Mε το... αριστερό μπήκε το 2011 για τις κοινοπραξίες που έχουν αναλάβει τις πέντε οδικές συμβάσεις παραχώρησης, καθώς τα πρώτα στοιχεία που αφορούν στα έσοδα από την εκμετάλλευση των υπό κατασκευή αυτοκινητοδρόμων φανερώνουν πως οι οικονομικοί στόχοι που τέθηκαν για το 2010 υστερούν σημαντικά από τα πραγματικά αποτελέσματα.

Αν και οι παραχωρησιούχοι κρατούν επτασφράγιστο μυστικό τις προβλέψεις εσόδων που περιελάμβανε το μοντέλο υλοποίησης, εντούτοις δεν κρύβουν ότι τα χρήματα που τελικά κατάφεραν να βάλουν στο ταμείο από την είσπραξη των διοδίων κινήθηκαν σε χαμηλότερα επίπεδα από εκείνα που ανέμεναν.

Την αρνητική αυτή εξέλιξη αποδίδουν σε τρεις βασικούς παράγοντες, οι οποίοι βάσει της βαρύτητάς τους, σύμφωνα με τους κατασκευαστές, έχουν ως εξής:

* Στην καθυστέρηση της εκτέλεσης των εργασιών λόγω του αργού ρυθμού απαλλοτριώσεων και άλλων εμποδίων (μετακίνηση δικτύων κοινής ωφέλειας κ.ά.), που δεν φρόντισαν να άρουν έγκαιρα τα συναρμόδια υπουργεία.

Εξαιτίας αυτών των προβλημάτων, η ολοκλήρωση των έργων έχει πάει πίσω περίπου δύο χρόνια κατά μέσο όρο, συμπαρασύροντας σε χαμηλότερα επίπεδα τα έσοδα. Με άλλα λόγια, αν τα έργα είχαν προχωρήσει με τους προβλεπόμενους ρυθμούς, θα είχαν τοποθετηθεί επιπλέον σταθμοί διοδίων και επομένως θα εισπράττονταν περισσότερα χρήματα. 

* Στη γενικότερη οικονομική κρίση και στη μεγάλη αύξηση της τιμής της βενζίνης. Αυτά καθιστούν είδος πολυτελείας για πολλά νοικοκυριά τα ταξίδια εντός της χώρας. Οι κοινοπραξίες υποστηρίζουν ότι η διέλευση οχημάτων το 2010 μειώθηκε (ανάλογα με τον αυτοκινητόδρομο) από 5% έως 25%. Τις μεγαλύτερες απώλειες παραδέχεται πως εμφανίζει στον δικό της οδικό άξονα η εταιρεία Αυτοκινητόδρομος Αιγαίου (Μαλιακός - Κλειδί).

* Στο κίνημα των πολιτών «δεν πληρώνουμε διόδια», που διογκώθηκε τους τελευταίους μήνες του 2010. Ασφαλή συμπεράσματα για τον βαθμό συμβολής στη μείωση των εσόδων εκείνων που αρνούνται να καταβάλλουν το ποσό για τα διόδια δεν μπορούν να εξαχθούν. Κι αυτό γιατί οι μεν παραχωρησιούχοι υποστηρίζουν ότι δεν ξεπερνούν το 10% των συνολικών διελεύσεων, οι δε εκπρόσωποι του κινήματος λένε πως το ποσοστό αγγίζει το 30%.
 
Ανεξάρτητα από αυτό, το βέβαιο είναι ότι οι αντιδράσεις των πολιτών στα συχνά και ακριβά διόδια υποχρέωσαν το υπουργείο Υποδομών και τους παραχωρησιούχους να επανεξετάσουν τις συμβάσεις.

Επισημαίνεται ότι στις κοινοπραξίες των έργων παραχώρησης, εκτός των τεσσάρων ξένων κατασκευαστικών οίκων (της γαλλικής Vinci, της γερμανικής Hochtief και των ισπανικών ASC και Cintra), συμμετέχουν και οι μεγαλύτεροι ελληνικοί όμιλοι που είναι εισηγμένοι στο Χ.Α., και συγκεκριμένα η Ελλάκτωρ, η J&P Άβαξ, η ΓΕΚΤΕΡΝΑ και η ΑΕΓΕΚ.

Προφανώς, οι τέσσερις αυτοί όμιλοι ανέμεναν να επιτευχθούν οι οικονομικοί στόχοι των παραχωρήσεων για το 2010, ώστε σε έναν βαθμό να περιοριστούν οι απώλειες από τη συρρίκνωση του κατασκευαστικού αντικειμένου από δημόσιες και ιδιωτικές συμβάσεις.

