Η κυβέρνηση έρχεται τώρα να περικόψει δαπάνες στις "εισηγμένες ΔΕΚΟ", όταν αυτές επί μία πενταετία αυξάνονταν, παρά τη δραστική μείωση του προσωπικού! - Τη νύφη καλούνται να πληρώσουν μόνο οι εργαζόμενοι.

Αναμφίβολα, η προτεινόμενη από την κυβέρνηση μείωση μισθών στις εισηγμένες εταιρίες του ευρύτερου δημόσιου τομέα έχει προκαλέσει έντονες αντιδράσεις στους κόλπους των εργαζομένων.

Ωστόσο, ξαναφέρνει στην επιφάνεια ένα θέμα που απασχολεί τη χρηματιστηριακή κοινότητα εδώ και πολλά-πολλά χρόνια: την παραγωγικότητα των συγκεκριμένων εταιριών και τη διαχρονική ανικανότητα των διοικήσεών τους να συγκρατήσουν σε αποδεκτά επίπεδα τα έξοδά τους.

Μπορεί, φυσικά, να μην ευθύνονται οι ίδιοι οι εργαζόμενοι, όμως αυτό που ισχυρίζονται οι Γερμανοί της Deutsche Telekom δεν παύει να είναι γεγονός: το κόστος του προσωπικού αποτελεί συνολικά το 37% του τζίρου του ΟΤΕ, ενώ το αντίστοιχο για την Deutsche Telekom κινείται μόλις στο 20%.

Όλοι γνωρίζαμε πως στις περισσότερες από τις εταιρίες αυτές -και ιδίως πριν από την εισαγωγή τους στο Χρηματιστήριο της Αθήνας- υπήρχε ένα ιδιαίτερα υπεράριθμο προσωπικό, γεγονός φυσικά που δεν απέκρυπταν ούτε οι ίδιες οι διοικήσεις τους (αυτό βέβαια δεν σήμαινε ότι την ίδια στιγμή όπου πλεόναζαν χιλιάδες εργαζόμενοι, δεν υπήρχαν και τομείς με σοβαρές ελλείψεις!).

Όταν μάλιστα γίνονταν συναντήσεις με χρηματιστές και θεσμικούς επενδυτές, οι διοικήσεις τους διαμήνυαν ότι οι αποχωρήσαντες δεν θα αναπληρώνονταν και έτσι σε βάθος χρόνου θα βλέπαμε το διοικητικό κόστος των εταιριών αυτών να συρρικνώνεται σημαντικά, με ό,τι αυτό θα μπορούσε να συνεπάγεται για τους μετόχους.

Από το 2004, μάλιστα, είχαν καλλιεργηθεί ακόμη μεγαλύτερες προσδοκίες. Ο νέος τότε Έλληνας πρωθυπουργός, κ. Κώστας Καραμανλής, είχε εκλεγεί με συνθήματα του τύπου "να νοικοκυρέψουμε το κράτος", "θα προσλαμβάνεται ένας για κάθε πέντε που αποχωρούν" κ.λπ.

Η αλήθεια, ωστόσο, είναι ότι από τότε μέχρι σήμερα, δηλαδή πέντε χρόνια αργότερα, το διοικητικό κόστος των εταιριών δεν έχει πέσει, παρά το γεγονός πως μέσα στο 2010 είδαμε να πέφτει ψαλίδι στις αποδοχές των εργαζομένων!

Με τη γλώσσα των αριθμών…

Ας ξεκινήσουμε από τον ΟΤΕ, όπου στο εννεάμηνο του 2005 οι δαπάνες προσωπικού είχαν διαμορφωθεί στα 644,1 εκατ. ευρώ, ενώ υπήρχε και επιβάρυνση 938 εκατ. ευρώ λόγω του προγράμματος εθελουσίας εξόδου που είχε υλοποιηθεί. Όμως, παρά το πολυδάπανο αυτό πρόγραμμα, οι δαπάνες προσωπικού δεν έπεσαν και στο 9μηνο του 2010 αυξήθηκαν στα 857 εκατ. αφού είχαν φτάσει και στα 885 εκατ. στο εννεάμηνο του 2009…

Στην ΕΥΑΘ η μείωση του αριθμού των εργαζομένων λόγω συνταξιοδότησης υπήρξε μεγάλη, ωστόσο τα έξοδα διοικητικής λειτουργίας δεν μειώθηκαν από το 2005 έως το 2009, αλλά αυτό έγινε μόνο μέσα στο 2010.

Ανάλογη ήταν η εξέλιξη και στην ΕΥΔΑΠ, όπου τα έξοδα διοικητικής λειτουργίας, από 54,1 εκατ. στο εννεάμηνο του 2005, διαμορφώθηκαν σε 58,6 εκατ. στο 9μηνο του 2009, για να προσγειωθούν στα 49 εκατ. φέτος.

