Tην έγγραφη δέσμευση του Δημοσίου σχετικά με τη χορήγηση εγγυήσεων αναμένουν πλέον οι τράπεζες που χρηματοδοτούν τα οδικά έργα παραχώρησης, προκειμένου να συμφωνήσουν στη συνέχιση (προσωρινά έστω) της υλοποίησης των συμβάσεων.

Οι τρεις εμπλεκόμενες πλευρές (ελληνικό δημόσιο, κατασκευαστικές κοινοπραξίες, τράπεζες) φέρονται να έχουν καταλήξει σε ένα σχέδιο που θα διευθετεί βραχυπρόθεσμα τα προβλήματα που έχουν ανακύψει και εμποδίζουν την ομαλή εξέλιξη των εργασιών κατά μήκος των αυτοκινητοδρόμων. Βασικό σημείο αυτού του σχεδίου είναι η εξασφάλιση χρηματοδότησης των έργων μέσω εγγυήσεων που θα παράσχει το Δημόσιο προς τα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα.

Ωστόσο, πληροφορίες αναφέρουν ότι προς το παρόν οι εγγυήσεις αυτές δεν έχουν δοθεί εγγράφως όπως ζητούν οι τράπεζες, γεγονός που συνεχίζει να προκαλεί προβληματισμό ως προς τη διάσωση των συμβάσεων παραχώρησης.

Πάντως, δεν αποκλείεται εντός των προσεχών ημερών να υπάρξουν οι απαραίτητες διαβεβαιώσεις εκ μέρους της Πολιτείας, ανοίγοντας έτσι τον δρόμο για την πλήρη λειτουργία των εργοταξίων, τα οποία ουσιαστικά βρίσκονταν σε αδράνεια εξαιτίας της έλλειψης χρηματοδότησης.

Η επανέναρξη των εργασιών δεν σημαίνει, όμως, ότι έχουν επιλυθεί όλες οι διαφορές μεταξύ του Δημοσίου και των παραχωρησιούχων. Το θέμα της τροποποίησης των συμβάσεων όχι μόνο παραμένει σε εκκρεμότητα αλλά και μέχρι στιγμής έχει συζητηθεί ελάχιστα, αφού το υπουργείο Υποδομών επικέντρωσε το ενδιαφέρον του στην εύρεση λύσης η οποία θα αποτρέπει την ακύρωση των συμβάσεων και παράλληλα θα εξασφαλίζει χαμηλότερα διόδια.

Με βάση στελέχη των κατασκευαστικών κοινοπραξιών, για το ζήτημα της τροποποίησης των συμβάσεων -το οποίο ουσιαστικά θα κρίνει την ολοκλήρωση των έργων- δεν αναμένεται να υπάρξει συμφωνία εντός των επόμενων δύο - τριών μηνών, αλλά θα απαιτηθεί πολύ περισσότερος χρόνος.

Η διαπραγμάτευση ανάμεσα στο ελληνικό δημόσιο, τις κοινοπραξίες των κατασκευαστών και τις χρηματοδότριες τράπεζες για την τροποποίηση και τη διάσωση των πέντε συμβάσεων παραχώρησης οδικών αξόνων εξελίσσεται σε σταυρόλεξο για ιδιαίτερα γερούς λύτες, γιατί η κάθε πλευρά προσπαθεί να αποφύγει υποχωρήσεις και αλλαγές που θα θέσουν σε κίνδυνο τα συμφέροντά της.

Όλοι θέλουν όλα

Από την πλευρά του, το ελληνικό δημόσιο θα ήθελε πάση θυσία να αποφύγει την ακύρωση των έργων, ιδίως τη στιγμή όπου η κυβέρνηση προωθεί ένα ιδιαίτερα φιλόδοξο σχέδιο αποκρατικοποιήσεων και παραχωρήσεων. Τυχόν ακύρωση των συγκεκριμένων συμβάσεων θα είχε, εκτός των οικονομικών επιπτώσεων, και αρνητικές συνέπειες σε σχέση με την αξιοπιστία της χώρας στο εξωτερικό, δεδομένου ότι στις οδικές παραχωρήσεις συμμετέχουν οι μεγαλύτεροι κατασκευαστικοί οίκοι της Ευρώπης (γαλλική Vinci, γερμανική Hochtief, ισπανική ASC).

Υπό το πρίσμα αυτό, το ελληνικό δημόσιο, που εκπροσωπείται στις διαπραγματεύσεις από τα υπουργεία Υποδομών και Οικονομικών προσπαθεί να ισορροπήσει ανάμεσα σε τρεις βασικούς στόχους: να προχωρήσουν οι συμβάσεις με τροποποίηση προβληματικών όρων και σημείων, να εξασφαλιστεί η αναγκαία χρηματοδότηση με τη μικρότερη δυνατή κρατική επιβάρυνση και να μειωθεί το ύψος των διοδίων προκειμένου να εξαλειφθούν οι αντιδράσεις των πολιτών.