Εδώ θα πρέπει να σημειωθεί ότι οι Έλληνες εργολάβοι περιμένουν μεγάλη πτώση στον τζίρο και στα κέρδη των επιχειρήσεών τους για το 2010. Πάντως, υπογραμμίζεται πως τα έσοδα από τα διόδια κατευθύνονται κυρίως στη χρηματοδότηση των εργασιών που βρίσκονται σε εξέλιξη στους πέντε αυτοκινητοδρόμους, ενώ κάποιοι όμιλοι (όπως λ.χ. η J&P Άβαξ) στην παρούσα χρονική στιγμή δεν τα συνυπολογίζουν στις λογιστικές τους καταστάσεις.

--- ΟΙ ΑΠΩΛΕΙΕΣ ΣΕ ΑΡΙΘΜΟΥΣ

Παρά τις προσδοκίες για αυξημένα έσοδα από διόδια, που έτρεφαν οι παραχωρησιούχοι για το 2010 χάρη στην προσθήκη νέων σταθμών και στη σταδιακή αύξηση του αντιτίμου (πέρυσι έγιναν δύο αυξήσεις στις τιμές, είτε με αφορμή τον αυξημένο ΦΠΑ είτε με βάση τις προβλέψεις των συμβάσεων), τα στοιχεία που έχουν ήδη στα χέρια τους δεν τους δικαιώνουν.

Πιο συγκεκριμένα, αν και τα δεδομένα δεν είναι άμεσα συγκρίσιμα, αφού το 2010 λειτούργησαν νέοι σταθμοί διοδίων και έγινε προς τα πάνω αναπροσαρμογή των τιμών, τα αποτελέσματα των εταιρειών είχαν ως ακολούθως: 

* Τα μέσα μηνιαία έσοδα της κοινοπραξίας Αυτοκινητόδρομος Αιγαίου (Μαλιακός - Κλειδί) κατά τη διάρκεια του 2010 διαμορφώθηκαν στα 3,2 εκατ. ευρώ, έναντι 5,5 εκατ. ευρώ αντίστοιχα για το 2009. Η κοινοπραξία υποστηρίζει πως η μείωση των διελεύσεων εξαιτίας της κρίσης ανήλθε στο 25%, ενώ το ποσοστό όσων πέρασαν τα διόδια χωρίς να πληρώσουν διαμορφώθηκε στο 10%. Οι δύο αυτοί παράγοντες επέδρασαν καταλυτικά στη μείωση των εσόδων. Στην εταιρεία μετέχουν η Vinci, η Hochtief, η Ελλάκτωρ, η J&P Άβαξ και η ΑΕΓΕΚ. 

* Αναφορικά με την κοινοπραξία Νέα Οδός (Ιονία Οδός και τμήμα ΠΑΘΕ Μεταμόρφωση - Σκάρφεια), τα μέσα μηνιαία έσοδα το 2010 παρουσίασαν ελαφρά ενίσχυση σε σχέση με εκείνα του 2009 (ήταν 5,6 εκατ. ευρώ), γεγονός που αποδίδεται βασικά στην αμφίδρομη λειτουργία των σταθμών, στην τοποθέτηση νέων και στην αύξηση της τιμής του διοδίου (αναπροσαρμογή λόγω ΦΠΑ).

Η μείωση του αριθμού των διελεύσεων οχημάτων από την κοινοπραξία (σε αυτήν μετέχουν η ASC, η Cintra και η ΓΕΚΤΕΡΝΑ) υπολογίζεται ότι κινείται στο 10% - 11%. Σε ό,τι αφορά τους πολίτες που αρνούνται να πληρώσουν διόδια, το ποσοστό (σύμφωνα με τη Νέα Οδό) διαμορφώνεται στο 9%. Η εταιρεία παραδέχεται πως ο αριθμός τους αυξήθηκε αρκετά το τελευταίο διάστημα, δεδομένου ότι μέχρι πριν από μερικούς μήνες δεν ξεπερνούσε το 3%.

* Στο ποσό των 6,2 εκατ. ευρώ διαμορφώθηκαν τα μέσα μηναία έσοδα του 2010 για την κοινοπραξία Ολυμπία Οδός (Ελευσίνα - Κόρινθος - Πάτρα - Πύργος - Τσακώνα). Ωστόσο, τους τελευταίους μήνες του 2010 -παρά τη μετακίνηση χιλιάδων κατοίκων της Αττικής για τις γιορτές- σημειώθηκε υποχώρηση των μέσων εσόδων στα 5,5 εκατ., αποδεικνύοντας ότι το 2011 θα είναι δύσκολο.

