Το ελληνικό παράδοξο η τιμή της κιλοβατώρας από φωτοβολταϊκά να είναι από τις υψηλότερες στην Ευρώπη και ταυτόχρονα οι ρυθμοί διείσδυσης της συγκεκριμένης τεχνολογίας να είναι από τους πλέον αργούς διαπιστώνει η Εθνική Έκθεση του προγράμματος PV Legal που εκπόνησε ο Σύνδεσμος Εταιριών Φωτοβολταϊκών.

Σύμφωνα με την έκθεση, βασική αιτία για τους απογοητευτικούς ρυθμούς ανάπτυξης είναι η γραφειοκρατία, η οποία εμποδίζει την ομαλή ανάπτυξη των φωτοβολταϊκών. «Χρειαζόμαστε ένα απλούστερο και αποτελεσματικότερο θεσμικό πλαίσιο για να αναπτυχθεί μια υγιής και εύρωστη αγορά», τονίζεται σχετικά.

Όπως δε επισημαίνει, παρά την ψήφιση του νέου νόμου για τις ΑΠΕ, στα μέσα του 2010, ο οποίος επέφερε αρκετές θετικές αλλαγές, υπάρχουν εντούτοις ακόμη σημαντικά εμπόδια για το μέλλον των φωτοβολταϊκών στην Ελλάδα.

Η έκθεση αξιοποιεί τη συλλογική εμπειρία από 12 ευρωπαϊκές χώρες, εξετάζοντας και συγκρίνοντας τις αδειοδοτικές διαδικασίες που ισχύουν σε άλλα ευρωπαϊκά κράτη και σε τρεις βασικές κατηγορίες συστημάτων της αγοράς. Οικιακά συστήματα, μικρά εμπορικά συστήματα σε στέγες και μεσαίου μεγέθους συστήματα επί εδάφους.

Τα 5 σημαντικότερα εμπόδια που καταγράφει η έκθεση PV Legal για την Ελλάδα είναι τα εξής:

· Προσφορά όρων σύνδεσης λόγω ανεπάρκειας δικτύων αλλά και έλλειψης διαφανών διαδικασιών από τον διαχειριστή του δικτύου (ΔΕΗ).

Μετά την ψήφιση του Ν. 3851/2010 για τις ΑΠΕ, υπήρξε ένα κύμα νέων αιτήσεων για προσφορά όρων σύνδεσης. Η έκδοση των όρων αυτών έχει καταστεί πλέον το σημαντικότερο εμπόδιο για την ανάπτυξη των φωτοβολταϊκών. Η ανεπάρκεια των δικτύων αποτελεί μία μόνο από τις αιτίες για τις καθυστερήσεις.

Η ΔΕΗ, ως αρμόδιος Διαχειριστής Δικτύου, δεν τηρεί τις προβλεπόμενες από τον νόμο προθεσμίες για έκδοση των όρων σύνδεσης και δεν υπάρχουν διαφανείς διαδικασίες για την τήρηση της σειράς προτεραιότητας, όπως προβλέπεται από τον Ν. 3851/2010 αλλά και από τον επερχόμενο Κώδικα Διαχείρισης Δικτύου. Εκτιμάται επιπλέον ότι τα υπάρχοντα δίκτυα μπορούν να εξυπηρετήσουν περισσότερα φωτοβολταϊκά συστήματα από αυτά που ισχυρίζεται ο Διαχειριστής Δικτύου.

· Έκδοση Άδειας Παραγωγής (συνοδεύεται από Άδεια Εγκατάστασης και Άδεια Λειτουργίας) αναίτιος παράγων καθυστερήσεων για έργα μεγάλου σχετικά μεγέθους.

Καθυστερήσεις 2 και 3 ετών δεν ήταν ασυνήθεις στο παρελθόν σε ό,τι αφορά την έκδοση της άδειας παραγωγής. Αν και η νέα νομοθεσία (Ν. 3851/2010) αναμένεται να βελτιώσει σημαντικά την κατάσταση (και αυτό φαίνεται να συμβαίνει στην πράξη), θα πρέπει να τονιστεί ότι σε άλλες χώρες, όπως π.χ. στη Γερμανία, δεν υφίσταται καν η έννοια της άδειας παραγωγής σε ό,τι αφορά τα φωτοβολταϊκά.

Καταργώντας αυτό το αδειοδοτικό στάδιο, θα επιτυγχάναμε ομαλότερη ανάπτυξη της αγοράς και θα μειώναμε δραστικά τους χρόνους αδειοδότησης καθώς και τα κόστη της επένδυσης. Επιπλέον, θα απαλλάσσαμε ορισμένες αρμόδιες αρχές από ένα δυσβάσταχτο βάρος, το οποίο συχνά δεν μπορούν να επωμιστούν λόγω έλλειψης επαρκούς προσωπικού. Θα περιορίζαμε, τέλος, το εμπόριο αδειών, που αποτελεί παθογένεια του συστήματος και πυροδοτείται από τις σημερινές θεσμικές ρυθμίσεις.

· Το Εθνικό Σχέδιο Δράσης για τις ΑΠΕ ως το 2020 θέσπισε ένα σχετικά χαμηλό πλαφόν στην εγκατεστημένη ισχύ των φωτοβολταϊκών, γεγονός που δεν επιτρέπει την απρόσκοπτη ανάπτυξη της αγοράς και ιδίως έργων μεγάλης ισχύος επί εδάφους.

