Ίσως ο μοναδικός δείκτης της ελληνικής οικονομίας που εμφανίζει έστω και εύθραυστη ανοδική τάση κατά τη διάρκεια της εντεινόμενης ύφεσης που καταγράφεται το 2010 είναι αυτός των εξαγωγών.

Ο πήχης βεβαίως παραμένει χαμηλός, καθώς οι ελληνικές εξαγωγές δεν υπερβαίνουν τα 17 δισ. ευρώ ετησίως, ωστόσο η μέση αύξησή τους κατά 2% στο εννεάμηνο του 2010 και η προοπτική της εξωστρέφειας αποτελούν ένα φωτεινό μονοπάτι τόσο για τις επιχειρήσεις, που αναζητούν διέξοδο, όσο και για την ίδια την κεντρική κυβέρνηση, η οποία επιθυμεί την επανεκκίνηση της οικονομίας.

Δεν είναι άλλωστε τυχαίο πως μία από τις βασικές πρωτοβουλίες του νέου υπουργού Περιφερειακής Ανάπτυξης και Ανταγωνιστικότητας, κ. Μιχάλη Χρυσοχοΐδη, ήταν οι διαδοχικές επαφές με τους συνδέσμους των εξαγωγέων της χώρας, οι οποίες κορυφώθηκαν στις 14 Οκτωβρίου με την «ανοιχτή» διαβούλευση του υπουργού με το προεδρείο του Πανελληνίου Συνδέσμου Εξαγωγέων και με μέλη του συγκεκριμένου φορέα, παρουσία μάλιστα και του πρωθυπουργού.

Από το βήμα αυτής της συνάντησης, ο υπουργός ανακοίνωσε τη δημιουργία ενός Ταμείου Εξωστρέφειας, το οποίο θα χρηματοδοτεί αποκλειστικά εξαγωγικές επιχειρήσεις. Μεταξύ άλλων, το υπουργείο εξετάζει και το ενδεχόμενο επιδότησης επιτοκίου δανεισμού για τις συγκεκριμένες εταιρείες, ενώ δεσμεύεται ότι θα επιχειρήσει να λύσει χρόνια γραφειοκρατικά ζητήματα.

--- Η συγκυρία

Όταν υλοποιηθούν οι μελλοντικές παρεμβάσεις θα κριθεί και η ευεργετική τους επίδραση στην εξαγωγική δραστηριότητα. Έως τότε, παράγοντες της αγοράς και στελέχη επιχειρήσεων προσπαθούν να εκμεταλλευτούν την εξαγωγική τάση, η οποία κυρίως διαμορφώθηκε μετά τη διολίσθηση του ευρώ έναντι του δολαρίου.

Σύμφωνα με τον κ. Νικόλαο Δούρο, παλαιό εξαγωγέα ειδών ένδυσης στη δυτική Ευρώπη και αντιπρόεδρο του Πανελληνίου Συνδέσμου Εξαγωγέων (ΠΣΕ), η φετινή άνοδος των εξαγωγών οφείλεται κατά κύριο λόγο στην ευνοϊκή ισοτιμία μεταξύ του ευρώ και του αμερικανικού νομίσματος, που ώθησε τις πωλήσεις προς δολαριακές αγορές (Μέση Ανατολή, Β. Αφρική, ΗΠΑ), καθώς και στο γεγονός ότι φέτος δεν υφίστανται τα κακώς κείμενα του 2009, όταν οι απεργιακές κινητοποιήσεις στα λιμάνια αφενός εγκλώβισαν τα εμπορεύματα και αφετέρου οδήγησαν σε ακύρωση συμβάσεις προμηθειών των ξένων αγορών από ελληνικές επιχειρήσεις.

Όπως αναφέρει ο κ. Δούρος, «η συγκυρία είναι ευνοϊκή, αλλά επί της ουσίας ελάχιστα πράγματα έχουν αλλάξει όσον αφορά στην ανταγωνιστικότητα της ελληνικής παραγωγής και οικονομίας, όπου τα κόστη παραμένουν υψηλά».