Στη ΔΕΗ οι αμοιβές προσωπικού, από 713,1 εκατ. στο 9μηνο του 2005, αυξήθηκαν στα 823,4 εκατ. το 2009, για να επανέλθουν στα επίπεδα του 2005, φέτος (714 εκατ. στο εννεάμηνο).
 
Μαχαίρι στα έξοδα διοίκησης είχαμε φέτος στον ΟΠΑΠ. Η συγκεκριμένη κατηγορία δαπανών, από τα 27,4 εκατ. ευρώ του 9μήνου του 2005, ανέβηκε στα 35,9 εκατ. στο 9μηνο του 2009, για να πέσει στα 23,4 εκατ. φέτος.

Στον ΟΛΠ τα έξοδα διοίκησης, από 11,5 εκατ. στο 9μηνο του 2005, εκτοξεύθηκαν στα 14,16 εκατ. στο 9μηνο του 2009 και στα 17,07 εκατ. στο 9μηνο του 2010.

Όσο για τον ΟΛΘ, από τα 3,14 εκατ. στο 9μηνο του 2005, φτάσαμε στα 4,15 εκατ. στο 9μηνο του 2009, για να επιστρέψουμε στα 3,29 εκατ. στο 9μηνο του 2010.

Η ουσία και τα ζητήματα

Η ουσία του θέματος είναι ότι οι διοικήσεις των περισσότερων εταιριών δεν κατάφεραν να περικόψουν ουσιαστικά τις διοικητικές δαπάνες, παρά τα πολύ μεγάλα περιθώρια "λίπους" που υπήρχαν και τη σημαντική μείωση του προσωπικού που έλαβε χώρα την τελευταία πενταετία.

Η μόνη χρονιά περιορισμού των δαπανών υπήρξε το 2010 ως αποτέλεσμα τόσο των περικοπών που έγιναν σε μισθούς όσο και του περιορισμού ελαστικών δαπανών λόγω της οικονομικής κρίσης.

Με τις περικοπές που προωθούνται όλα δείχνουν ότι θα δούμε το διοικητικό κόστος να σημειώνει περαιτέρω υποχώρηση μέσα στο 2011, γεγονός που μάλλον θα χαροποιήσει τους μετόχους.

Ωστόσο, ζητούμενο παραμένει αν με τέτοιες μεθόδους επιτυγχάνεται ουσιαστική βελτίωση της παραγωγικότητας στις "εισηγμένες ΔΕΚΟ", ή αν έχουμε μία επιλογή που θα αποδώσει λίγο στο άμεσο μέλλον (και μάλιστα σε βάρος αποκλειστικά των εργαζομένων), χωρίς να αντιμετωπίζει τα διαρθρωτικά προβλήματα που οδηγούν στην ελλιπή παραγωγικότητα.

Μερικά από τα αίτια

Στους λόγους στους οποίους αποδίδεται η αδυναμία περιορισμού των δαπανών των εισηγμένων εταιριών του Δημοσίου συγκαταλέγονται:

• Οι ετήσιες αυξήσεις των (μειωμένων σε αριθμό) εργαζομένων λόγω επιδομάτων ωρίμανσης και συλλογικών συμβάσεων αναπληρώνουν ή και υπεραναπληρώνουν τις εξοικονομήσεις από τον μειωμένο αριθμό εργαζομένων.

• Υπάρχουν στελέχη που απολαμβάνουν πολύ υψηλές αποδοχές (golden boys) και επίσης σε ομάδες εργαζομένων προσφέρονται διαφόρων ειδών και επινοήσεων επιδόματα, υπερωρίες κ.λπ.

• Η "γραφειοκρατία" και η έλλειψη κινήτρων λειτουργούν ως τροχοπέδη.

• Το θεσμικό πλαίσιο είναι τόσο περιοριστικό ώστε να μην μπορούν να υλοποιηθούν προγράμματα αναδιανομής του προσωπικού σε δραστηριότητες εντός του ομίλου, προκειμένου να αυξηθεί η παραγωγικότητα.

• Σημαντικό ποσοστό του προσωπικού είναι μεγάλο σε ηλικία, ή είναι χαμηλής εκπαίδευσης και εξειδίκευσης, με αποτέλεσμα να μην μπορεί να προσαρμοστεί στα νέα δεδομένα - βλέπε προβληματικό (ρουσφετολογικό) τρόπο πρόσληψης και ελλιπή επιμόρφωση από τις εταιρίες. Σύμφωνα με την άποψη αυτή, θα πρέπει στις εταιρίες του Δημοσίου να γίνει ανανέωση προσωπικού με αποχωρήσεις και προσλήψεις.

• Οι συχνές αλλαγές διοικήσεων και η επιλογή τους με κομματικά κριτήρια δεν προωθούν τον μακροπρόθεσμο σχεδιασμό και αφήνουν μεγάλα περιθώρια για εξυπηρέτηση... κομματικής πελατείας και... φίλα προσκείμενων προμηθευτών.