Στο πλαίσιο των επιδιώξεων αυτών, το Δημόσιο δεν αποκλείει το ενδεχόμενο περικοπών στο αντικείμενο και στον προϋπολογισμό των έργων, επιμήκυνσης του χρόνου εκμετάλλευσης από τους ιδιώτες και περιορισμού των δικών του μελλοντικών εσόδων. Μάλιστα, έχει ζητήσει από την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων να συμβάλει στο χρηματοοικονομικό σκέλος των συμβάσεων.

Οι παραχωρησιούχοι, από την πλευρά τους, θα ήθελαν να διασφαλίσουν την ομαλή χρηματοδότηση των εργασιών από τις τράπεζες, το Δημόσιο και την είσπραξη διοδίων, την αναμόρφωση του χρηματοοικονομικού μοντέλου των συμβάσεων βάσει των νέων κυκλοφοριακών συνθηκών που δημιούργησε η κρίση (όταν υπογράφηκαν οι συμβάσεις δεν είχε προβλεφθεί πως ο κυκλοφοριακός φόρτος θα εμφάνιζε σημαντική μείωση) αλλά και μια σημαντική χρονική παράταση της περιόδου εκμετάλλευσης.

Αξίζει να σημειωθεί ότι οι παραχωρησιούχοι και κυρίως οι ελληνικοί όμιλοι που συμμετέχουν στα κοινοπρακτικά σχήματα επωφελούνται και από την εκτέλεση του αμιγώς κατασκευαστικού αντικειμένου, που αυτήν τη στιγμή αποτελεί ένα μεγάλο μέρος του ανεκτέλεστου υπολοίπου των υπογεγραμμένων συμβάσεών τους.

Επομένως, τυχόν ακύρωση των συμβάσεων παραχώρησης οδικών αξόνων θα μείωνε δραματικά το προς εκτέλεση αντικείμενο των μεγάλων τεχνικών επιχειρήσεων. Από την άλλη, η προοπτική εξασφάλισης υψηλών αποζημιώσεων αν οι συμβάσεις ακυρωθούν με υπαιτιότητα του ελληνικού δημοσίου κάνει ορισμένα στελέχη των εταιριών παραχώρησης να…λοξοκοιτούν και προς αυτήν την επιλογή.

Επιτόκια κρίσης

Ανεξάρτητα, πάντως, από το τι θέλουν να πετύχουν το Δημόσιο και οι παραχωρησιούχοι μέσω της επαναδιαπραγμάτευσης των συμβάσεων, τις εξελίξεις φαίνεται πως θα καθορίσουν κατά κύριο λόγο οι επιδιώξεις των τραπεζών που συμμετέχουν στη χρηματοδότηση των έργων. Τα προβλήματα που προέκυψαν στην υλοποίηση των συμβάσεων (προβλήματα στις απαλλοτριώσεις, καθυστερήσεις στις εργασίες, αντιδράσεις για τα ακριβά διόδια) όχι μόνο δεν ανησύχησαν τους χρηματοπιστωτικούς οργανισμούς, αλλά αντίθετα αποτέλεσαν την αφορμή που αυτοί έψαχναν για να διεκδικήσουν καλύτερους όρους προκειμένου να συνεχίσουν να δανειοδοτούν τα συγκεκριμένα έργα.

Για τον λόγο αυτόν, εξάλλου, διέκοψαν τη χρηματοδότησή τους σύροντας ουσιαστικά το ελληνικό δημόσιο και τους κατασκευαστές σε διαπραγματεύσεις, τις οποίες, σημειωτέον, οι δύο πλευρές προσπάθησαν αρχικά να αποφύγουν. Εδώ θα πρέπει να σημειωθεί πως οι τράπεζες είχαν συνάψει συμφωνίες χρηματοδότησης με επιτόκια που ίσχυαν την περίοδο υπογραφής των συμβάσεων και διαμορφώνονταν στο 2% - 2,5%.

Η οικονομική κρίση είχε ως αποτέλεσμα τα επιτόκια να εκτοξευτούν πάνω από το 6%, καθιστώντας όπως είναι προφανές ασύμφορη για τους τραπεζικούς ομίλους τη συνέχιση της χρηματοδότησης των πέντε οδικών έργων. Ασφαλώς, μέσω της επαναδιαπραγμάτευσης, και εφόσον αυτή καταλήξει σε συμφωνία μεταξύ του Δημοσίου και των κατασκευαστών, οι χρηματοδότριες τράπεζες θα προσπαθήσουν να εξασφαλίσουν την αναπροσαρμογή των επιτοκίων ώστε να συναινέσουν στην άρση των εμποδίων που αντιμετωπίζουν οι συμβάσεις παραχώρησης.

Επισημαίνεται πως η σύμφωνη γνώμη των πιστωτικών ιδρυμάτων στις τροποποιήσεις που θα προταθούν είναι ουσιαστικά αναγκαία προϋπόθεση για να προχωρήσουν τα έργα.