Σύμφωνα με την κοινοπραξία, στην οποία συμμετέχουν η Vinci, η Hochtief, η Ελλάκτωρ, η J&P Άβαξ και η ΓΕΚΤΕΡΝΑ, η πτώση των διελεύσεων εξαιτίας της κρίσης έφτασε πέρυσι στο 12%, ενώ εκείνοι που σήκωσαν τις μπάρες αντιπροσώπευσαν μόλις το 2% των χρηστών. 

* Η κοινοπραξία Μορέας (Κόρινθος - Τρίπολη - Καλαμάτα και Λεύκτρο - Σπάρτη), η οποία ανήκει κατά κύριο λόγο στον όμιλο Ελλάκτωρ και με μικρότερο ποσοστό στην Intrakat (13,3%), δεν θέλησε να δώσει στοιχεία για την εξέλιξη των εσόδων της το 2010, αν και οι εργασίες που υλοποιεί έχουν προχωρήσει με γρηγορότερους ρυθμούς σε σύγκριση με τις άλλες τέσσερις παραχωρήσεις.

Πάντως, από την επιχείρηση αναφέρουν ότι η μείωση στον αριθμό των διελεύσεων οχημάτων πέρυσι κινήθηκε σε επίπεδα κάτω του 4%, ενώ ιδιαίτερα χαμηλό (μικρότερο του 1%) ήταν το ποσοστό όσων δεν πλήρωσαν διόδια.

* Στην πέμπτη παραχώρηση, αυτή της Κεντρικής Οδού, που περιλαμβάνει τον οδικό άξονα κεντρικής Ελλάδας - Ε65 και το τμήμα στο πέταλο του Μαλιακού (Σκάρφεια - Στυλίδα), δεν υπάρχουν επί της ουσίας έσοδα για το 2010, αφού ο πρώτος σταθμός είσπραξής τους τέθηκε σε λειτουργία μόλις στα τέλη του Νοεμβρίου. Πάντως, η μείωση της κίνησης από την κοινοπραξία των εταιρειών ASC, Cintra και ΓΕΚΤΕΡΝΑ υπολογίζεται κοντά στο 10%.

* Μειωμένα έσοδα για το 2010 δεν εμφανίζουν, όμως, μόνο τα υπό κατασκευή έργα παραχωρήσεων αλλά και οι δύο πρώτες συμβάσεις της χώρας, οι οποίες έχουν ολοκληρωθεί, το 2001 η πρώτη (Αττική Οδός) και το 2004 η δεύτερη (γέφυρα Ρίου - Αντιρρίου).

Αν και προς το παρόν οι κοινοπραξίες διαχείρισης των δύο έργων δεν αντιμετωπίζουν το πρόβλημα όσων αρνούνται να πληρώσουν διόδια, εντούτοις δεν κατάφεραν να βελτιώσουν ή έστω να διατηρήσουν σταθερές τις οικονομικές τους επιδόσεις.

Η κρίση, το μεγάλο κόστος των μετακινήσεων με Ι.Χ. για τα νοικοκυριά και των μεταφορών με φορτηγά για τις επιχειρήσεις έχουν οδηγήσει σε συρρίκνωση τους κυκλοφοριακούς φόρτους τόσο στην Αττική Οδό όσο και στη γέφυρα Ρίου - Αντιρρίου, με ανάλογη πτώση στα έσοδα (παρά τις περυσινές αναπροσαρμογές των τιμών).

Έτσι, η εταιρεία λειτουργίας της Αττικής Οδού εκτιμά ότι η μείωση στις διελεύσεις οχημάτων για το 2010 ήταν της τάξεως του 10%, ενώ λίγο μεγαλύτερο (περίπου 12%) ήταν το αντίστοιχο ποσοστό σε ό,τι αφορά τη γέφυρα του Ρίου. Υπενθυμίζεται πως στο πρώτο έργο συμμετέχουν οι όμιλοι Ελλάκτωρ και J&P Άβαξ (συμμετοχή 9,9%, που την απέκτησε από την Αττικάτ, διατηρεί από το περασμένο καλοκαίρι και η Αγροτική Τράπεζα) και στο δεύτερο η Vinci, η Ελλάκτωρ και η J&P Άβαξ - Αθηνά.

** Αναδημοσίευση από το 670ο φύλλο της εβδομαδιαίας εφημερίδας ΜΕΤΟΧΟΣ & ΕΠΕΝΔΥΣΕΙΣ, 21 – 25 Ιανουαρίου 2011.