Ανοίγει ο δρόμος για τη διέλευση αζερικού φυσικού αερίου προς την Ευρώπη μέσω της Τουρκίας, καθώς το Αζερμπαϊτζάν και η Τουρκία είναι έτοιμες να υπογράψουν τις απαραίτητες συμφωνίες.

Η εξέλιξη έχει ιδιαίτερη σημασία για όλα τα σχέδια αγωγών του λεγόμενου νότιου διαδρόμου (περιλαμβάνεται και ο ελληνοϊταλικός αγωγός - ITGI {ΔΕΠΑ-Edision}), καθώς η έλλειψη συμφωνίας για την τράνζιτ διέλευση του αζερικού αερίου από το τουρκικό δίκτυο προκαλούσε αβεβαιότητα στην υλοποίηση των σχεδίων.

Οι εξελίξεις αυτές επιβεβαιώνονται από χθεσινές δηλώσεις που έκανε στο Μπακού ο επικεφαλής διεθνών δραστηριοτήτων της τουρκική κρατικής εταιρείας αγωγών ΒΟTAS, κ. Levent Ozgul. Σύμφωνα με αυτές, μέσα στον Απρίλιο πρόκειται να υπογραφεί διακρατική συμφωνία μεταξύ της Τουρκίας και του Αζερμπαϊτζάν για τη διέλευση του αζερικού αερίου από το τουρκικό δίκτυο.

Αυτή θα συμπληρωθεί με μία ακόμη συμφωνία με τα μέλη της κοινοπραξίας που αναπτύσσει το κοίτασμα Σαχ Ντενίζ ΙΙ στην Κασπία και με μία συμφωνία για τους εμπορικούς όρους της διέλευσης τράνζιτ του αζερικού αερίου από το τουρκικό δίκτυο.

Σύμφωνα με τον κ. Ozgul, το σύνολο των συμφωνιών αυτών μπορεί να υπογραφεί μέσα στο δεύτερο τρίμηνο του 2011. Ο ίδιος συμπλήρωσε ακόμη ότι η εταιρία του (ΒΟΤΑS) είναι έτοιμη να προωθεί στην Ελλάδα το αζερικό αέριο που παραλαμβάνει. Πρόκειται για τη γνωστή συμφωνία της ελληνικής ΔΕΠΑ με την τουρκική BOTAS, που εφαρμόζεται από το 2007. Βάσει αυτής, η ΒΟTAS αγοράζει περίπου 750 εκατ. κυβικά μέτρα φυσικού αερίου τον χρόνο προέλευσης Αζερμπαϊτζάν και τα μεταπουλά στην Ελλάδα.

Με την ολοκλήρωση των νέων συμφωνιών μεταξύ της Τουρκίας και του Αζερμπαϊτζάν, πωλητής του αερίου προς τη ΔΕΠΑ θα είναι η αζερική Socar και η Ελλάδα θα παραλαμβάνει το φυσικό αέριο του Αερμπαϊτζάν στα ελληνοτουρκικά σύνορα, χωρίς να παρεμβάλλεται η ΒΟΤΑS.

Βεβαίως, η... φασαρία δεν γίνεται για τα 750 εκατ. κυβικά αζερικού αερίου που παραλαμβάνει η Ελλάδα. Το διακύβευμα είναι τα σχέδια των αγωγών, όπως ο Nabucco, o ITGI (ελληνοϊταλικός), ο ΤΑΡ (Trans Adriatic Pipeline), που σχεδιάζονται για ποσότητες 12 δισ. ο ΤΑΡ και ο ITGI, μέχρι και 32 δισ. κυβικά τον χρόνο o Nabucco.
 
Έτσι, η ολοκλήρωση των προκαταρκτικών συμφωνιών θα θέσει όλα αυτά τα προγράμματα στην αφετηρία για το ποιο θα επικρατήσει, καθώς, ενώ έχουν τη στήριξη εθνικών κυβερνήσεων και της Ε.Ε., δεν είναι δυνατόν να κατασκευαστούν όλα.

Πάντως, θα πρέπει να σημειωθεί ότι για την επιλογή του έργου που θα μεταφέρει φυσικό αέριο του Αζερμπαϊτζάν στην Ευρώπη ουσιαστικό ρόλο έχει η χώρα του Καυκάσου. Σύμφωνα με όσα ανέφερε ο Αζέρος υπουργός Ενέργειας στον υφυπουργό ΠΕΚΑ κ. Γιάννη Μανιάτη, κατά την πρόσφατη συνάντησή τους στο Μπακού, η επιλογή αυτή θα γίνει προς το τέλος του χρόνου.

Η αζερική πλευρά επισημαίνει ότι η επιλογή θα γίνει με κριτήριο ποιος αγωγός είναι ο πλέον οικονομικός, άρα και πλέον βιώσιμος επιχειρηματικά.

Σήμερα η Τουρκία εισάγει 6,6 δισ. κυβικά από το Αζερμπαϊτζάν. Η ποσότητα αυτή θα αυξηθεί ακόμη περισσότερο από το 2015 και μετά, όταν θα ολοκληρωθεί η ανάπτυξη του κοιτάσματος Σαχ Ντενίζ ΙΙ. Από το ίδιο κοίτασμα ευελπιστούν να παραλάβουν αέριο και οι αγωγοί ΤΑΡ και ITGI.

Ωστόσο, το αέριο του Σαχ Ντενίζ ΙΙ σε καμία περίπτωση δεν επαρκεί για να γεμίσει τους δύο αγωγούς και πολύ περισσότερο τον Nabucco που χρειάζεται 32 δισ. κυβικά μέτρα.

Το παρασκήνιο

Τέλος, αναφορικά με το παρασκήνιο της συμφωνίας Τουρκίας - Αζερμπαϊτζάν για το φυσικό αέριο, σχετίζεται με την επίλυση της διαφοράς μεταξύ των δύο πλευρών για το ύψος των ποσών που οφείλει η BOTAS στο Αζερμπαϊτζάν, λόγω ανατιμήσεων στο παραλαμβανόμενο αέριο. Σύμφωνα με χθεσινά δημοσιεύματα, οι δύο πλευρές συμφώνησαν φέτος η Τουρκία να καταβάλει τα 130 εκατ. δολάρια από τα 260 εκατ. που οφείλει συνολικά.

Το πρόβλημα προκλήθηκε από τις καθυστερήσεις στις πληρωμές της Τουρκίας, καθώς δεν είχε επιτευχθεί συμφωνία για τις νέες αυξημένες τιμές που ζητούσε το Αζερμπαϊτζάν. Να σημειωθεί ότι αντίστοιχη διαφορά υπάρχει μεταξύ της ελληνικής ΔΕΠΑ και της τουρκικής BOTAS, όπου η δεύτερη ζητά επιπλέον ποσό από τις παραλαβές αερίου από το Αζερμπαϊτζάν. Μέχρι στιγμής, οι δύο εταιρίες διαπραγματεύονται το θεμιτό της διαφοράς και το ύψος της.