Το Εθνικό Σχέδιο Δράσης για τις ΑΠΕ, που παρουσιάστηκε τον Ιούλιο του 2010 και εξειδικεύτηκε με υπουργική απόφαση δύο μήνες αργότερα, έχει θέσει έναν στόχο για την ανάπτυξη των φωτοβολταϊκών ως το 2020 (2,2 GWp) ο οποίος δεν ανταποκρίνεται στις πραγματικές δυνατότητες και στη δυναμική της αγοράς. Το πρόβλημα θα λυθεί αν τεθεί ένας πιο φιλόδοξος στόχος για τα φωτοβολταϊκά ως το 2020, στόχος που να αντικατοπτρίζει το πραγματικό δυναμικό της αγοράς.

· Οι διαδικασίες περιβαλλοντικής αδειοδότησης παραμένουν περίπλοκες παρά τις πρόσφατες βελτιώσεις.

Οι διαδικασίες περιβαλλοντικής αδειοδότησης των φωτοβολταϊκών συστημάτων ήταν μέχρι σήμερα ένα από τα σημαντικότερα εμπόδια για την ανάπτυξη της αγοράς. Με το προηγούμενο αδειοδοτικό καθεστώς, οι σχετικές διαδικασίες ήταν ασαφείς, περίπλοκες και εξαιρετικά χρονοβόρες.

Ο νέος νόμος 3851/2010 θεράπευσε ορισμένες από τις παθογένειες του προηγούμενου καθεστώτος (για παράδειγμα, δεν απαιτείται πλέον περιβαλλοντική αδειοδότηση για φωτοβολταϊκά συστήματα που εγκαθίστανται σε κτίρια και οργανωμένους υποδοχείς βιομηχανικών δραστηριοτήτων), αν και προσέθεσε και αυτός ορισμένα νέα εμπόδια.

Όπως θα αναλυθεί λεπτομερέστερα παρακάτω, η απαίτηση για μια βεβαίωση απαλλαγής από ΕΠΟ (Έγκριση Περιβαλλοντικών Όρων) από την αρμόδια Περιφέρεια προσθέτει νέα εμπόδια και νέες καθυστερήσεις. Ο ΣΕΦ πιστεύει πως η βεβαίωση αυτή θα έπρεπε να καταργηθεί. Οι Αρχές έχουν τη δυνατότητα να ελέγξουν τη νομιμότητα ενός έργου (σε ό,τι αφορά τις επιτρεπτές χρήσεις γης) σε ένα μεταγενέστερο στάδιο.

Καταργώντας αυτό το νέο εμπόδιο, θα επιτυγχάναμε ταχύτερη ανάπτυξη της αγοράς, θα μειώναμε τα κόστη και θα ελαφρύναμε τις περιφερειακές αρχές από μία ακόμη ανούσια διαδικασία, την ώρα μάλιστα όπου οι τελευταίες διαμαρτύρονται για ελλιπή στελέχωσή τους.

Θα έπρεπε να δημιουργηθεί μία υπηρεσία μιας στάσης για την περιβαλλοντική αδειοδότηση (όποτε αυτή απαιτείται), στην οποία ο ενδιαφερόμενος θα καταθέτει μια απλή περιβαλλοντική γνωστοποίηση και η οποία θα απαντά επί της περιβαλλοντικής διάστασης του έργου σε σύντομο χρονικό διάστημα αντί των σημερινών χρονοβόρων διαδικασιών.

· Οι αρμόδιες υπηρεσίες συχνά δεν τηρούν τους προβλεπόμενους από τη νομοθεσία χρόνους απόκρισης.

Η αδειοδοτική διαδικασία διαρκεί συνήθως πολύ περισσότερο απ’ ό,τι θεωρητικά προβλέπεται στους σχετικούς νόμους και στις εγκυκλίους. Αιτία γι' αυτό είναι η εμπλοκή πολλών διαφορετικών υπηρεσιών και η μη παράλληλη και γραμμική διαδικασία.

Ο μόνος τρόπος θεραπείας του προβλήματος αυτού είναι η θέσπιση αποκλειστικών προθεσμιών, μετά την παρέλευση των οποίων η συναίνεση της υπηρεσίας θα θεωρείται δεδομένη και ο επενδυτής θα μπορεί να προχωρά στο επόμενο στάδιο. Είναι αλήθεια ότι πολλές εμπλεκόμενες υπηρεσίες δεν είναι επαρκώς στελεχωμένες. Υπάρχουν δύο τρόποι για να ξεπεράσει κανείς αυτό το πρόβλημα: [1] να εμπλακούν περισσότερα άτομα στη διεκπεραίωση των φακέλων ή/και [2] να εξασφαλιστεί ότι ζητούνται μόνο ουσιαστικές  εγκρίσεις και άρα μειώνεται ο φόρτος εργασίας.

Αν απαλλαχθούμε από ανούσιες εγκρίσεις και διαδικασίες, θα κερδηθεί πολύτιμος χρόνος για τους υπαλλήλους των υπηρεσιών που σήμερα εμπλέκονται στην αδειοδότηση των φωτοβολταϊκών.