--- Αλλαγή στάσης

Σύμφωνα με μια άλλη οπτική, η άνοδος των εξαγωγών οφείλεται στην πιο εντατική ενεργοποίηση των επιχειρήσεων της χώρας μας στο εξωτερικό. Καθώς δεν έχουν πλέον τη δυνατότητα να προωθήσουν την παραγωγή τους εντός των ελληνικών τειχών, λόγω της περιορισμένης εγχώριας ζήτησης, η μία μετά την άλλη οι εταιρείες στρέφονται στις διεθνείς αγορές, οι οποίες τους τελευταίους μήνες έχουν ανακάμψει.

Το πρώτο βήμα έγινε από παραδοσιακές εξαγωγικές δυνάμεις του εγχώριου επιχειρείν, που αναγκάστηκαν να ενισχύσουν τις εξαγωγές τους ώστε να αντισταθμίσουν την πτώση της οικοδομικής δραστηριότητας που καταγράφεται για τέταρτη συνεχόμενη χρονιά.

Έτσι, για παράδειγμα:

* Η Τιτάν, παρά την κάμψη κατά 23% της οικοδομικής δραστηριότητας στο πρώτο εξάμηνο του 2010 στον τομέα Ελλάδας - δυτικής Ευρώπης, σημείωσε πτώση πωλήσεων μόλις 5,4% το ίδιο διάστημα έναντι της αντίστοιχης περιόδου της περυσινής χρονιάς.

* Αντίστοιχα, η Σιδενόρ το πρώτο εξάμηνο πέτυχε να αυξήσει τις πωλήσεις της σε επίπεδο μητρικής χάρη στην αύξηση των εξαγωγών προς τις αγορές κυρίως της κεντρικής Ευρώπης και δευτερευόντως της Μέσης Ανατολής.

* Ανάσα από τις αυξημένες εξαγωγές και τις πωλήσεις του εργοστασίου της στις ΗΠΑ πήρε και η ΦΑΓΕ. Οι πωλήσεις στις διεθνείς αγορές στο δεύτερο τρίμηνο σημείωσαν άνοδο κατά 48,2% και η αγορά των ΗΠΑ εμφανίζει αύξηση του όγκου πωλήσεων σε ποσοστό 70,8% και της αξίας πωλήσεων κατά 76,4%.

* Η πτώση του ευρώ το δεύτερο τρίμηνο της χρήσης και η αυξημένη ζήτηση στην Κίνα, στη Ρωσία και δευτερευόντως στις δολαριακές αγορές ενίσχυσαν σημαντικά τις πωλήσεις και τα κέρδη της Πλαστικά Κρήτης αυτό το διάστημα.

* Η Κρι Κρι επίσης υπερδιπλασίασε το πρώτο εξάμηνο του 2010 τις εξαγωγές της, οι οποίες ανήλθαν στα 6,45 εκατ. ευρώ έναντι 3 εκατ. ευρώ το αντίστοιχο διάστημα του 2009, ξεπερνώντας το 20% επί του κύκλου εργασιών της.

* Ελπίδες από τις αγορές του εξωτερικού διατηρούν και οι εταιρείες που διαθέτουν παρουσία με θυγατρικές, όπως η Σαράντης, η οποία φέτος ισοφαρίζει την πτώση της εγχώριας ζήτησης από τις επιδόσεις της ΝΑ. Ευρώπης.

* Επενδύσεις με στόχο τις εξαγωγές προωθούν για το μέλλον και οι εγχώριες φαρμακοβιομηχανίες, όπως η Pharmaten και η ΕΛΠΕΝ, που δημιουργούν μονάδες παραγωγής που θα έχουν κυρίως εξαγωγικό χαρακτήρα, για να υπερβούν την κρίση και τις ανακατατάξεις στην εγχώρια αγορά φαρμάκου.

