οι πωλήσεις εισιτηρίων στους ελληνικούς κινηματογράφους μειώθηκαν κατά 5,6%, καθώς πουλήθηκαν 11,6 εκατ. εισιτήρια έναντι 12,3 εκατ. το 2009. Πτώση καταγράφηκε και στο σύνολο της Ευρωπαϊκής Ένωσης, η οποία, όπως υπολογίζει το Παρατηρητήριο, ανέρχεται σε 2%.

Σύμφωνα, ωστόσο, με στοιχεία από τις μεγάλες ελληνικές εταιρείες διανομής κινηματογραφικών ταινιών, κατά την τελευταία χειμερινή σεζόν (Σεπτέμβριος 2010 - Μάρτιος 2011) ο τζίρος των εισιτηρίων μειώθηκε κατά 22,5%, γεγονός που αποδίδεται εν μέρει στην κρίση και εν μέρει στο ότι οι περυσινές ταινίες δεν περιελάμβαναν αδιαμφισβήτητα block busters, για να τονώσουν την κίνηση στις αίθουσες.

Στους παραπάνω λόγους προστίθεται και η ραγδαία αύξηση της πειρατείας όσον αφορά στο downloading ταινιών, η οποία υπολογίζεται ότι σήμερα αντιστοιχεί στο 25% του κύκλου εργασιών της νόμιμης κινηματογραφικής αλυσίδας.

Δεν είναι τυχαίο, εξάλλου, ότι κατά τη διάρκεια του χειμώνα οι αιθουσάρχες προέβησαν σε κάθε είδους προσφορά και έκπτωση επί του εισιτηρίου (το οποίο, σημειωτέον, ανέρχεται πλέον σε 9 ευρώ, επιβαρημένο τόσο από τον ΦΠΑ όσο και από ειδικούς φόρους), προκειμένου να προσελκύσουν καταναλωτές. Πάντως, σύμφωνα με έρευνες σε πανευρωπαϊκό επίπεδο, ο δείκτης επισκεψιμότητας στον κινηματογράφο στην Ελλάδα αγγίζει το εξαιρετικά μικρό ποσοστό του 1,2% (ο χαμηλότερος στην Ευρώπη), γεγονός που υπογραμμίζει πως οι Έλληνες δεν είναι ιδιαίτερα σινεφίλ.

Στην εξίσου φθίνουσα αγορά του βιβλίου, η πτώση, που υπολογίζεται στο 20%, φαίνεται να είναι περισσότερο διαχειρίσιμη, αν και η χρηματοοικονομική εικόνα των μεγάλων εκδοτικών οίκων αλλά και των μεγάλων βιβλιοπωλείων είναι τραγική, εξαιτίας της μεγάλης έκθεσης σε δανεισμό - κυρίως βραχυπρόθεσμο.

Σύμφωνα με στοιχεία που συγκεντρώνει το ΕΚΕΒΙ, το 2010 ο μέσος όρος μείωσης του τζίρου για 22 εκδοτικές επιχειρήσεις αγγίζει το 11,5%, ενώ για τις έξι μεγάλες αλυσίδες βιβλιοπωλείων η πτώση φτάνει το 15%. Για το 2011, με βάση εκτιμήσεις της αλυσίδας Public, η συνολική αγορά του βιβλίου αναμένεται να υποχωρήσει στα 195 εκατ. ευρώ από 215 εκατ. ευρώ.

Σημειώνεται, πάντως, ότι η ενιαία τιμή βιβλίου και τα μάλλον υψηλά περιθώρια μικτού κέρδους (υπολογίζονται σε 35%) διατηρούν την κερδοφορία σε ικανοποιητικό επίπεδο για όσες επιχειρήσεις ξεπερνούν τον σκόπελο της ύφεσης και των εσωτερικών οικονομικών ζητημάτων τους.

Σύμφωνα με τα στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ, ο τομέας των βιβλίων, χαρτικών και ειδών δώρου παρουσίασε αύξηση λιανικών πωλήσεων κατά 15,3% τον περασμένο Απρίλιο έναντι του αντίστοιχου περυσινού μήνα, γεγονός το οποίο, όμως, κρίνεται συγκυριακό λόγω των πωλήσεων του Πάσχα, που φέτος πραγματοποιήθηκαν τον Απρίλιο.

Όπως αναφέρει η ΕΛΣΤΑΤ, η υποχώρηση των λιανικών πωλήσεων του κλάδου αγγίζει μόλις το 3,2% στο τετράμηνο Ιανουαρίου - Απριλίου. Παράγοντες της αγοράς, όμως, κάνουν λόγο για σαφώς μεγαλύτερη υποχώρηση, ειδικά στην αγορά του βιβλίου. Αρκετοί, δε, σημειώνουν ότι εξαιτίας των πολιτικών γεγονότων και των συγκεντρώσεων στο αθηναϊκό κέντρο (όπου βρίσκεται ο κύριος όγκος της αγοράς βιβλίου) κινδυνεύουν η θερινή σεζόν και ο μήνας Ιούλιος, που είναι ο πλέον εμπορικός της χρονιάς.

Τέλος, στην αγορά των CD και των προϊόντων μουσικής η συνέχεια της πτώσης των πωλήσεων είναι ραγδαία και υπολογίζεται σε 40%, καθώς τόσο το κόστος των προϊόντων όσο και η πειρατεία έχουν περιορίσει δραματικά τον κλάδο.