--- ΖΗΤΗΜΑ... ΤΙΜΗΣ

Κάποιοι παράγοντες της αγοράς εκτιμούν επίσης ότι στην ενίσχυση των εξαγωγών κομβικό ρόλο έχει διαδραματίσει και το γεγονός ότι αρκετές επιχειρήσεις, στην προσπάθειά τους να προωθήσουν τα προϊόντα τους και να βάλουν στα ταμεία τους «ζεστό» χρήμα, έχουν αναγκαστεί να μειώσουν σημαντικά τις τιμές.

Επιχείρημα το οποίο θα μπορούσαμε να επιβεβαιώσουμε, όπως σημειώνουν οι ίδιοι, εάν είχαμε εικόνα και για την πορεία του όγκου των εξαγωγών και όχι μόνο της αξίας τους. Η ουσία, πάντως, σύμφωνα με τους ίδιους, είναι ότι η αξία των ελληνικών εξαγωγών είναι χαμηλότερη κατά πολύ σε σύγκριση με το 2007 και αγγίζει τα επίπεδα του 2008, χρονιά που δεν ήταν από τις καλές για τις εξαγωγές της χώρας μας.

Σημειώνεται ότι η μεγάλη αύξηση την οποία παρουσίασαν οι ελληνικές εξαγωγές τον Αύγουστο του 2010 κατά 18,7%, σύμφωνα με τα τελευταία δημοσιευμένα στοιχεία της Ελληνικής Στατιστικής Αρχής, δημιουργεί κάποια αισιοδοξία για την ανάκαμψή τους, ωστόσο απαιτείται ακόμα σημαντική προσπάθεια για να καλυφθεί το χαμένο έδαφος έτσι ώστε οι εξαγωγές να επανέλθουν στα επίπεδα πριν από την εμφάνιση της οικονομικής κρίσης.

Συγκεκριμένα, η εξαγωγική δραστηριότητα της Ελλάδας ουσιαστικά έχει επανέλθει στα επίπεδα του Αυγούστου 2008, ενώ υπολείπεται κατά 7% από την επίδοση του 2007 στον συγκεκριμένο τομέα.

Η πρόεδρος του ΠΣΕ, κ. Χριστίνα Σακελλαρίδη, σημειώνει ότι, παρόλο που αυτή η εξέλιξη αποτελεί εξωστρέφεια ανάγκης, προσπαθεί να συνδεθεί με μια εξωστρέφεια ευκαιρίας, η οποία μπορεί να εδραιώσει κάποιες πιο σταθερές εμπορικές συναλλαγές με το εξωτερικό.

Και επισημαίνει: «Οι Κινέζοι γράφουν τη λέξη κρίση με δύο ιδεογράμματα: το ένα σημαίνει κίνδυνος και το άλλο ευκαιρία. Με έναν τέτοιο κινεζικό γρίφο μοιάζει η πορεία των ελληνικών εξαγωγών το 2010. Κάθε μήνα παρατηρούνται έντονες διακυμάνσεις, δημιουργώντας ένα ιδιότυπο “καρδιογράφημα”, στο οποίο η άνοδος ακολουθεί την πτώση, σε σχέση με πέρυσι. Θετικό είναι το γεγονός ότι τον Αύγουστο σημειώθηκε άνοδος της τάξης του 18,7%, η οποία δυστυχώς ανακόπηκε τον Σεπτέμβριο.

Οι ειδικοί εκτιμούν ότι όταν οι εξαγωγές αυξάνονται κατά 4%, το ΑΕΠ αυξάνεται επίσης κατά 1%. Αν δηλαδή οι ρυθμοί ανόδου του Αυγούστου διατηρούνταν σε ετήσιο επίπεδο, θα είχαμε ξεφύγει από την ύφεση και θα είχαμε ανάπτυξη ήδη από το τέλος του 2010».

** Αναδημοσίευση από το 661ο φύλλο της εβδομαδιαίας εφημερίδας "ΜΕΤΟΧΟΣ & ΕΠΕΝΔΥΣΕΙΣ", 19 - 23 Νοεμβρίου 2010.